Phương án sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, xã lần này được hoàn chỉnh trên cơ sở nội dung buổi làm việc của Thủ tướng và các bộ ngành với TP.HCM hôm 8/5.
Trong đó, Sở Nội vụ đề xuất giữ nguyên phương án sắp xếp 19 đơn vị hành chính cấp phường như trước đây; bổ sung việc sáp nhập quận 2, 9 và Thủ Đức để hình thành đơn vị hành chính là thành phố trực thuộc TP.HCM (tạm gọi thành phố phía Đông), dù 3 quận này không thuộc diện phải sắp xếp lại theo Nghị quyết 1211 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Thành phố muốn lập thành phố phía Đông để xây dựng khu đô thị sáng tạo, tương tác cao nhằm phát huy những lợi thế về vị trí mang tính cửa ngõ, các hạ tầng dịch vụ sẵn có như các khu đại học (đào tạo bậc cao), Khu công nghệ cao (sản xuất tiên tiến), Khu đô thị mới Thủ Thiêm (trung tâm tài chính và kinh doanh) và hệ thống hạ tầng kỹ thuật khung đã và đang được hoàn thiện như Xa lộ Hà Nội, cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, tuyến Metro Bến Thành - Suối Tiên, đường Phạm Văn Đồng...
Thành phố phía Đông được kỳ vọng sẽ trở thành khu vực dẫn dắt kinh tế, với mũi nhọn là ngành kinh tế tri thức, trung tâm đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sự phát triển của TP.HCM và vùng Đông Nam bộ.
Theo Sở Nội vụ, việc quy hoạch khu đô thị sáng tạo, tương tác phía Đông của thành phố phù hợp với Định hướng phát triển không gian Vùng TP.HCM tại Quyết định 2076 năm 2017 và các nhiệm vụ, giải pháp tại Quyết định 950 năm 2018 về Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng phê duyệt.
Sau khi sáp nhập, 3 quận này sẽ hình thành đơn vị hành chính là thành phố phía Đông trực thuộc TP.HCM, có tiêu chuẩn quy mô dân số hơn một triệu người, diện tích tự nhiên gần 212 km2.
Đối với cấp phường, xã có 19 phường thuộc các quận 2, 3, 4, 5, 10, Phú Nhuận có thể phải sắp xếp lại. Trong đó, quận 2 sẽ sáp nhập phường An Khánh và Thủ Thiêm; phường Bình Khánh và Bình An. Quận 3 sáp nhập phường 6,7, 8 thành một phường. Quận 4 sáp nhập phường 5 và 2; phường 12 và 13. Quận 5 sáp nhập phường 12 và 15. Quận 10 sáp nhập phường 3 và 2. Quận Phú Nhuận sáp nhập phường 12 và 11; 14 và 13.
Với phương án tổng thể này, dự kiến sau khi sáp nhập, TP.HCM sẽ giảm từ 24 quận huyện xuống còn 22 (16 quận, một thành phố và 5 huyện); giảm từ 322 xã, phường, thị trấn xuống còn 312 (249 phường, 58 xã và 5 thị trấn).
Trước đây TP.HCM nhiều lần sáp nhập các đơn vị hành chính. Sau năm 1975, quận 7 nhập vào quận 8 thành quận 8 bây giờ. Quận 1 hiện hữu cũng được ghép từ quận 2. Quận Bình Thạnh được sáp nhập từ quận Bình Hòa với Thạnh Mỹ Tây. Còn quận 9 trước đây nhập với huyện Thủ Đức thành huyện Thủ Đức, sau đó lại tách ra thành quận 9 và quận Thủ Đức...
Theo quy định của Ủy ban thường vụ Quốc hội, tiêu chuẩn của huyện miền núi, vùng cao là dân số 80.000 người và diện tích 850km2 trở lên; huyện đồng bằng từ 450km2; quận từ 35 km2 với dân số ít nhất 150.000 người. Còn quy mô dân số của phường (thuộc quận) từ 15.000 người trở lên; diện tích từ 5,5km2 trở lên; xã là 5.000 người đến 8.000 người trở lên, diện tích từ 30km2. Tất cả những đơn vị không đạt hai tiêu chí này phải sắp xếp lại.
