Hiện nay, xu hướng phát triển bất động sản dưỡng lão hay bất động sản an dưỡng đang dần phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới khi đối mặt với những thách thức mà già hoá dân số đã đặt ra. Xu hướng này cũng được dự báo sẽ sớm "bứt phá" tại Việt Nam.
Theo nghiên cứu của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS), Việt Nam là một trong các quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Tổng dân số Việt Nam tại thời điểm 1/4/2009 là 85,85 triệu người, tại thời điểm 1/4/2019 là 96,21 triệu người. Trong đó, số lượng người cao tuổi năm 2009 và 2019 tương ứng là 7,45 triệu (chiếm 8,68% tổng dân số) và 11,41 triệu (chiếm 11,86% tổng dân số). Tính trung bình trong giai đoạn 2009 - 2019, tổng dân số tăng 1,14%/năm thì dân số cao tuổi tăng tới 4,35%/năm.
Số liệu thống kê cũng chỉ ra rằng, vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung là hai vùng có tỷ lệ người cao tuổi cao nhất.
Sự già hóa dân số mang đến nhiều thách thức cho vấn đề an sinh xã hội, nhất là hệ thống y tế, đặc biệt là hệ thống y tế công cộng. Trong khi đó, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhu cầu chăm sóc sức khỏe lâu dài cho người già với đòi hỏi cao về lực lượng chăm sóc có kỹ năng, trong một môi trường thân thiện ngày càng gia tăng, nhất là tại các thành phố lớn.
Gần đây, nhiều doanh nghiệp bất động sản cũng bắt đầu tham gia vào việc phát triển loại hình bất động sản dưỡng lão. Tuy nhiên, phân khúc này vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Số lượng dự án nghỉ dưỡng dưỡng lão được đầu tư bài bản vẫn rất ít so với số lượng bất động sản nghỉ dưỡng "nhắm" vào người trẻ.
TS. Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam có chia sẻ rằng, Việt Nam là một nước không hề thua kém nếu không nói là cạnh tranh hơn so với các nước trên thế giới. Việt Nam có rất nhiều lợi thế cạnh tranh từ cảnh quan thiên nhiên, văn hóa đến chi phí.
"Ngoài ra, kỹ thuật của ngành y ở Việt Nam cũng đã đạt đến những trình độ phát triển nhất định không thua kém nhiều so với các nước trên thế giới đặc biệt là vấn đề thuộc lĩnh vực Đông y, vật lý trị liệu hay dưỡng sinh. Việt Nam được đánh giá là một trong những nước có tốc độ già hoá dân số thuộc Top nhanh nhất thế giới. Và đây chính là nguồn khách hàng tiềm năng để phát triển loại hình bất động sản nghỉ dưỡng dưỡng lão này", ông Đính nhận định.
Chia sẻ về xu hướng phát triển của bất động sản dưỡng lão trong tương lai gần, ông Matthew Powell, Giám đốc Savills Hà Nội cũng cho rằng, già hoá dân số là một hiện tượng toàn cầu. Điều này cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại đã kéo theo nhu cầu về những không gian sống, tĩnh dưỡng lý tưởng dành cho người già, thường gọi là viện dưỡng lão.
Xu hướng phát triển khi tốc độ già hoá dân số nhanh
PV: Thưa ông, nhu cầu phát triển bất động sản dưỡng lão có trở thành xu hướng tất yếu tại Việt Nam?
Ông Matthew Powell: Là một nước có tuổi thọ trung bình ngày một tăng cao, Việt Nam đang có tốc độ già hóa dân số nhanh chóng. Năm 2011, nước ta bước vào giai đoạn già hóa, cơ cấu dân số chuyển dịch theo hướng số lượng người già nhiều hơn người trẻ.
Theo dự báo, đến năm 2050, Việt Nam sẽ có dân số siêu già, trong đó trên 20% dân số trên 65 tuổi. Đây là xu hướng toàn cầu, trong đó các nước như Trung Quốc, Mỹ, Đức và Anh theo dự kiến đều sẽ có trên 20 thành phố siêu già của mỗi nước vào năm 2035.
Vào năm 2022, Việt Nam có dân số gần 100 triệu, số người trên 60 tuổi tại Việt Nam là 12,6 triệu, chiếm khoảng 11,86% dân số. Dự báo đến năm 2030, sẽ có khoảng 18 triệu người, chiếm 17,5% dân số, tức là cứ 6 người dân thì có hơn 1 người cao tuổi.
Theo các số liệu dự báo dân số, đến năm 2038, Việt Nam sẽ chuyển sang giai đoạn dân số già (số người 60 tuổi trở lên chiếm từ 20% dân số) và là một trong số những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới, chỉ mất khoảng 27 năm trong khi các nước phát triển mất nhiều thập kỷ, có nước đến hơn 1 thế kỷ.
Do xu hướng già hoá dân số toàn cầu tăng cao nên bất động sản nghỉ dưỡng kết hợp với dưỡng lão, hưu trí rất tiềm năng. Với những người cao tuổi sung túc thì đây chính là nơi lý tưởng cho họ. Khi giới thượng lưu Việt Nam đang tăng lên thì những resort dưỡng lão sẽ rất đắt khách. Bởi khi về già, sau quãng thời gian tuổi trẻ cống hiến và lao động, nhu cầu an dưỡng tại những khu đô thị sinh thái đẳng cấp, với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe trọn gói, tự do thỏa mãn những niềm đam mê riêng của mình trong một cộng đồng cùng thế hệ là rất lớn.
Tuy nhiên, đây cũng là một phân khúc nên định hình từ bây giờ để không bỏ lỡ những cơ hội về sau. Trước tốc độ phát triển của kinh tế cũng như tốc độ già hóa dân số hiện nay, nhà ở dưỡng lão là một trong những xu hướng tất yếu. Sự phát triển này cũng không làm ảnh hưởng đến giá trị truyền thống của các gia đình châu Á. Đây là sản phẩm cung cấp một môi trường chuyên nghiệp và dễ chịu cho những người cần chăm sóc, thậm chí họ được sống trong môi trường thoải mái, có tính cộng đồng và cảm thấy an toàn hơn tại nhà.
Tại các thị trường phát triển như Malaysia, mô hình này còn được phát triển kết hợp với mô hình nghỉ dưỡng dành riêng cho người đã nghỉ hưu, với các dịch vụ được thiết kế để đáp ứng với từng nhu cầu về sức khỏe của khách hàng.
Nhiều dư địa tăng trưởng
PV: Ông có dự báo gì tốc độ phát triển của phân khúc này tại Việt Nam thời gian qua và tiềm năng trong thời gian tới?
Ông Matthew Powell: Tại Việt Nam, thị trường này hầu như vẫn còn rất sơ khai, chưa có nhiều đơn vị đi sâu và phát triển phân khúc này. Nguyên nhân là có rất nhiều khó khăn, thách thức đối với đơn vị phát triển là khách hàng Việt vẫn chưa quen với khái niệm sống ở viện dưỡng lão. Đồng thời, người dân Việt Nam vốn tính cần cù, chịu khó và tiết kiệm nên vẫn chưa có nhiều người sẵn sàng chi trả cho dịch vụ này.
Theo ghi nhận, trong số 63 tỉnh thành, chỉ có 32 tỉnh có cơ sở chuyên biệt dành cho người cao tuổi. Mặc dù Chính phủ đặt mục tiêu phải có ít nhất một cơ sở ở mỗi tỉnh vào năm 2025, nhưng điều này không thể theo kịp và đáp ứng được sự gia tăng nhanh chóng của dân số già của Việt Nam.
Ở Việt Nam, thị trường chưa thực sự được khai thác đầy đủ, nhưng tại một số quốc gia khác trên thế giới, thậm chí tại Châu Á như Singapore, Trung Quốc, Hồng Kông (Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, nhà ở dưỡng lão đã trở thành một khái niệm phổ biến với nhiều sản phẩm đa dạng, đáp ứng được đa dạng nhu cầu về sức khỏe cũng như mức độ chăm sóc của người cao tuổi. Đặc biệt với các trường hợp người cao tuổi có nhu cầu đội ngũ có chuyên môn về chăm sóc sức khỏe.
PV: Thị trường Việt Nam có những đòn bẩy gì giúp hỗ trợ việc xây dựng bất động sản dưỡng lão dành riêng cho người cao tuổi?
Ông Matthew Powell: Tại Việt Nam, thị trường có rất nhiều đòn bẩy giúp hỗ trợ việc xây dựng các bất động sản dưỡng lão dành riêng cho người cao tuổi, đặc biệt có thể kể tới các gói bảo hiểm đi kèm với giá trị đầu tư đang ngày một phổ biến.
Hơn nữa, Việt Nam là một trong số những quốc gia có tốc độ già hóa dân số thuộc nhóm nhanh trên thế giới. Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là khoảng 73,6 tuổi, trong khi đó tuổi thọ khỏe mạnh chỉ là 63,2 với nam và 70 với nữ. Các thế hệ trong một gia đình người Việt ngày nay cũng có xu hướng tách ra ở riêng chứ không còn ở trong cùng một căn nhà như trước đây, ví dụ như các gia đình trẻ có thể mua căn hộ hay chuyển lên thành phố sống. Do đó, nhu cầu chăm sóc sức khỏe và bất động sản cho người già trở nên phổ biến hơn để gia đình có thể yên tâm di chuyển sang nơi khác sinh sống, thay vì để người cao tuổi trở nên cô đơn khi sinh hoạt tại nhà. Thậm chí với một số người già cần hỗ trợ y tế thì việc sinh sống một mình còn trở nên nguy hiểm hơn.
Tôi cho rằng mọi người đều có thể hưởng lợi từ mô hình này, cho cả gia đình và những người cao tuổi. Họ sẽ được sống trong môi trường thoải mái, có cơ sở vật chất tốt hơn và có tính cộng đồng nhiều hơn thay vì sống cô đơn tại nhà mà không có người thân bên cạnh. Thậm chí có nhiều người cho dù sống với gia đình thì con cháu cũng không thu xếp ở nhà thường xuyên. Vì vậy, mô hình này đem lại một môi trường tốt hơn cho người cao tuổi. Đặc biệt đối với những người lớn tuổi cần hỗ trợ về chăm sóc sức khỏe.
Hơn thế nữa, đây vẫn là một loại tài sản bất động sản thông thường, có thể mua bán, chuyển nhượng hay thừa kế được.
PV: Theo ông, tại thị trường Việt Nam, phân khúc bất động sản dưỡng lão phát triển những khu vực nào là phù hợp với nhu cầu?
Ông Matthew Powell: Trong tương lai gần, bất động sản nghỉ dưỡng dưỡng lão Việt Nam sẽ phát triển ở những khu vực vùng ven các đô thị lớn, khi người già không phải ở quá xa với con cái của họ và muốn có một đời sống thoải mái, tĩnh dưỡng tuổi già. Đây là cơ hội lớn mà các nhà kinh doanh có thể tận dụng.
Việc lựa chọn địa điểm phát triển mô hình nhà dưỡng lão cần phụ thuộc nhiều yếu tố. Lựa chọn sản phẩm nhà ở dưỡng lão nằm ở sự cân bằng giữa nhu cầu của gia đình cũng như mức độ chăm sóc sức khỏe mà người cao tuổi cần có. Ví dụ, một số người cao tuổi có sức khỏe vẫn mong muốn được ở tại vị trí gần với gia đình và đáp ứng được các nhu cầu hàng ngày như mua sắm, tập thể dục hoặc kết giao bạn bè. Trong khi đó, một số người cần chăm sóc nhiều hơn về chuyên môn y khoa, thì lại cần các sản phẩm chuyên biệt hơn, để có thể chăm sóc sức khỏe của họ một cách tốt nhất.
Nhìn chung tại Việt Nam, nhiều gia đình và đa số người lớn tuổi đều không muốn ở quá xa nhau. Vì vậy, các khu vực phù hợp cần nằm gần và có khả năng kết nối dễ dàng đến với gia đình. Các nhà ở dưỡng lão sẽ có xu hướng xuất hiện tại các khu vực ngoại thành hoặc nằm trong các dự án đô thị, khu dân cư. Một dự án điển hình tại phía Bắc được ra mắt năm 2022 có thể kể đến là Meraki Residences, dự án được thiết kế cho người lớn tuổi được triển khai tại khu đô thị Ecopark.
Tại một số quốc gia trên thế giới, họ thậm chí còn tích hợp mô hình nhà dưỡng lão với các mô hình bất động sản khác. Một ví dụ có thể kể đến là Hoa Kỳ, thị trường tại đây cung cấp rất nhiều gói dịch vụ khác nhau trong cùng một khuôn viên của viện dưỡng lão cho những đối tượng khác nhau, từ việc chủ động sinh hoạt tới các dịch vụ có nhân viên chăm sóc lành nghề hỗ trợ… Thậm chí, đây còn là nước sớm áp dụng việc xây dựng cộng đồng sinh hoạt đa thế hệ trong khu vực các trường đại học dành cho nhóm hưu trí, như làng Lasell Village tại Massachusetts bằng việc xây dựng các phòng dưỡng lão trong khuân viên trường đại học, và người cao tuổi có thể sử dụng các tiện ích tại đó, như lớp học, bệnh viện…
Hoa Kỳ đã sớm chấp nhận cuộc sống đa thế hệ với các cộng đồng hưu trí dựa trên trường đại học như Làng Lasell ở Massachusetts. Bằng cách đặt nhà ở trong khuôn viên các trường đại học, cư dân có thể sử dụng các tiện nghi, lớp học và bệnh viện tại đó.
Hay mô hình tại Pháp, quốc gia này đang áp dụng mô hình cho thuê cho nhóm người cao tuổi, tương tự như nhà ở sinh viên nhưng có nhiều không gian chung và dịch vụ cao cấp hơn, tập trung ở các khu vực thành thị, với nhiều dự án gần các tuyến giao thông công cộng và cửa hàng mua sắm./.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
