Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh như một cơn lốc khiến các đô thị ở Việt Nam rơi vào tình trạng số dân ngày một tăng lên còn diện tích đất ở thì ngày một ít đi. Các cư dân đô thị phải thích nghi với guồng quay hối hả, làm việc hay sống trong những "chiếc hộp kính" với diện tích nhỏ hẹp. Bởi thế mà thời gian gần đây, nhiều người đã nhắc đến cụm từ "sống tối giản" như một cách tìm kiếm "khoảng thở" trong tâm hồn.

Nhưng liệu có phải cứ quẳng bớt đồ đạc đi là sống tối giản? Có những lầm tưởng nào về cụm từ này? Để đi tìm câu trả lời cho sự băn khoăn ấy, Cafe cuối tuần đã có cuộc trao đổi với KTS Lê Minh Hoàng - CEO Lê Studio Architects, Nhà văn Y Ban, KTS Trung Võ đến từ NTA Architects và Blogger Chi Nguyễn - tác giả của "Một cuốn sách về chủ nghĩa tối giản".

TỐI GIẢN - ĐI ĐẾN TẬN CÙNG CỦA SỰ ĐƠN GIẢN

PV: Thời gian gần đây cụm từ “sống tối giản” được nhắc tới khá nhiều, đặc biệt là gắn với lĩnh vực thiết kế kiến trúc, nội thất. Các kiến trúc sư nhìn nhận thế nào về trào lưu sống tối giản ở Việt Nam?

KTS Lê Minh Hoàng: Theo tôi nên phân biệt, “sống tối giản” và “thiết kế tối giản, (minimalism)”. Bạn yêu thích và thực hành lối sống tối giản, bạn có thể cảm thấy phù hợp với lối thiết kế kiến trúc, nội thất này, tuy nhiên có thể sẽ rất khó để đạt được thiết kế này đúng nghĩa.

Vì thực tế những thiết kế này bên ngoài hình thức thoạt trông giản đơn nhưng đòi hỏi khả năng hoàn thiện và tính thủ công khá cao (đi kèm nhân công lớn), cùng với lựa chọn chất liệu có giá trị không hề “tối giản”, cao cấp hơn nhiều khả năng đáp ứng phổ thông.

Do vậy nên cá nhân tôi cho rằng phần đông mọi người đang chỉ là thực hành lối sống tối giản mà thôi, chưa hoàn toàn gắn với lĩnh vực kiến trúc và nội thất.

Theo KTS Lê Minh Hoàng, để hướng tới sự tối giản thì việc đầu tiên là cố gắng tiết giảm những món đồ quá lâu bạn không thực sự cần thiết, cố gắng chiến thắng cảm giác “tiếc”

KTS: Trung Võ: Phong cách tối giản hay còn gọi là Minimalism xuất phát trong nghệ thuật phương Tây từ sau Chiến tranh thế giới thứ II.

Kiến trúc sư người Đức Ludwig Mies van der Rohe (1886-1969) - một trong những bậc thầy của kiến trúc hiện đại thế giới, được coi là cha đẻ của phong cách kiến trúc tối giản. Quan điểm của ông thể hiện ở câu châm ngôn “Less is more” (tạm dịch: ít là nhiều, càng ít càng tốt).

Kiến trúc của Mies van der Rohe là những không gian trong sạch, đơn giản, tinh tế, trật tự: là những đường thẳng, những mặt phẳng, những góc vuông,… bộc lộ rõ cấu trúc của hệ thống kết cấu.

Còn tại Việt Nam, vài năm trở lại đây, phong cách tối giản rất được ưa chuộng, đặc biệt là các bạn trẻ. Thực tế, phong cách này ngày càng mở rộng tầm ảnh hưởng và được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là mảng thiết kế nội thất và kiến trúc.

Chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản, phong cách tối giản trong thiết kế nội thất là sự giảm thiểu đến tối đa đồ đạc và chi tiết, nhằm mục đích tạo ra một không gian sống đơn giản, thanh bình và có trật tự nhất định. Có thể tóm lược rằng: Tối giản là đi đến tận cùng của sự đơn giản

PV: Nhiều người cho rằng, vứt bỏ bớt các vật dụng trong nhà là sống tối giản. Nhà văn Y Ban nghĩ sao về điều này?

Nhà văn Y Ban: Nói về xu hướng tối giản của người Nhật và áp dụng điều đó tại Việt Nam, tôi cho rằng đang có 2 mặt của vấn đề.

Sự tối giản của người Nhật là tách biệt giữa công việc và giải trí, họ làm ra làm, chơi ra chơi, sách để đọc, khi đọc hết sách họ sẽ chuyển đi nơi khác và đọc sang cuốn sách khác nên họ có thể tối giản căn phòng, không cần một tủ sách đồ sộ trong nhà.

Còn đôi khi với nhiều người Việt chúng ta, tủ sách để trang trí cho trang trọng nhưng có khi lại chẳng bao giờ động đến.

Đó chính là sự khác biệt, bởi vậy, sự tối giản dễ dàng được người Nhật áp dụng một cách đúng nghĩa nhất. Trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, con người có thể tạo cho mình một không gian nghỉ ngơi tiện nghi mà không cần phải có quá nhiều đồ đạc để tốn thời gian vào việc dọn dẹp, chăm sóc nhà cửa.

Tuy nhiên áp vào Việt Nam, tôi nghĩ chúng ta cần tỉnh táo phân biệt giữa tối giản thực sự và sự tối giản mang tính hình thức của những người lười. Nhiều người lại đang lợi dụng nó để làm chiếc mặt nạ cho sự lười của bản thân. Họ lười dọn dẹp và sắp xếp nên ngụy biện mình đang sống tối giản.

KTS Lê Minh Hoàng: Tôi đồng tình với quan điểm của nhà văn Y Ban. Cái bạn nói đến, về căn phòng hay căn hộ không nhiều đồ đạc, bỏ bớt đồ đạc không cần thiết… - đó là hướng tới tối giản chứ không phải tối giản.

Những khách hàng sử dụng thiết kế tối giản thực sự có thể ở một tầng cao hơn trong “tháp nhu cầu”, vượt lên trên các nhu cầu công năng và thể lý thông dụng. Họ hướng đến các giá trị tinh thần, hoặc nhận thức nhiều hơn (meta needs).

Khá nhiều ví dụ về kiến trúc tối giản từ Châu Âu, đến Nhật Bản (từ 1960 đến này), nhiều ngôi nhà được thiết kế theo hướng này, nếu nhìn kỹ có lẽ rất khó để ở và sinh hoạt như các căn nhà thông thường… một số trong đó được sở hữu của những chủ nhân có tiềm lực tài chính (thậm chí họ cũng không sử dụng thường xuyên).

TỐI GIẢN TRONG SỰ ĐỦ ĐẦY VÀ TRÁCH NHIỆM 

PV: Vậy theo nhà văn Y Ban, làm thế nào để vận dụng chủ nghĩa tối giản một cách mạch lạc và đúng đắn?

Nhà văn Y Ban: Chúng ta hãy tối giản trong sự đầy đủ. Bởi trong bối cảnh các căn hộ ngày càng nhỏ đi thì chúng ta nên sống tối giản, tối giản kiến trúc thiết kế để giảm bớt thời gian dọn dẹp, tạo không gian sống rộng mở hơn.

Thực chất căn hộ tối giản vẫn có đầy đủ bếp, các vật dụng cơ bản cần thiết, có bát đũa nấu ăn. Đó là tối giản trong sự đầy đủ. Còn với người lười, là sự tối giản tạm bợ khi không có những vật dụng cần thiết.

Tối giản nhưng vẫn đầy đủ, có trách nhiệm với cuộc sống xung quanh, với môi trường, công việc thì sẽ hiệu quả. Còn tối giản vì lười, vì tạm bợ thì sẽ không kéo dài được.

PV: Ở góc độ người làm thiết kế, các KTS có thể đưa ra một vài gợi ý để tạo ra một không gian sống tối giản, phù hợp với văn hóa sống của người Việt trong bối cảnh hiện tại?

KTS Trung Võ: Lựa chọn không gian sống tối giản là bước đi đầu tiên có thể giúp bạn tạo nên một môi trường sống thư giãn. Qua quá trình làm việc tôi xin đưa ra một vài nguyên tắc mà chúng ta có thể áp dụng nếu muốn thực hành phong cách tối giản.

Thứ nhất, bạn cần để tâm đến màu sắc. Phong cách tối giản thường hạn chế sử dụng quá nhiều màu sắc trong trang trí, bởi vậy, nên tận dụng những tông màu trung tính như xám, trắng, vàng hoặc nâu để dễ dàng định hình phong cách cho căn hộ.

Thứ hai là thiết kế mảng tường. Các bức tường trong nhà nên được bả phẳng và sử dụng màu sơn ít bóng như sơn nước, đồng thời hạn chế trang trí với quá nhiều hoa văn, họa tiết.

Thứ ba là yếu tố ánh sáng. Trong phong cách thiết kế tối giản, việc sử dụng ánh sáng, nhất là ánh sáng tự nhiên rất được chú trọng bởi nó giúp căn phòng trở nên thoáng mát, thư giãn hơn.

Thứ tư là các thành phần trang trí nội thất đáp ứng được tiêu chí tối giản nhưng tiện nghi. Nội thất theo phong cách tối giản với những đường nét, các thiết kế hình học gọn gàng thường đơn giản và hiện đại, không chỉ nâng cao chức năng sử dụng, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt bình thường của mỗi người, mà còn đáp ứng cả về mặt thẩm mỹ.

Thông qua việc giảm bớt sự lộn xộn và đơn giản hóa nội thất tới giới hạn của những điều thiết yếu, mỗi người sẽ cảm nhận sự đơn giản một cách rõ ràng và phong phú hơn.

KTS Lê Minh Hoàng: Theo tôi thì mỗi người sẽ có một sở thích riêng trong việc sắp xếp nhà cửa nên rất khó để đưa ra những chỉ dẫn cụ thể. 

Tôi chỉ xin phép chia sẻ rất đơn giản thôi: Đầu tiên cố gắng tiết giảm những món đồ quá lâu bạn không thực sự cần thiết, cố gắng chiến thắng cảm giác “tiếc”.

Tiếp đến là cần chọn lọc hơn nữa trong những gì mình định mua về nhà. Đừng tiếc “sale”, nếu không nhà của bạn sẽ sớm trở thành... kho chứa đồ.

PV: Xin cảm ơn các chuyên gia!

Tối giản là bỏ đi những thứ thừa thãi cả về vật chất lẫn tinh thần Chi Nguyễn, Blogger, tác giả của "Một cuốn sách về chủ nghĩa tối giản” Trong quan điểm của tôi, lối sống tối giản là một sự lựa chọn cho cuộc sống, bỏ đi những thứ thừa thãi về cả vật chất lẫn tinh thần để mình dành chỗ cho những thứ mới mẻ, mang lại giá trị và ý nghĩa tích cực hơn. Có 4 điểm chung mà các không gian sống tối giản thường có: 1. Ít đồ đạc dư thừa: Cốt lõi của việc tối giản hoá cuộc sống là bỏ đi những thứ thừa thãi, tập trung hơn vào những điều mang nhiều ý nghĩa cho cuộc sống. Một không gian sống theo phong cách tối giản chỉ nên có những đồ đạc thực sự cần thiết và có ý nghĩa đối với người dùng. 2. Tổng thể hài hoà: Với việc bỏ bớt đi đồ đạc dư thừa, ta có thể nhìn ra không gian sống của mình một cách tổng thể hơn và bắt đầu suy nghĩ cách để những món đồ còn lại kết hợp ăn ý với nhau để tạo ra một không gian sống hài hoà, dễ chịu. 3. Chọn chủ đề cho không gian của mình: Bạn có thể chọn duy nhất một phong cách xuyên suốt toàn bộ căn nhà hoặc chọn cho mỗi phòng hoặc mỗi không gian nhỏ một chủ đề riêng. 4. Đừng sợ khoảng trống: Nhiều người cảm thấy áp lực trước các khoảng trống như một bức tường trắng, một góc nhà, hoặc là mặt bàn, mặt tủ... Nhưng nhiệm vụ của tối giản là tạo ra các khoảng trống ấy - Khoảng trống là nơi chúng ta và đồ đạc trong gia đình có thể “thở”, giúp ta cảm thấy thư giãn, nhẹ nhõm, yên bình.