Tự chủ công nghệ lõi: Hợp bộ thí nghiệm Rơ - le nội bộ “Made in Việt Nam” đảm bảo an toàn lưới điện Quốc gia

Tường Vy

Thứ Bảy, 08/11/2025 - 10:57

Các thiết bị bảo vệ nội bộ như Rơ-le ga (Buchholz), Rơ-le dòng dầu, Rơ-le áp lực và Van xả áp lực (PRD) là tuyến phòng thủ cuối cùng, quyết định sự sống còn của Máy biến áp (MBA) và Kháng điện (KH). Tuy nhiên, trong suốt quá trình vận hành, việc kiểm tra, thí nghiệm các thông số hoạt động của những rơ le này theo đặc tính kỹ thuật nhà sản xuất luôn là một thách thức lớn do thị trường không có sẵn thiết bị chuyên dụng.

Có thể bạn quan tâm

Chung tay kiến tạo EVNNPT phát triển bền vững, đột phá trong kỷ nguyên số Đóng điện Dự án đường dây 220kV Huội Quảng – Nghĩa Lộ và Dự án Trạm biến áp 220kV Nghĩa Lộ, thiết thực chào mừng thành công Đại hội Đảng bộ EVNNPT lần thứ IV

Nút thắt này đã được tháo gỡ hoàn toàn nhờ vào công trình nghiên cứu đột phá: “Chế tạo Hợp bộ thí nghiệm rơ le nội bộ máy biến áp, kháng điện”, do nhóm kỹ sư của Công ty Truyền tải điện 1 (PTC1) – EVNNPT làm chủ. Giải pháp công nghệ cao này không chỉ thay thế thiết bị nhập khẩu mà còn thiết lập một tiêu chuẩn mới về độ tin cậy trong công tác bảo vệ lưới điện.

Tự chủ công nghệ lõi: Hợp bộ thí nghiệm Rơ - le nội bộ “Made in Việt Nam” đảm bảo an toàn lưới điện Quốc gia- Ảnh 1. — Máy Hợp bộ thí nghiệm rơ le nội bộ máy biến áp, kháng điện do nhóm Kỹ sư PTC1 chế tạo (ảnh CTV)

Thách thức về sự đồng bộ và độ chính xác

PTC1 hiện đang quản lý và vận hành 92 trạm biến áp với 31 tổ hợp MBA 3 pha cấp điện áp 500kV, 164 MBA cấp điện áp 220kV, 30 MBA cấp điện áp 110kV, 29 kháng dầu cấp điện áp 500kV, 09 kháng dầu 110kV, 04 kháng dầu 22kV. Đặc điểm chung của 329 thiết bị MBA, KH trên đều trang bị các Rơ le bảo vệ nội bộ: rơ le gas, rơ le dòng dầu, rơ le áp lực, van xả áp lực.

Với số lượng lớn và sự đa dạng về chủng loại, các rơ le này trước đây chỉ được kiểm tra sơ bộ, dẫn đến nguy cơ cao chúng không hoạt động hoặc tác động sai khi xảy ra sự cố, đe dọa nghiêm trọng đến tuổi thọ thiết bị và an toàn hệ thống truyền tải.

Nhiệm vụ nghiên cứu này đã giải quyết triệt để bài toán đồng bộ hóa, tạo ra một Hợp bộ thí nghiệm tự động, đa năng, có khả năng mô phỏng chính xác điều kiện làm việc thực tế của cả bốn loại rơ le bảo vệ quan trọng:

1. Rơ-le ga: Mô phỏng sự thay đổi thể tích và hàm lượng khí tích tụ, cũng như tốc độ dòng dầu.

2. Rơ-le dòng dầu: Kiểm tra tác động theo lưu tốc dòng dầu sinh ra từ sự cố bộ chuyển nấc dưới tải (OLTC).

3. Rơ-le áp lực: Mô phỏng và kiểm soát tốc độ tăng áp suất dầu để kiểm tra đường đặc tính hoạt động.

4. Van xả áp lực: Kiểm tra ngưỡng tác động xả áp thiết kế.

Tự chủ công nghệ lõi: Hợp bộ thí nghiệm Rơ - le nội bộ “Made in Việt Nam” đảm bảo an toàn lưới điện Quốc gia- Ảnh 2. — Triển khai đào tạo cho công nhân các đơn vị trong Công ty sử dụng vận hành Hợp bộ thí nghiệm rơ le nội bộ máy biến áp, kháng điện (ảnh CTV)

Kết quả thực nghiệm: Hiệu suất vượt trội

Hợp bộ thí nghiệm đã được triển khai thành công, áp dụng để kiểm tra định kỳ và sửa chữa bảo dưỡng các MBA, KH. Kết quả thực nghiệm tại nhà xưởng cho thấy hiệu suất và độ tin cậy vượt xa mong đợi.

Độ chính xác tuyệt đối: Hệ thống sử dụng cảm biến hiện đại và kỹ thuật PLC tiên tiến, cho phép đo lường lưu tốc dòng chảy và thể tích khí với sai số dưới 1% (theo dữ liệu cảm biến có thể đạt tới 0,3%). Điều này đảm bảo phát hiện chính xác các sai lệch nhỏ nhất của rơ le so với thông số xuất xưởng.

Tự động hóa toàn diện: Toàn bộ chu trình thí nghiệm được điều khiển và ghi lại dữ liệu tự động thông qua phần mềm HMI thân thiện. Đối với Rơ-le ga, hệ thống tự động chạy khép kín 4 chu trình kiểm tra phức tạp, đảm bảo tính minh bạch và truy vết.

Tính cơ động cao và tiết kiệm chi phí: Hợp bộ được thiết kế dạng module gọn nhẹ, với trọng lượng dưới 500kg, cho phép vận chuyển dễ dàng bằng xe tải nhỏ ra công trường để phục vụ công tác thí nghiệm tại hiện trường. Chi phí chế tạo trong nước chỉ bằng khoảng 30% so với việc mua mới thiết bị tương đương từ nước ngoài, giúp ngành Điện tiết kiệm hàng chục tỷ đồng.

Ông Phạm Thành Long, một trong các tác giả của nghiên cứu, khẳng định: “Việc làm chủ thiết bị thí nghiệm này không chỉ giúp chúng tôi chủ động hoàn toàn về mặt kỹ thuật, mà còn tạo ra một lớp công cụ bảo vệ đáng tin cậy, giúp phát hiện sớm các bất thường của rơ le. Điều này là then chốt để đảm bảo an toàn, liên tục và tin cậy cho dịch vụ truyền tải điện quốc gia".

Tầm nhìn chiến lược

Thành công của dự án “Chế tạo Hợp bộ thí nghiệm rơ le nội bộ máy biến áp, kháng điện” là minh chứng rõ ràng cho năng lực tự chủ, sáng tạo của đội ngũ kỹ sư Việt Nam trong lĩnh vực chế tạo thiết bị chuyên dụng.

Việc đưa hệ thống này vào vận hành đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hệ thống truyền tải điện thông minh (Smart Grid) và phát triển bền vững. PTC1 – EVNNPT sẽ tiếp tục hoàn thiện, nâng cấp và nhân rộng hệ thống, biến giải pháp "Made in Vietnam" này trở thành tiêu chuẩn mới, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một lưới điện quốc gia an toàn và hiện đại./.