Tài chính tiêu dùng: Giải pháp đẩy lùi tín đụng đen “một mũi tên trúng hai đích”

Nguyên nhân tín dụng đen vẫn còn "đất sống"?

Tín dụng đen được báo chí nhắc tới liên tiếp trong thời gian qua như một trong những nhân tố gây nhiều hệ lụy cho an ninh trật tự xã hội. Tình trạng này lại có dấu hiệu bùng phát tại nhiều địa phương, công khai hoạt động thay vì giấu diếm, bí mật như trước đây.

Nói về nguyên nhân dẫn tới sự xuất hiện của tín dụng đen, Thượng tá Trần Quốc Trung, phó trưởng Phòng Cảnh sát hình sự Công an Hà Nội cho biết, điều này xuất phát từ nhu cầu của xã hội, nhu cầu về tiền và việc sử dụng vốn của các cá nhân, nhất là với người tiêu dùng dưới chuẩn cho vay của các ngân hàng.

Phát triển tài chính tiêu dùng chính là giải pháp hữu hiệu, góp phần đẩy lùi tín dụng đen và tránh thất thu thuế cho Nhà nước.

Thượng tá Trung cho rằng, có nhiều hình thức tín dụng đen tồn tại nhưng với hình thức cầm đồ, cho vay tài chính có trưng biển hiệu đều có giấy phép, chịu sự quản lý của cơ quan nhà nước nhưng có những cửa hàng không trưng biển hiệu, chỉ có một phòng nhỏ, kê bàn ghế, máy tính để cho vay tiền thì không có cơ quan nào quản lý.

Ông Phạm Huyền Anh, Phó chánh thanh tra Cơ quan thanh tra giám sát NHNN chỉ ra nguyên nhân dẫn đến tín dụng đen, đầu tiên phải kể tới đối tượng cho vay rất tinh vi trong khi đối tượng đi vay giấu diếm không chịu nói ra đến khi xảy ra sự việc thì cơ quan chức năng mới biết. Ngoài ra, các quy định theo Luật tuy đã có nhưng chưa đầy đủ, chưa cụ thể và trong quá trình xử lý điều tra gặp khó.

“Đối tượng vay tín dụng đen là những người có công việc không ổn định, thu nhập không ổn định, phát sinh nhu cầu thậm chí liên quan hành vi không lành mạnh với xã hội… từ đó dẫn đến việc người ta không nhận thức được về tín dụng đen. Khi điều kiện kinh tế xã hội càng phức tạp thì càng là mảnh đất màu mỡ để cho tín dụng đen phát triển”, ông Huyền Anh nói.

Giải pháp “một mũi tên trúng hai đích”

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành ngân hàng diễn ra vào đầu năm, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã dành một thời lượng khá lớn khi nhắc đến việc xử lý tín dụng đen - vấn nạn ngày một nhức nhối trong xã hội hiện nay.

Thủ tướng nhận định, thời gian qua tín dụng đen xảy ra trên nhiều địa bàn gây bất ổn trật tự xã hội, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân. Phát biểu của Đại biểu Đinh Duy Vượt (Gia Lai) trên diễn đàn Quốc hội cho rằng, tình trạng tín dụng đen, lãi suất cho vay cắt cổ đang bủa vây người dân từ thành thị tới nông thôn và khiến nhiều người trở thành những "chị Dậu mới" cũng được Thủ tướng nhắc lại.

Trước báo động của Ngân hàng Thế giới về tỷ lệ dân số chưa tiếp cận được với tín dụng của Việt Nam hiện khá cao, Thủ tướng chỉ đạo: "Vấn đề này có phần trách nhiệm của ngân hàng khi chưa mang dịch vụ ngân hàng được đến vùng sâu xa, nông thôn. Các đồng chí cần chủ động hơn trong phối hợp với Bộ Công an xử lý tốt hơn tình trạng tín dụng đen, đồng thời tạo điều kiện cho người dân tiếp cận các nguồn vốn chính thức".

Theo các chuyên gia tài chính ngân hàng, tín dụng chính thức mà cụ thể là tài chính tiêu dùng thông qua các công ty tài chính sẽ là giải pháp hữu hiệu, góp phần đẩy lùi tín dụng đen, đồng thời tránh thất thu thuế cho Nhà nước

Hiện hoạt động của công ty tài chính đang rất phù hợp với nhu cầu thực tiễn của người dân bởi nó có thể đáp ứng nhu cầu cho vay từ các khoản vay nhỏ vài triệu đồng cho tới cả trăm triệu đồng. Không những vậy, người dân cũng dễ dàng tiếp cận hơn mà không cần đến tài sản thế chấp, thủ tục đơn giản và giải ngân nhanh chóng.

Ngoài ra, khi vay qua công ty tài chính, người dân sẽ có hợp đồng vay mượn rõ ràng, thông tin minh bạch theo quy định Nhà nước. Nhất là, lãi suất vay của công ty tài chính thì thấp hơn rất nhiều lần so với vay tín dụng đen bên ngoài.

Chia sẻ trong một bài viết gần đây, TS Phan Minh Ngọc cũng đề xuất tới giải pháp khuyến khích sự thành lập của các công ty tài chính cho vay tín chấp (hoặc có tài sản thế chấp) có đăng ký kinh doanh.

Liên quan tới hoạt động của các công ty tài chính, chuyên gia Phan Minh Ngọc cho rằng, các thông tin như lãi suất và điều kiện cho vay là những yếu tố nên để thị trường quyết định và Nhà nước không cần phải can thiệp bằng việc đưa ra, ví dụ, trần lãi suất cho vay tín chấp.

Cũng theo chuyên gia Ngọc, giải pháp thích hợp và bền vững đẩy lùi tín dụng đen phải là giải pháp dựa vào thị trường đặt dưới sự kiểm soát thích ứng của pháp luật để nhu cầu vay tín chấp của người dân được thỏa mãn chủ yếu bởi người dân và các tổ chức tài chính hợp pháp.