Bộ Tài chính lấy ý kiến sửa Luật Đất đai: Vẫn nóng chuyện xác định giá đất

Hội nghị có sự tham dự của đại diện nhiều bộ, ban, ngành, đại diện các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tại các điểm cầu trực tuyến và các chuyên gia, nhà khoa học.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính - ông Nguyễn Đức Chi nêu rõ, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV và đã được các đại biểu Quốc hội thảo luận cho ý kiến trước khi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 671/NQ-UBTVQH15 ngày 23/12/2022, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 170/NQ-CP ngày 31/12/2022 về Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) và tổ chức xin ý kiến nhân dân về dự thảo luật này.

Chính phủ giao các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ tổ chức lấy ý kiến đóng góp về dự thảo Luật đối với các nội dung thuộc chức năng, nhiệm vụ được giao. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính tổ chức hội nghị trực tiếp kết hợp trực tuyến với một số bộ, ngành, cơ quan Trung ương, doanh nghiệp, tổ chức, hiệp hội, chuyên gia, nhà khoa học và 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để thảo luận về các quy định liên quan đến vấn đề tài chính đất đai trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) và các vấn đề khác có liên quan đến phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Tài chính.

Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh, sau gần 10 năm tổ chức thi hành Luật Đất đai năm 2013, công tác quản lý đất đai nói chung và tài chính đất đai nói riêng đã đạt được những kết quả quan trọng, tạo lập hành lang pháp lý tương đối đồng bộ, chặt chẽ cho việc huy động, khai thác, sử dụng nguồn lực đất đai hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả.

Trong đó, chính sách tài chính trong lĩnh vực đất đai từng bước được hoàn thiện, là cơ sở để huy động các khoản thu vào ngân sách nhà nước. Số thu từ đất đai giai đoạn từ năm 2013 - năm 2020 trung bình khoảng gần 160.000 tỷ đồng/năm, chiếm trung bình khoảng hơn 15% tổng thu ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, chính sách ưu đãi về thuế, miễn giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã góp phần quan trọng thu hút đầu tư, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, vùng kinh tế - xã hội khó khăn. Chính sách đất đai về nhà ở xã hội đạt được một số kết quả quan trọng. Khung giá đất và bảng giá đất được xây dựng theo quy định, có tính đến giá đất phổ biến trên thị trường.

Mặc dù đạt được những kết quả quan trọng nhưng sau thời gian gần 10 năm thi hành, các quy định tại Luật Đất đai năm 2013, trong đó có các quy định về tài chính đất đai chưa theo kịp sự thay đổi nhanh chóng của thực tiễn. Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2021 của Ban Chấp hành Trung ương đã chỉ ra một số hạn chế.

Phát biểu về các nội dung trọng tâm cần thảo luận tại hội nghị, Cục trưởng Cục Quản lý Công sản (Bộ Tài chính) - ông Nguyễn Tân Thịnh cho biết, khi sử dụng đất kết hợp, đất hỗn hợp thì thực hiện theo chế độ giao đất hay cho thuê đất, từ đó xác định khoản thu tài chính từ đất đai của loại đất này là thu tiền sử dụng đất hay thu tiền thuê đất, hay cả 2 loại đất này.

Theo quy định tại dự thảo luật thì các loại đất có chế độ sử dụng đất khác nhau, cụ thể: Đất ở, đất hạ tầng nghĩa trang, nghĩa địa thì có thời hạn ổn định, lâu dài và Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất; đất nông nghiệp và đất sản xuất - kinh doanh thì Nhà nước cho thuê có thời hạn và thu tiền thuê đất.

Nêu vấn đề về khoản thu từ dịch vụ công từ đất đai, Cục trưởng Nguyễn Tân Thịnh cho rằng, cần phải quy định các khoản thu từ dịch vụ công từ đất đai, vì Điều 149 dự thảo Luật đã quy định các khoản thu tài chính từ đất đai. Hiện nay, các khoản thu từ dịch vụ công được xác định là nguồn thu hợp lý, hợp lệ của các doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập có chức năng, nhiệm vụ phù hợp để cung cấp dịch vụ công.

“Để đảm bảo phù hợp với pháp luật quản lý, sử dụng tài sản công khi xử lý tài sản công là nhà, đất thì có nên bổ sung một số khoản đối với trường hợp xử lý tài sản công là nhà, đất theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công thì căn cứ để giao đất, cho thuê đất gồm: Quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền về giao, điều chuyển, chuyển giao, bán, chuyển nhượng theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công; Kết quả đấu giá, kết quả bán (trong trường hợp bán, chuyển nhượng); Biên bản bàn giao, tiếp nhận tài sản”, ông Thịnh cho biết.

Liên quan đến Bảng giá đất quy định tại Điều 154, đại diện Cục Quản lý công sản cho rằng, việc xây dựng Bảng giá đất đến từng thửa đất theo vùng giá trị, thửa đất chuẩn theo quy định có khả năng thực hiện không? Cần những điều kiện và lộ trình thực hiện thế nào? Có cần quy định về phương pháp xác định giá đất trong dự thảo Luật hay không?

Nhiều vướng mắc cần tiếp tục được làm rõ

Phát biểu từ điểm cầu địa phương, ông Lê Trọng Yên - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, trên địa bàn tỉnh, tổng thu ngân sách nhà nước về đất năm 2022 đạt 689 tỷ đồng, chiếm 20% tổng thu ngân sách của tỉnh, nhưng qua thực hiện xuất hiện nhiều vướng mắc, như xác định giá đất, bảng giá đất.

Ông Lê Trọng Yên cho rằng, việc xác định giá đất khi điều chỉnh quy hoạch chi tiết khó thực hiện trên thực thực tế, vì khó đánh giá tính tăng giảm của điều chỉnh quy hoạch. Lãnh đạo tỉnh Đắk Nông đề xuất cần xây dựng bảng giá đất theo vùng, theo vị trí, tùy thuộc từng tuyến đường đến từng thửa đất. Ngoài ra, giá đất tính tiền sử dụng đất cũng cần phân định rõ ràng trong hạn mức và ngoài hạn mức.

Ông Ngô Phước Thành - Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho rằng, hiện nay giao tiền sử dụng đất cho một loạt các đơn vị, cả đơn vị tự chủ tài chính và chưa tự chủ tài chính. Tuy nhiên, trong Nghị định số 60/2021/NĐ-CP quy định thành 4 nhóm chứ không phải 2 nhóm, do đó cần quy định thống nhất giữa dự thảo Luật và nghị định hiện hành.

Quy định về trường hợp đặc biệt ưu đãi đầu tư, hiện đã đề cập tại nhiều văn bản, do đó, các trường hợp quy định tại khoản 2 điều 55 dự thảo Luật phải quy định rõ, các trường hợp này phải do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quy định.

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến quan tâm đến chính sách thuế về đất đai. Hiện các vấn đề liên quan đến thuế và các khoản thu từ đất đai liên quan đến 3 văn bản khác nhau đó là Luật Đất đai, các luật thuế là Luật Ngân sách nhà nước. Do đó, đề nghị cần quy định đồng bộ về chính sách thuế và tài chính đất đai để thuận lợi hơn trong quá trình thực hiện.

Ngoài ra, dự thảo luật còn có các quy định không phải về tài chính về đất đai nhưng ảnh hưởng trực tiếp tới vấn đề này như: Phân loại đất; giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; công nhận (cấp giấy chứng nhận) quyền sử dụng đất; đấu giá quyền sử dụng đất; đấu thầu dự án có sử dụng đất; bồi thường, giải phóng mặt bằng,…

Đặc biệt, dự thảo Luật đề cập đến nhiều khái niệm mới như “Quyền thuê đất trong hợp đồng thuê đất”, “Đất sử dụng đa mục đích”, giá đất theo “vùng giá trị”, “thửa đất chuẩn”, “quyền sử dụng không gian ngầm và khoảng không”... liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ Tài chính.

Tại hội nghị sáng nay cũng đã ghi nhận nhiều ý kiến của các chuyên gia từng là cán bộ cấp cao của Bộ Tài chính, trong đó nhiều quan điểm cho rằng xác định giá đất là thuộc thẩm quyền của cơ quan Nhà nước. Từ đó giá đất thị trường xoay quanh bảng giá của Nhà nước, tức là không để thả nổi tự xác định, tự thỏa thuận, như vậy sẽ rất phức tạp với quá trình đền bù, giải phóng mặt bằng triển khai dự án.

Đồng thời có những ý kiến cho rằng, các cơ quan Nhà nước phải là đơn vị chịu trách nhiệm thẩm định và định giá đất hàng năm, tức là phải loại bỏ hoàn toàn sự tham gia của các tổ chức thẩm định độc lập, bởi vì theo quy định hiện nay thì đất đai thuộc sở hữu toàn dân và Nhà nước thay mặt nhân dân thực hiện quyền quản lý tối cao.

Cụ thể, Điều 53 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nuyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý”.

Điều 54 quy định: “Tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất. Người sử dụng đất được chuyển quyền sử dụng đất, thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo quy định của luật. Quyền sử dụng đất được pháp luật bảo hộ, Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế- xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của pháp luật. Nhà nước trưng dụng đất trong trường hợp thật cần thiết do luật định để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai”.

Phát biểu kết luận hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi bày tỏ sự trân trọng ý kiến tâm huyết của các chuyên gia, nhà khoa học, các sở ngành địa phương, đồng thời khẳng định Bộ Tài chính sẽ tiếp tục ghi nhận các góp ý và tổng hợp để sớm báo cáo Chính phủ theo chức năng, nhiệm vụ được giao, nhằm đóng góp một cách thiết thực vào dự thảo sửa đổi Luật Đất đai 2023, dự kiến tiếp tục được Quốc hội đưa ra thảo luận và thông qua vào kỳ họp cuối năm 2023.