Trong quy hoạch đô thị, thành phố vệ tinh là một khu vực đô thị nhỏ nằm gần một khu vực đô thị lớn hơn.
Một thành phố vệ tinh có thể được hiểu như khái niệm về vệ tinh trong vũ trụ. Đó chính là một đô thị nhỏ hơn ở gần một thành phố lớn, thậm chí có thể có mức độ ảnh hưởng nhỏ từ đô thị gần đó. Tuy nhiên, nó không nhất thiết phải là một phần của đô thị lớn. Hoặc, nếu có thì nó tồn tại theo cách là phần còn lại của khu vực đô thị.
Điều gì tạo nên một thành phố vệ tinh?
Các thành phố vệ tinh khác với các khu vực ngoại thành và các thành phố bên cạnh theo nhiều cách. Một số thành phố vệ tinh có thể được tính là một phần của khu vực đô thị lớn hơn. Tuy nhiên, những thành phố này có những đặc điểm khiến chúng khác biệt với các vùng ngoại ô và thành phố bên cạnh.
Một thành phố vệ tinh có quyền tự chủ văn hóa nhiều hơn khu vực ngoại thành. Một thành phố vệ tinh có thể chịu một số ảnh hưởng từ một khu vực đô thị lớn hơn. Tuy nhiên, những ảnh hưởng đó không mạnh như ở khu vực ngoại thành. Một thành phố vệ tinh sẽ có các tiện nghi văn hóa riêng và các thuộc tính hoàn toàn khác biệt với một đô thị lớn gần đó.
Thành phố vệ tinh cũng khác biệt trong việc có khu vực trung tâm lịch sử của riêng mình. Đó là những thành phố được thành lập độc lập với các khu vực đô thị lớn gần đó. Sự tăng trưởng của chúng diễn ra trước khi có sự tăng trưởng khu vực ngoại thành. Chúng luôn tồn tại như những thành phố riêng biệt.
Akron là một thành phố vệ tinh của Cleveland, bang Ohio (Mỹ).
Khác biệt giữa một thành phố vệ tinh và một vùng ngoại ô
Về kinh tế, một thành phố vệ tinh nổi bật hơn một khu vực ngoại ô. Thành phố vệ tinh có một cơ sở việc làm khác biệt. Một thành phố vệ tinh chịu ảnh hưởng kinh tế từ một đô thị lớn ít hơn so với một vùng ngoại ô của đô thị lớn. Các thành phố vệ tinh thường có các khu kinh doanh riêng.
Đây là một sản phẩm của các thành phố vệ tinh có khu vực trung tâm riêng. Trong khi một số người sống ở các thành phố vệ tinh có thể đi lại hằng ngày đến một thành phố lớn hơn để làm việc, thì một thành phố vệ tinh sẽ có cơ sở đi lại riêng của nó tách biệt với khu vực đô thị gần đó.
Các thành phố vệ tinh có lõi đô thị riêng và có chính quyền mạnh hơn khu vực ngoại thành. Một số thành phố vệ tinh được kết nối với các khu vực đô thị lớn hơn và cung cấp các dịch vụ tương tự như các thành phố lớn hơn. Trong khía cạnh này, một thành phố vệ tinh độc lập với một khu vực đô thị.
Khác biệt giữa khu dân cư vệ tinh và khu dân cư ngoại ô
Thành phố vệ tinh không phải là khu dân cư. Đây là những gì phân biệt vùng ngoại ô với các thành phố vệ tinh. Thành phố vệ tinh thường có cộng đồng dân cư đi làm riêng. Sẽ có các khu vực ngoại thành mà mọi người từ đây đến nội ô làm việc và trở về. Các khu vực ngoại ô sẽ đóng vai trò là cộng đồng dân cư cho các thành phố lớn hơn. Còn một thành phố vệ tinh sẽ hoạt động tương tự như một thành phố lớn.
Một thành phố vệ tinh sẽ có sự tách biệt rõ rệt về địa lý với một đô thị lớn gần đó. Thông thường là có một vùng nông thôn rộng lớn giữa một thành phố vệ tinh và một đô thị lớn. Trong nhiều trường hợp khác, sẽ tồn tại các ngăn cách địa lý khác nhau, chẳng hạn như một con sông rộng.
Ví dụ về một số thành phố vệ tinh
Các thành phố vệ tinh xuất hiện trên khắp thế giới. Bất cứ nơi nào có một đô thị lớn là có thể tìm thấy một thành phố vệ tinh gần đó. Ví dụ, Piraeus là một thành phố vệ tinh gần Athens (Hy Lạp). Mặc dù được coi là một phần của khu vực đô thị Athens, Piraeus vẫn có cơ sở kinh tế riêng. Đó là một thành phố cảng với một nền kinh tế biển phát triển, là một phần không thể tách rời của khu vực Athens.
Tuy nhiên, Piraeus có ngoại ô riêng. Những vùng ngoại ô này là một phần của khu đô thị Piraeus. Piraeus không phải là một khu dân cư của Athens. Thay vào đó, Piraeus là khu vực đô thị hoàn toàn riêng biệt, độc lập.
Piraeus là một thành phố vệ tinh gần Athens (Hy Lạp), có nền kinh tế biển vô cùng phát triển.
Một ví dụ khác là thành phố vệ tinh Racine ở bang Wisconsin (Mỹ). Thành phố này được tính là một phần của khu vực đô thị Milwaukee. Tuy nhiên, sự phát triển của Racine không đến từ sự mở rộng ngoại ô của Milwaukee.
Racine phát triển độc lập. Nền kinh tế của nó tuy bắt nguồn từ ngành công nghiệp như Milwaukee, nhưng phát triển riêng biệt. Văn hóa của nó khác với văn hóa của Milwaukee. Thay vì là một cộng đồng khu dân cư cho Milwaukee, Racine có khu ngoại ô riêng của mình. Racine có khu phố và khu vực trung tâm thành phố riêng.
Tầm quan trọng của thành phố vệ tinh
Trong một thời đại mà các vùng ngoại ô trải dài trên khu vực rộng lớn, các thành phố vệ tinh có thể được xem như là một giải pháp cho vấn đề này. Trong nhiều trường hợp, các thành phố vệ tinh là một phần của các khu vực đô thị lớn hơn, nhưng vẫn tồn tại độc lập với lõi đô thị lớn đó. Với vùng ngoại ô trải dài, các khu vực ngoại thành và các khu dân cư ít bị khép kín hơn. Mặc dù không phải là một phần của thành phố, nhưng chúng vẫn nằm trong vùng đi lại hằng ngày.
Các khu đô thị có thể tồn tại với nhiều điểm nút. Các thành phố vệ tinh có thể duy trì các nền kinh tế và dịch vụ khép kín, trong khi vẫn được kết nối với các thành phố lớn gần đó. Với quy hoạch đô thị tốt hơn, các thành phố vệ tinh có thể đóng một vai trò trong việc hạn chế mở rộng khu ngoại ô. Do đó, quy hoạch vùng sẽ cần phải nhìn nhận về thành phố vệ tinh một cách nghiêm túc đúng với vai trò của nó.
