Quyết định số 891 năm 2024 về phê duyệt quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Việt Nam sẽ có 7 tỉnh được định hướng "cất cánh" lên TP trực thuộc Trung ương, bao gồm: Bắc Ninh, Ninh Bình, Hải Dương, Quảng Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Khánh Hòa và Bình Dương.
Tuy nhiên, tại Quyết định phê duyệt Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 14/4, có 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh được sáp nhập thành 23 đơn vị. Trong số đó, tỉnh Hải Dương sáp nhập với TP. Hải Phòng, hình thành địa phương mới mang tên TP. Hải Phòng; tỉnh Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu sáp nhập cùng với TP. HCM trở thành địa phương mới là TP. HCM.
Do đó, sau khi thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính, 3 tỉnh gồm: Hải Dương, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đều đã trở thành TP trực thuộc Trung ương.
Các tỉnh còn lại gồm: Ninh Bình, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Khánh Hòa vẫn nằm trong danh sách được định hướng sẽ cất cánh lên TP trực thuộc Trung ương trong giai đoạn tới.
Hiện các tỉnh này đều đang hội tụ những điều kiện cần thiết để trở thành trung tâm của vùng, với nền tảng nội lực và tiềm năng bứt phá toàn diện.
Ninh Bình: Hạt nhân văn hóa - sinh thái mang đậm bản sắc
Ninh Bình là một trong số tỉnh hiếm hoi được định hướng phát triển cốt lõi không dựa vào công nghiệp nặng hay đô thị hóa. Một trong những yếu tố quan trọng khác biệt của nơi đây chính là việc định hình trở thành trung tâm văn hóa - du lịch sinh thái mang đậm bản sắc riêng.
Sở hữu trong mình di sản Tràng An, đã từng được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa Thiên nhiên Thế giới, đứng trong TOP 11 khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và là di sản đầu tiên ở Đông Nam Á ở hạng mục di sản hỗn hợp.
Tỉnh Ninh Bình được định hình trở thành trung tâm văn hóa - du lịch sinh thái mang đậm bản sắc riêng. Ảnh: Internet
Cùng với đó, hệ thống hang động và rừng ngập nước, cố đô Hoa Lư... đều đang là những mảnh ghép giúp Ninh Bình trở thành một trong những điểm đến tăng trưởng du lịch nổi bật của khu vực miền Bắc.
Mặc dù vậy, tiềm năng du lịch của Ninh Bình không dừng lại ở du lịch. Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, với sự góp sức về diện tích, bản sắc văn hóa của tỉnh Nam Định cũ và Hà Nam cũ, tỉnh Ninh Bình mới đang có nhiều tiềm năng quy hoạch lại hệ sinh thái đô thị gắn liền với thiên nhiên và các cụm đô thị sinh thái, dịch vụ chất lượng cao.
Việc kết nối trực tiếp với cao tốc Bắc - Nam, các tuyến đường sắt và cảng biển lân cận đang giúp địa phương vươn tầm ảnh hưởng của mình trong hành lang kinh tế ven biển khu vực phía Nam của Đồng bằng sông Hồng.
Một trong những thách thức lớn nhất của địa phương chính là việc cân bằng hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển đô thị.
Nếu có thể khai thác tốt tài nguyên mềm: Văn hóa - sinh thái - du lịch gắn với hạ tầng giao thông và chất lượng sống, tỉnh Ninh Bình mới hoàn toàn có thể trở thành một đô thị đặc thù, một trung tâm văn hóa - sinh thái cấp vùng, giữ vai trò quan trọng trong mạng lưới TP trực thuộc Trung ương của Việt Nam.
Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, tỉnh Ninh Bình mới có diện tích 3.942,62km2 với mức dân số khoảng 4,4 triệu người.
Bắc Ninh: Hướng đến cực tăng trưởng mới của Vùng Thủ đô
Từng được xem là "thủ phủ công nghiệp" miền Bắc, nếu như xét về tốc độ đô thị hóa cũng như mức độ công nghiệp hóa và năng suất lao động, Bắc Ninh hiện đang là một trong những địa phương vượt trội nhất cả nước.
Dù sở hữu diện tích nhỏ nhất cả nước trước khi sáp nhập đơn vị hành chính nhưng mức GDP bình quân đầu người luôn đứng trong TOP đầu.
Bắc Ninh được định hướng trở thành đầu mối trong phát triển công nghệ - công nghiệp của Vùng Thủ đô. Ảnh: Internet
Với sự hợp nhất của Bắc Giang sau sáp nhập, Bắc Ninh như được tiếp thêm nguồn lực, đang dần định vị trở thành "thành phố công nghiệp thông minh" với trọng tâm là công nghệ cao, tự động hóa và sản xuất linh kiện điện tử.
Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, tỉnh Bắc Ninh có cơ hội tổ chức lại không gian phát triển đô thị - công nghiệp - dân cư theo hướng đa trung tâm, góp phần giảm tải cho khu vực nhằm tăng tính liên kết vùng.
Đây được xem là tiền đề để Bắc Ninh chuyển mình từ mô hình "vệ tinh của Hà Nội" sang vai trò đầu mối phát triển công nghệ - công nghiệp của vùng Thủ đô.
Nơi đây không chỉ là đại bản doanh của Samsung - một trong những tập đoàn FDI lớn nhất Việt Nam, Bắc Ninh hiện còn đang đầu tư mạnh mẽ vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, các khu công nghiệp thế hệ mới cùng hệ thống giáo dục - y tế chất lượng cao.
Nhờ hệ thống hạ tầng hiện đại, kết nối với trực tiếp với các tuyến vành đai và cao tốc, tỉnh Bắc Ninh đang hội tụ nhiều điều kiện để trở thành TP trực thuộc Trung ương với năng lực cạnh tranh toàn cầu trong lĩnh vực công nghệ, sản xuất.
Sau khi sáp nhập với Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh mới sở hữu diện tích 4.718,6km2 với mức dân số hơn 3,6 triệu người.
Quảng Ninh: Cực tăng trưởng mới của vùng Đông Bắc
Quảng Ninh có lẽ là tỉnh duy nhất hiện đang triển khai mô hình phát triển "một tình 2 vùng" với trục động lực là tam giác Hạ Long - Cẩm Phả - Móng Cái (cũ) ở khu vực phía Đông và các khu công nghiệp - logistics ở phía Tây tại khu vực Uông Bí, Quảng Yên (cũ).
Địa phương cũng là tỉnh hiếm hoi sở hữu biển, rừng, biên giới quốc tế cũng như đường cao tốc xuyên suốt toàn tỉnh.
Tỉnh Quảng Ninh được định hướng trở thành cực tăng trưởng mới của vùng Đông Bắc. Ảnh: Internet
Hiện nay hạ tầng giao thông tại Quảng Ninh đang là điểm sáng khi tỉnh chủ động đầu tư và huy động vốn ngoài ngân sách nhằm phát triển cao tốc, sân bay, cảng biển cùng các tuyến kết nối biên giới.
Quảng Ninh hiện không chỉ có thế mạnh vượt trội về du lịch và tài nguyên than mà còn được định hướng với tầm nhìn phát triển xanh - bền vững, là trung tâm dịch vụ, công nghiệp sạch và logistics vùng Đông Bắc.
Tỉnh Quảng Ninh hiện có diện tích khoảng 6.208km2 với dân số khoảng gần 1,5 triệu người.
Khánh Hòa: Cửa ngõ chiến lược vùng Nam Trung Bộ
Khánh Hòa cũng là một trong những địa phương sở hữu du lịch biển nổi tiếng. Cùng với đó, địa phương cũng hội tụ cảng biển, sân bay quốc tế cũng như căn cứ quân sự chiến lược cấp vùng.
Tỉnh Khánh Hòa hiện đang cấu trúc mô hình đô thị theo hướng liên kết biển - đô thị - cảng - sân bay nhằm tạo nên thế chân vạc hoàn chỉnh giữa kinh tế - quốc phòng và du lịch.
Tỉnh Khánh Hòa hội tụ nhiều yếu tố để trở thành cửa ngõ chiến lược của vùng Nam Trung Bộ. Ảnh: Internet
Ngoài ra, khu kinh tế Vân Phong hiện cũng được quy hoạch trở thành trung tâm động lực mới của vùng duyên hải Nam Trung Bộ, với định hướng trở thành cảng trung chuyển quốc tế, trung tâm công nghiệp năng lượng và logistics lớn.
Một trong những điều đáng chú ý là Khánh Hòa đang sở hữu không gian phát triển "mở" nhờ vào địa hình ven biển kéo dài, ít bị giới hạn, bởi địa lý nhằm tạo điều kiện để hình thành các cực tăng trưởng đô thị vệ tinh khác như Cam Lâm, Cam Ranh - những khu vực đang được định hướng là trung tâm đổi mới sáng tạo và công nghệ cao.
Nhờ những đặc trưng hiếm có, tỉnh Khánh Hòa không chỉ là một địa phương mạnh về dịch vụ du lịch mà đang dần trở thành nút giao kinh tế - giao thông trọng điểm, giữ vai trò liên vùng miền Trung - Tây Nguyên và cả khu vực Đông Nam Á.
Sau khi sáp nhập với tỉnh Ninh Thuận, tỉnh Khánh Hòa mới có diện tích khoảng 8.555,86km2 với mức dân số khoảng hơn 2,2 triệu người.
Trong hành trình bước vào kỷ nguyên phát triển mới, hướng đến chuỗi giá trị toàn cầu, việc định hướng cho các tỉnh "cất cánh" lên TP trong tương lai sẽ thay đổi từ mô hình tập trung về các siêu đô thị như Hà Nội hay TP. HCM, sang mô hình đô thị đa cực, liên kết vùng chặt chẽ và khai thác tối ưu tiềm năng đặc thù từng địa phương.
Trong tương lai, mỗi địa phương sẽ trở thành những mảnh ghép quan trọng trong bức tranh phát triển tổng thể chung, góp vào một phần giấc mơ chung về một Việt Nam hùng cường, bền vững và thịnh vượng.
