Tập đoàn Thiên Minh Đức - Bài 2: Lạm dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu?

Mới đây, Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu. Trong đó, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra hàng loạt vi phạm của các "ông lớn" trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu (KDXD) và những vi phạm pháp luật liên quan đến việc trích lập, quản lý và sử dụng Quỹ bình ổn giá (BOG) xăng dầu do Bộ Công Thương, Bộ Tài chính quản lý.

Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, có 3 thương nhân đầu mối KDXD đã trích lập và chi sử dụng Quỹ BOG đối với khối lượng xăng dầu vượt so với khối lượng trên sổ sách, dẫn đến trích lập Quỹ BOG sai với số tiền khoảng 4.793 triệu đồng và chi sử dụng Quỹ BOG sai với số tiền khoảng 22.566 triệu đồng.

Ba thương nhân đầu mối KDXD đã bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính từ 3 lần trở lên gồm: Công ty cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức (bị phạt 3 lần); Công ty Xuyên Việt Oil (bị phạt 3 lần) và Công ty TNHH Vận tải thủy bộ Hải Hà (bị phạt 4 lần).

Thanh tra Chính phủ cho rằng, Bộ Công Thương chưa kịp thời xem xét, xử lý đình chỉ hoạt động kinh doanh hoặc thu hồi Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối KDXD theo thẩm quyền quy định đối với các thương nhân đầu mối KDXD đã bị Bộ Tài chính xử phạt vi phạm hành chính nhiều lần, dẫn đến Quỹ BOG liên tục bị các thương nhân đầu mối chiếm dụng và sử dụng sai mục đích bình ổn giá xăng dầu.

Từ kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định pháp luật đối với 3 vụ việc. Trong đó có việc sử dụng Quỹ BOG tại Công ty cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức.

Theo tìm hiểu của PV, trong thông báo Quỹ BOG xăng dầu quý III/2023 được Bộ Tài chính công khai lúc 16h51 ngày 23/11/2023, tổng số dư Quỹ BOG tính đến ngày 30/9/2023 của 35 thương nhân đầu mối đạt 7.058,55 tỷ đồng. Trong đó, số dư Quỹ BOG của Công ty cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức là 466,56 tỷ đồng.

Việc trích lập, chi sử dụng Quỹ BOG của Thiên Minh Đức cụ thể như sau: Số dư Quỹ BOG hết quý II/2023 là 468,34 tỷ đồng; Tổng số trích Quỹ BOG trong quý III/2023 (từ 1/7 đến hết 30/9/2023) là 0 đồng; Tổng số sử dụng Quỹ BOG trong quý III là 2 tỷ đồng; Lãi phát sinh trên số dư Quỹ BOG dương trong quý III là 0,21 tỷ đồng.

Cục Thuế tỉnh Nghệ An mới đây cũng đã công khai doanh nghiệp nợ thuế trên địa bàn, Công ty cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức tiếp tục là doanh nghiệp có số nợ lớn nhất với số tiền hơn 950,102 tỷ đồng (chiếm hơn 80% trên tổng số nợ hơn 1.177,863 tỷ đồng mà Cục Thuế Nghệ An công bố).

Trước đó, Công ty cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức liên tiếp nhiều kỳ nợ thuế, bị cưỡng chế ngừng sử dụng hoá đơn, sau đó người đại diện theo pháp luật là bà Chu Thị Thành - Chủ tịch HĐQT công ty bị tạm hoãn xuất cảnh từ ngày 20/12/2023.

Tài liệu của Reatimes thể hiện, Công ty cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức hoạt động từ ngày 04/9/2001, địa chỉ trụ sở tại số 2A, đường Lê Mao, phường Lê Mao, TP. Vinh, tỉnh Nghệ An. Đăng ký lĩnh vực kinh doanh chính là Bán buôn nhiên liệu rắn, lỏng, khí và các sản phẩm liên quan. Bà Chu Thị Thành là Chủ tịch HĐQT và là người đại diện pháp luật doanh nghiệp.

Kết luận thanh tra về việc trích lập, quản lý, sử dụng Quỹ BOG

Về thời hạn bình ổn giá xăng dầu: Theo quy định tại Luật Giá số 11/2012/QH13, việc áp dụng biện pháp lập Quỹ BOG là có thời hạn, tuy nhiên hiện nay, Chính phủ đang cho áp dụng thường xuyên, liên tục. Các quy định hiện nay đang giao cho nhiều cơ quan tham gia quản lý Quỹ BOG xăng dầu, trong đó, Bộ Tài chính chủ trì, Bộ Công Thương phối hợp.

Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ cho rằng bất cập trong trích lập, quản lý, sử dụng Quỹ BOG đã tồn tại nhiều năm nhưng chưa được xử lý kịp thời, dẫn đến có sự đùn đẩy trách nhiệm, quản lý lỏng lẻo, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng Quỹ BOG.

Về điều hành Quỹ BOG, Bộ Công Thương chưa có ý kiến kịp thời để sửa đổi, bổ sung về phương pháp xác định mức trích, mức chi Quỹ BOG tính cho 1 đơn vị sản lượng, khi bình ổn giá tại Thông tư Liên tịch số 39/2014/TT-BCT-BTC quy định về phương pháp tính giá cơ sở; cơ chế hình thành, quản lý, sử dụng Quỹ BOG và điều hành giá xăng dầu theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và Thông tư số 103/2021/TT-BCT.

Điều này dẫn đến từ năm 2017 đến năm 2021, Liên Bộ Công Thương - Tài chính quyết định mức trích, mức chi Quỹ BOG là thiếu cơ sở pháp luật. Cùng với đó, Liên Bộ Công Thương - Tài chính quyết định chi bình ổn giá khi giá chưa tăng với số tiền khoảng 1.142,448 tỷ đồng và chi bình ổn giá cao hơn mức tăng giá với số tiền khoảng 318,137 tỷ đồng.

Tại kỳ điều hành từ 01/01/2017 đến trước 15h ngày 23/4/2018, do việc ban hành văn bản điều hành giá không rõ ràng, dẫn đến, 19/27 thương nhân đầu mối KDXD trích lập Quỹ BOG sai chủng loại xăng RON 95 với số tiền khoảng 1.013,449 tỷ đồng và chi sử dụng Quỹ BOG với số tiền khoảng 679,843 tỷ đồng.

Về quản lý Quỹ BOG: từ việc áp dụng biện pháp lập Quỹ BOG thường xuyên, liên tục, chưa theo Luật Giá số 11/2012/QH13, cơ quan quản lý Quỹ BOG còn đùn đẩy trách nhiệm; thiếu quy định, quy chế phối hợp, phân công nhiệm vụ giữa cơ quan chủ trì và cơ quan phối hợp (Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương) trong việc quản lý Quỹ BOG.

Thiếu kiểm tra, giám sát thương nhân đầu mối KDXD thực hiện các quy định pháp luật đối với Quỹ BOG, việc quản lý Quỹ BOG chưa đảm bảo chặt chẽ; Bộ Công Thương chưa xử lý kịp thời vi phạm về Quỹ BOG của các thương nhân đầu mối KDXD khi Bộ Tài chính đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính...

Cùng với đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chưa ban hành văn bản hướng dẫn các ngân hàng thương mại quản lý Quỹ BOG phù hợp với chức năng nhiệm vụ của ngân hàng, dẫn đến, có 07/15 thương nhân đầu mối KDXD đã sử dụng Quỹ BOG sai mục đích bình ổn giá, không kết chuyển về tài khoản Quỹ BOG mà để lại tài khoản thanh toán của doanh nghiệp thường xuyên trong nhiều kỳ trước khi hoàn trả lại Quỹ BOG với số tiền 7.927 tỷ đồng.

Một số thương nhân đầu mối KDXD đã không có biên bản kiểm kê kho xăng, dầu khi xuất bán tại các kỳ điều hành Quỹ BOG của Bộ Công Thương, trích lập Quỹ BOG dựa trên số lượng ghi trên hóa đơn, không thực hiện trích theo số lượng hàng giao thực tế; Chưa gửi thông báo tên, địa chỉ, thông tin liên lạc của ngân hàng nơi Công ty mở tài khoản Quỹ BOG tới Bộ Tài chính và Bộ Công Thương; không thực hiện tổng hợp báo cáo việc trích lập, sử dụng Quỹ BOG khi kết thúc năm tài chính;

Không thực hiện đăng thông tin về số trích lập, số sử dụng và số dư Quỹ BOG hàng tháng và trước mỗi lần điều chỉnh giá bán xăng dầu trong nước, việc điều chỉnh mức trích, mức sử dụng Quỹ BOG trên trang thông tin điện tử của thương nhân hoặc trên phương tiện thông tin đại chúng.

Từ ngày 01/01/2017 đến ngày 31/12/2021, khi kết thúc năm tài chính, các thương nhân đầu mối KDXD, các Ngân hàng thương mại nơi các thương nhân đầu mối KDXD mở tài khoản Quỹ BOG không gửi sao kê về Bộ Công Thương và Bộ Tài chính theo quy định..., dẫn đến, cơ quan quản lý nhà nước không nắm rõ về số dư đầu kỳ, số trích lập, số sử dụng, phần lãi phát sinh, số dư Quỹ BOG.

Về việc xử lý các vi phạm, Bộ Công Thương chưa kịp thời xem xét, xử lý đình chỉ hoạt động kinh doanh hoặc thu hồi Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối KDXD theo thẩm quyền quy định tại điểm 4 khoản 26 Điều 1 Nghị định số 95/2021/NĐ-CP đối với các thương nhân đầu mối KDXD đã bị Bộ Tài chính xử phạt vi phạm hành chính nhiều lần, dẫn đến Quỹ BOG liên tục bị các thương nhân đầu mối chiếm dụng và sử dụng sai mục đích bình ổn giá xăng dầu./.