Các Nghị quyết đồng hành và nuôi dưỡng doanh nghiệp
Sáng 30/5, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam phối hợp với Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức Tọa đàm: "Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá" và họp Hội đồng chuyên gia tư vấn Đề án truyền thông: Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Tại Toạ đàm, TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV nhận xét, khu vực kinh tế tư nhân đã có bước tiến dài trong nhận thức của Đảng. Từ chỗ được thừa nhận sự tồn tại trong nền kinh tế nhiều thành phần, cho phép "sử dụng kinh tế tư bản tư nhân trong một số ngành, nghề" tại Đại hội VI, 1986, đến nay, Nghị quyết 68-NQ/TW (4/5/2025) đã đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi lần đầu tiên xác định: Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng.
TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV. (Ảnh: Tùng Dương/Reatimes)
Đáng chú ý, lần đầu tiên, Nghị quyết 68-NQ/TW đưa ra hệ thống chỉ tiêu cụ thể và lượng hóa rõ ràng cho mục tiêu phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Theo đó, đến năm 2030, cả nước phấn đấu đạt 2 triệu doanh nghiệp tư nhân (kế thừa định hướng từ mục tiêu đặt ra tại Nghị quyết 10/2017) và đến năm 2045 là 3 triệu doanh nghiệp.
Về quy mô, Nghị quyết đặt mục tiêu đạt 20 doanh nghiệp/1.000 dân, cho thấy mức độ bao phủ của doanh nghiệp trong nền kinh tế hơn Nghị quyết 10 năm 2017. Khu vực kinh tế tư nhân cũng được kỳ vọng duy trì tốc độ tăng trưởng 10 - 12%/năm, cao hơn tốc độ tăng GDP chung của cả nước (8-10%); đóng góp vào GDP đạt 55 - 58% vào năm 2030 và trên 60% vào năm 2045.
Bên cạnh đó, khu vực này cần đạt tốc độ tăng năng suất lao động 8,5 - 9,5%/năm, rất cao so với chỉ số hiện tại, khi năng suất lao động của cả nền kinh tế mới đạt 5,8%, trong đó, khu vực kinh tế tư nhân cũng mới đạt 6%. Nhưng đây là mục tiêu phải đạt được nhằm nâng cao trình độ phát triển công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, tương đương Top 3 ASEAN và Top 5 châu Á.
Đặc biệt, mục tiêu có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu thể hiện tham vọng nâng tầm doanh nghiệp Việt trên trường quốc tế. Kinh tế tư nhân cũng được kỳ vọng đóng góp 35 - 40% thu ngân sách nhà nước và tạo việc làm cho 84-85% lực lượng lao động toàn quốc - một vai trò hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn tới, theo TS. Cấn Văn Lực.
Để thực hiện các mục tiêu trên, đến nay Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 198/2025/QH15 ngày 17/5/2025 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 138/NQ-CP về kế hoạch thực hiện Nghị quyết 68 và Nghị quyết 139/NQ-CP triển khai Nghị quyết 198 của Quốc hội nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân một cách toàn diện và bền vững. Trong đó, có những cơ chế, chính sách rất mới và đột phá.
TS. Cấn Văn Lực chỉ ra, Nghị quyết số 198/2025/QH15 yêu cầu các địa phương bố trí 20 ha (hoặc 5%) diện tích đất KCN, cụm công nghiệp đã đầu tư hạ tầng; giảm tối thiểu 30% tiền thuê lại đất; rà soát các dự án vướng mắc, chậm tiến độ, xử lý tài sản công không sử dụng để cho các doanh nghiệp tư nhân công nghệ cao, doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thuê, thuê lại. Doanh nghiệp cũng được hưởng lãi suất ưu đãi 2%/năm khi thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và thực hành ESG.
Nghị quyết cũng yêu cầu chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm; mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh chỉ bị thanh tra tối đa một lần mỗi năm và được quyền chủ động khắc phục vi phạm.
Tại Nghị quyết số 139/2025/NQ-CP ngày 17/5/2025, Chính phủ yêu cầu nghiên cứu sửa đổi Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn, nhằm kiểm soát biến động giá đất, phát triển thị trường bất động sản lành mạnh và bền vững. Đồng thời năm 2026 hoàn thành sửa Luật Đầu tư, cắt giảm các ngành nghề kinh doanh có điều kiện không cần thiết.
Cùng với đó, phải chấm dứt tình trạng kiểm tra chồng chéo, ứng dụng triệt để chuyển đổi số để bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết; giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ và thời gian giải quyết thủ tục thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Luật Cán bộ công chức cũng sẽ hoàn thành sửa đổi trong năm 2025 - 2026, đặt ra cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi họ đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm.
Song song với những chính sách nhằm cắt giảm rào cản kinh doanh, Chính phủ còn hướng đến việc nuôi dưỡng và đồng hành cùng sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và doanh nghiệp khởi nghiệp, theo TS. Cấn Văn Lực.
Cụ thể, ngoài việc hỗ trợ tín dụng, tổ chức và vận hành Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, với tinh thần "nuôi dưỡng từ gốc", Chính phủ ban hành Chương trình đào tạo 10.000 giám đốc điều hành đến năm 2030, đồng thời cung cấp miễn phí dịch vụ tư vấn pháp lý, kế toán, thuế, quản trị nhân sự cho các doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh.
Không dừng lại ở hỗ trợ ban đầu, Nghị quyết còn mở rộng không gian phát triển cho các doanh nghiệp tham gia vào các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia. Các chương trình như "1.000 doanh nghiệp tiêu biểu" hay "Go Global" được thiết kế để đồng hành cùng doanh nghiệp trên hành trình nâng tầm thương hiệu, mở rộng thị trường, kết nối quốc tế và xây dựng năng lực cạnh tranh dài hạn.
Hiện thực hóa vai trò đầu tàu của kinh tế tư nhân
Theo TS. Cấn Văn Lực, để hiện thực hóa vai trò động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân mà Nghị quyết 68-NQ/TW đã đặt ra cho khu vực kinh tế tư nhân, cần quán triệt và triển khai hiệu quả toàn bộ hệ thống chính sách đã ban hành. Việc đồng bộ hóa và thực thi quyết liệt là điều kiện tiên quyết để tạo niềm tin và môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển lâu dài.
Theo đó, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh, phải tạo điều kiện thực chất cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận đất đai, vốn, công nghệ, nhân lực. Đặc biệt, là hỗ trợ khởi nghiệp, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, và nâng cấp hộ kinh doanh thành doanh nghiệp chính thức.
Trước hết, cần sửa đổi các luật liên quan như Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp vừa và nhỏ 2017, Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Phá sản....Xu hướng chính sách sẽ hướng tới xây dựng một đạo luật riêng về kinh tế tư nhân, thì các chính sách mới được luật hóa và thực hiện mạnh mẽ, đảm bảo hiệu quả.
TS. Cấn Văn Lực cho biết, xu hướng chính sách sẽ hướng tới xây dựng một đạo luật riêng về kinh tế tư nhân. (Ảnh: Tùng Dương/Reatimes)
Liên quan đến dòng vốn, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, cần phát triển thị trường tài chính cân bằng, bao gồm thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, quỹ đầu tư, và sản giao dịch gọi vốn cộng đồng, nhằm tạo thêm nguồn lực và tính đa dạng cho dòng vốn tư nhân.
Một đề xuất then chốt là thành lập các quỹ hỗ trợ chuyên biệt, như Quỹ tái bảo lãnh tín dụng Trung ương, Quỹ chuyển đổi xanh, và các quỹ đầu tư mạo hiểm, để giúp doanh nghiệp vượt qua rào cản tiếp cận tín dụng và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Đồng thời, ông Lực đề nghị nâng cao hiệu quả hoạt động của các Quỹ Bảo lãnh tín dụng Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa phương, thông qua cơ chế phối hợp linh hoạt với Quỹ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ, tổ chức tín dụng và các bên trung gian.
Đồng thời, cần mạnh dạn đặt hàng doanh nghiệp tư nhân tham gia các dự án lớn, trọng điểm quốc gia; tăng cường kết nối hệ sinh thái kinh tế tư nhân, cả giữa các doanh nghiệp tư nhân với nhau và giữa khu vực tư nhân với doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp FDI, các đối tác trong nước và quốc tế. Đồng thời, cần có cơ chế hỗ trợ đầu tư ra nước ngoài, giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường và nâng tầm vị thế quốc gia.
Tại Toạ đàm, TS. Cấn Văn Lực cũng nhấn mạnh việc hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân phát triển thành doanh nghiệp dân tộc, trở thành lực lượng có tầm ảnh hưởng và vai trò dẫn dắt. Tuy nhiên, nên dựa trên mức độ đóng góp, thay vì chỉ căn cứ vào quy mô. Bởi nếu doanh nghiệp quy mô lớn nhưng hoạt động kém hiệu quả thì mức độ đóng góp là không lớn. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa lại có đóng góp quan trọng vào đổi mới sáng tạo, phát triển chuỗi cung ứng, tạo việc làm hoặc thực hành tốt các giá trị ESG (môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp) hơn.
Song song với đó, cần xây dựng hệ thống chỉ tiêu, cơ sở dữ liệu thống nhất về kinh tế tư nhân, trong đó có các chỉ số đánh giá năng suất lao động, hiệu quả sử dụng vốn (ICOR), và cơ chế chia sẻ, liên thông dữ liệu phục vụ quản lý và hoạch định chính sách.
Đối với bản thân các doanh nghiệp, cũng cần đổi mới tư duy theo hướng dài hạn, bền vững, tích hợp yếu tố ESG vào chiến lược, nâng cao năng lực cạnh tranh, chuyển đổi số và xanh hóa. Đặc biệt, cần thượng tôn pháp luật và thực hành đạo đức kinh doanh, coi đó là nền móng để doanh nghiệp phát triển có trách nhiệm và hội nhập quốc tế vững chắc, TS. Cấn Văn Lực lưu ý.
