Toạ đàm tham vấn ý kiến chuyên gia về tình hình kinh tế - xã hội

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng để nâng cao năng suất lao động

Toạ đàm nhằm cung cấp thông tin đầu vào hữu ích phục vụ công tác thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 và Báo cáo tình hình, kết quả thực hiện Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025 để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp tháng 10 tới và trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười (tháng 10 - 11/2025).

Tại toạ đàm, các đại biểu đã trao đổi về thực trạng và giải pháp trong các lĩnh vực: chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao chất lượng tăng trưởng và sức cạnh tranh của nền kinh tế; thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI); chính sách tài khóa và tiền tệ nhằm thúc đẩy tăng trưởng cao dựa trên nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định trong dài hạn; phát triển hạ tầng trọng điểm góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tốc độ cao; phát triển kinh tế tư nhân; phát triển nhân lực chất lượng cao gắn với bảo đảm an sinh xã hội…

Nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, TS. Nguyễn Bích Lâm cho rằng, trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao chất lượng tăng trưởng. Song, trước làn sóng cạnh tranh toàn cầu, cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và yêu cầu phát triển nhanh, bền vững, những thành quả đạt được đang phải đối mặt với thách thức mới.

Theo nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, trong bối cảnh hiện nay, mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế hướng tới chuyển đổi và nâng cao chất lượng tăng trưởng từ chiều rộng dựa vào vốn và lao động giá rẻ sang chiều sâu dựa vào năng suất và đổi mới sáng tạo. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng sẽ đẩy nhanh sự hình thành các ngành kinh tế có hàm lượng công nghệ và tri thức cao - động lực quan trọng nhất để nâng cao năng suất lao động; tạo dựng mạng lưới doanh nghiệp trong nước đủ năng lực tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu; thúc đẩy dịch chuyển lao động sang khu vực có năng suất cao hơn.

Đồng thời, chuyên nghiệp hóa dịch vụ công và hạ tầng số, giảm chi phí giao dịch toàn hệ thống. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao chất lượng tăng trưởng là "chìa khóa" then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hiện thực hóa khát vọng phát triển 2045 của đất nước.

Nêu một số kiến nghị chính sách, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê đề nghị, cần tập trung cải cách, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường hiện đại, bảo đảm chất lượng, sự phù hợp với thực tiễn của các quy định hiện hành; nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong thực thi pháp luật; kiểm soát chất lượng của những quy định mới, không tạo ra xung đột chính sách và cản trở sự phát triển.

Cùng với đó, cần tiếp tục xây dựng bộ máy công quyền tinh gọn, liêm chính, xóa bỏ triệt để cơ chế "xin - cho", tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh. Đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, tạo "sân chơi" bình đẳng cho mọi thành phần kinh tế. Xây dựng cơ chế quản trị rủi ro nhằm bảo đảm năng lực chống chịu trước biến động toàn cầu.

Trưởng Khoa Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, PGS.TS Phạm Thế Anh cho rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng cao, ít nhất là 8% cho năm 2025 và hai con số trong những năm tiếp theo, Việt Nam cần có những chính sách kinh tế vĩ mô phù hợp nhằm phát huy nội lực và giảm thiểu rủi ro từ bất ổn kinh tế vĩ mô và căng thẳng địa chính trị trên thế giới.

Cụ thể, với chính sách tài khóa, mục tiêu cao nhất là phải thúc đẩy được tăng trưởng trong dài hạn và bảo đảm tính bền vững của nợ công, thể hiện qua sự ổn định của quy mô nợ công trong mối tương quan với GDP và khả năng thu thuế của chính phủ.

Với chính sách tiền tệ, mục tiêu lạm phát phải được ưu tiên và tốc độ tăng trưởng cung tiền phải được kiểm soát một cách phù hợp với mục tiêu tăng trưởng và kiểm soát lạm phát.

Đặc biệt, chính sách tiền tệ và tài khóa cần được thực hiện theo quy tắc, minh bạch và dễ dự đoán trong thời kỳ bình thường (không gặp phải các cú sốc) để doanh nghiệp và hộ gia đình có thể đưa ra được các quyết định dài hạn.

PGS. TS Phạm Thế Anh cũng lưu ý, các chính sách thay đổi liên tục, tạo bất ổn sẽ hướng nguồn lực vào các quyết định đầu cơ trên các thị trường tài sản hơn là đầu tư phát triển lâu dài cho nền kinh tế. Các can thiệp hành chính phải được loại bỏ và các chính sách cẩn trọng kinh tế vĩ mô cần được tăng cường.

Hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân bứt phá

Từ phương diện khu vực tư nhân, Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn nhận thấy, cộng đồng doanh nghiệp vẫn đối mặt với những thách thức cũ như: tiếp cận đất đai, tiếp cận thị trường, tài chính…

Do đó, Phó Tổng Thư ký VCCI kiến nghị, cần ưu tiên giám sát chặt chẽ việc thực hiện Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia ở các cấp, đặc biệt là cấp địa phương và cơ sở; sớm xem xét sửa đổi Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa với nội dung cập nhật phù hợp với bối cảnh mới.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh phát triển các kênh tài chính phi ngân hàng như fintech, quỹ đầu tư khởi nghiệp, trái phiếu doanh nghiệp minh bạch và thị trường vốn mạo hiểm. Các quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ cần được tổ chức lại theo hướng chuyên nghiệp, hoạt động thực chất, có năng lực thẩm định và hỗ trợ kỹ thuật.

Ngoài ra, cần phát triển mạnh mẽ mô hình tín dụng xanh, tín dụng cho công nghệ cao, thông qua các ưu đãi lãi suất và khuyến khích ngân hàng thương mại xây dựng sản phẩm tài chính riêng cho các lĩnh vực này.

Kết luận Toạ đàm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Minh Sơn ghi nhận các ý kiến góp ý và cho biết, Thường trực Ủy ban sẽ tổng hợp đầy đủ các ý kiến, kiến nghị, đề xuất chính sách để nghiên cứu, tiếp thu trong quá trình thẩm tra các báo cáo về kinh tế - xã hội và tái cơ cấu nền kinh tế để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười tới đây.