VinFuture - Cuộc hội ngộ của những con người vĩ đại

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia, VinFuture là nơi tạo ra sự kết nối những con người vĩ đại trên toàn thế giới. Chính sự kết nối này sẽ tạo ra những bước đột phá về nghiên cứu khoa học, phát minh thay đổi thế giới và tạo nên thời đại kinh tế mới. 

********

Tối 20/12 tại Hà Nội, Giải thưởng Khoa học công nghệ toàn cầu 2023 - VinFuture 2023 đã gọi tên các tác giả có công trình nghiên cứu xuất sắc trong nước và trên thế giới. Đây là giải thưởng do Quỹ VinFuture hoạt động phi lợi nhuận được sáng lập bởi Chủ tịch Tập đoàn Vingroup - ông Phạm Nhật Vượng và phu nhân - bà Phạm Thu Hương. Quỹ VinFuture có sứ mệnh tôn vinh và hỗ trợ các nghiên cứu khoa học, sáng chế, công nghệ đột phá, đã đóng góp hoặc có tiềm năng đóng góp cho cuộc sống của hàng triệu người trên trái đất trở nên tốt đẹp hơn, đồng thời kiến tạo môi trường sống bền vững cho thế hệ tương lai.

Phát biểu tại lễ trao giải, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã hoan nghênh tâm huyết của những nhà sáng lập Giải thưởng VinFuture với tầm nhìn mang tính toàn cầu, đã cổ vũ tôn vinh những nhà khoa học có công trình nghiên cứu xuất sắc, công nghệ đột phá mang tính ứng dụng cao hướng đến cuộc sống tốt đẹp hơn cho nhiều người đã tạo ra sự kết nối rộng lớn với cộng đồng khoa học thế giới.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nhấn mạnh: "Lịch sử nhân loại đã làm sáng tỏ một chân lý là cuộc sống đặt mục tiêu cho khoa học và khoa học soi đường cho cuộc sống. Thật vậy, khoa học đã giúp con người hiểu biết về chính mình và cung cấp những giải pháp để làm cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Khoa học càng phát triển, xã hội ngày càng văn minh, tiến bộ. Thế giới của chúng ta đang thay đổi nhanh chóng với nhiều nguy cơ, thách thức, đe doạ con người. Biến đổi khí hậu, chiến tranh, xung đột, bệnh tật, đói nghèo…

Các thách thức toàn cầu ấy dạy cho con người khiêm tốn hơn trong ứng xử với mẹ thiên nhiên và các nền văn minh. Nhưng cũng đòi hỏi con người phải dũng cảm vượt qua những giới hạn, rào cản, định kiến để cùng hợp tác với tầm nhìn rộng mở, tìm kiếm những giải pháp hữu hiệu mang tính toàn cầu cho một hành trình phát triển mới, bền vững và nhân văn". 

Trước đó, tại Lễ trao giải thưởng Khoa học công nghệ toàn cầu - VinFuture 2022, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng cho biết, khoa học công nghệ đã thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của văn minh nhân loại và giúp con người vượt qua những cơn "đại hồng thủy" như đại dịch Covid-19. Trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0, khoa học công nghệ tiếp tục là động lực thúc đẩy sự tiến bộ của cả nhân loại trong thời đại mới, giúp cho con người có cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn, ấm no hơn và hạnh phúc hơn.

Từ tầm nhìn rộng lớn cùng sự tận hiến và mong muốn tạo lập vị thế cho đất nước trên trường quốc tế của doanh nhân Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Tập đoàn Vingroup và những người cộng sự, Giải thưởng VinFuture đã được ra đời. Với mục đích vinh danh và truyền cảm hứng, VinFuture đã và đang là nơi để ghi nhận những trí tuệ xuất chúng, những người đạt được thành tựu xuất sắc thông qua quá trình làm việc bền bỉ, sự nỗ lực và cống hiến không ngừng nghỉ trên các lĩnh vực như: Công nghệ, y sinh học, nông nghiệp, môi trường… Đồng thời, Giải thưởng VinFuture cũng khuyến khích các cá nhân cùng những phát minh có tiềm năng tạo ra sự thay đổi có ý nghĩa trên quy mô toàn cầu. 

Khoa học công nghệ có thể tạo ra nhiều điều kỳ diệu và Giải thưởng VinFuture chính là “sợi dây bền chặt gắn bó các nhà khoa học Việt với thế giới, cũng là nhịp cầu để các nhà nghiên cứu, phát minh trên toàn cầu hiện thực hóa những khát vọng khoa học lớn lao để phụng sự nhân loại”, như lời Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã khẳng định.

Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam (Reatimes) đã có cuộc trao đổi với TS. Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia, để có những góc nhìn đa chiều cũng như hiểu rõ hơn về trách nhiệm xã hội của Vingroup thông qua Giải thưởng VinFuture.

VINFUTURE - NIỀM TIN VỀ SỰ PHÁT TRIỂN VÀ HỘI NHẬP QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM

PV: Thưa TS. Lê Xuân Nghĩa, ông đánh giá thế nào về vai trò của các giải thưởng toàn cầu như VinFuture trong việc thúc đẩy sáng tạo và tiến bộ khoa học trong nước và quốc tế?

TS. Lê Xuân Nghĩa: Mang theo tầm nhìn và sứ mệnh “khoa học phụng sự nhân loại”, VinFuture là giải thưởng hướng đến sự công nhận và vinh danh những nhà nghiên cứu khoa học đã sáng tạo, phát minh ra khoa học công nghệ mang tính đột phá, góp phần giải quyết những vấn đề nhân loại đang đối mặt và mang tới sự phát triển bền vững cho cuộc sống con người trong tương lai. Có thể thấy, doanh nhân Phạm Nhật Vượng thông qua VinFuture cùng một lúc đã đạt được 4 mục tiêu lớn. 

Mục tiêu cao cả nhất là góp phần vào việc khuyến khích đổi mới sáng tạo, có ý nghĩa lớn lao cho toàn nhân loại. 

Mục tiêu thứ hai là khuyến khích người Việt Nam trong nước và nước ngoài nghiên cứu khoa học, sáng tạo. Và những nhà khoa học Việt Nam có thể tự hào rằng, những cống hiến của mình sẽ được vinh danh không phải tại nơi xa lạ nào khác mà chính trên quê hương, đất nước của mình. 

Mục tiêu thứ ba là hy vọng trong tương lai sẽ có nhiều nhà khoa học quốc tế sẽ hợp tác với các nhà khoa học của Việt Nam, cũng như việc sẽ có nhiều nhà khoa học Việt Nam - người Việt ở nước ngoài - sẽ quay trở về để cống hiến cho đất nước, quê hương. Đây cũng là một lời hiệu triệu tới các nhà khoa học Việt kiều, để họ có những đóng góp lớn lao cho Tổ quốc.

Cuối cùng là Giải thưởng VinFuture mang ý nghĩa quảng bá thương hiệu cho Tập đoàn Vingroup và nền khoa học của Việt Nam trên trường quốc tế. Có thể vào một ngày nào đó, những nhà khoa học trên thế giới không chỉ nghĩ đến Giải thưởng Nobel, Fields… mà họ sẽ nghĩ rằng, những công lao và cống hiến miệt mài của họ sẽ có thể đạt được Giải thưởng VinFuture. Và đối với những nhà khoa học, khi nhận giải thưởng thì tiền thưởng không quá quan trọng, mà điều họ mong muốn và hướng tới chính là sự ghi nhận và tôn vinh trên toàn thế giới.

Và hơn nữa, tôi cho rằng, doanh nhân Phạm Nhật Vượng cũng mong muốn những nhà khoa học quốc tế và nhà khoa học của Việt Nam ở nước ngoài sẽ đến với Việt Nam thông qua Giải thưởng này. 

Thực tế hiện nay, Vingroup của ông Phạm Nhật Vượng đang phát triển mạnh trên các lĩnh vực như: Ô tô điện, công nghệ số, tế bào gốc, bản đồ gen, y học và những ngành khoa học cơ bản khác… Vì vậy, Vingroup luôn luôn cần sự đóng góp, phát triển của những nhân tài trên toàn thế giới. Ví dụ như máy tính lượng tử hay các phần mềm điều khiển trong tương lai còn thiếu rất nhiều nhân lực chất lượng… Do đó, doanh nghiệp của ông Phạm Nhật Vượng luôn mong muốn có sự góp sức của đội ngũ nhà khoa học xuất sắc thì mới có thể tồn tại và cạnh tranh được.

Có thể thấy, mục tiêu lớn nhất của doanh nhân Phạm Nhật Vượng là khiến cho những nhà khoa học khi họ đã thực sự thành công, thành đạt ở một lĩnh vực nhất định, thì họ sẽ nghĩ đến câu chuyện hợp tác hoặc làm việc tại Việt Nam. Nhất là đối với bà con Việt kiều, Chủ tịch Vingroup đang mang tới cho họ niềm tin về sự phát triển của đất nước mình và khi con cái họ trưởng thành, thành đạt thì sẽ có nơi để trở về, đó là Việt Nam.

PV: Có ý kiến cho rằng, thay vì dành ra hàng triệu USD để tôn vinh các nhà khoa học, chủ yếu là các nhà khoa học quốc tế như cách Vingroup đang làm, thì Việt Nam nên dành nguồn lực đó để ưu tiên, khen thưởng, động viên các nhà khoa học trong nước để họ có thể đóng góp trực tiếp cho nền khoa học nước nhà, ông có nhận định ra sao về ý kiến này?

TS. Lê Xuân Nghĩa: Đây là một góc nhìn, một quan điểm mang tính thực tiễn nhưng ngắn hạn. 

Ta nhận thấy rằng, để có thể duy trì, phát triển được nền công nghiệp ô tô, cơ khí chế tạo thì chỉ có người Việt Nam, chỉ nhân tài Việt Nam thôi là chưa đủ. Đối thủ cạnh tranh của chúng ta đâu chỉ là những nhà khoa học Việt Nam với nhau, mà còn là những đối thủ cạnh tranh trên toàn thế giới. 

Có một câu hỏi đặt ra rằng: Làm thế nào để nhanh chóng có được những phát kiến mới trên thế giới?

Có thể thấy, tầm nhìn của doanh nhân Phạm Nhật Vượng, ý nghĩa của Giải thưởng VinFuture rộng và dài hạn hơn chúng ta nghĩ rất nhiều. Và sau cùng, câu chuyện chúng ta phải dành nguồn lực để tài trợ cho các nhà khoa học của Việt Nam cũng đúng, nhưng nếu chỉ như vậy thì không thể giải quyết được những vấn đề lớn.

Chúng ta cần phải hiểu rằng, Việt Nam cũng đã và đang dành rất nhiều nguồn lực cho khoa học công nghệ cũng như những nhà khoa học trong nước, nhưng hiệu quả thì thế nào?

KHÁT KHAO XÂY DỰNG MỘT CÂY CẦU KẾT NỐI CÁC NHÀ KHOA HỌC TOÀN CẦU

PV: Ông có thể lý giải vì sao Giải thưởng VinFuture mới ra đời 3 năm nhưng đã quy tụ được số lượng lớn nhà khoa học hàng đầu trên thế giới?

TS. Lê Xuân Nghĩa: Đầu tiên, kết quả đó không chỉ cho ta thấy được câu chuyện nguồn lực, mà phải bàn đến danh tiếng của doanh nhân Phạm Nhật Vượng và danh tiếng của đất nước Việt Nam trên trường quốc tế. 

Từ trước tới nay, bạn bè năm châu biết tới Việt Nam là hình ảnh một dân tộc anh hùng, bất khuất, liên tiếp vượt qua những cuộc chiến tranh. Việt Nam - một quốc gia kiên cường nhưng còn nghèo và chưa gánh vác được nhiều trách nhiệm trên trường quốc tế, nhất là trên phương diện khoa học, đổi mới sáng tạo.

Hiện nay, Việt Nam cũng đã tham gia vào Hội đồng Bảo an, Hội đồng Nhân quyền, Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc… Có thể thấy, sau nhiều năm nỗ lực và phát triển mạnh mẽ, Việt Nam cũng đã có một vai trò lớn tại Đông Nam Á và có vị trí khá quan trọng đối với các cường quốc trên thế giới. Nhờ những uy tín đó, các nhà khoa học quốc tế biết tới Việt Nam và cảm thấy đến với Việt Nam, tham gia vào Giải thưởng VinFuture là hành động xứng đáng, xứng tầm. Và thông qua VinFuture, những nhà khoa học hàng đầu thế giới sẽ tề tựu tại Việt Nam, cùng thảo luận về những nghiên cứu khoa học có tác động lớn đến sự phát triển của toàn nhân loại.

Nhưng có một thực trạng đáng buồn là hiện nay, nhân loại đang đối xử với khoa học chưa đúng mực, không công bằng. Mọi sự so sánh đều khập khiễng và tôi cũng biết, mỗi lĩnh vực đều có sứ mệnh riêng của mình, nhưng nếu thử đặt mức lương của các nhà khoa học cạnh mức lương của những người hoạt động trong lĩnh vực giải trí thì sẽ thấy có gì đó chua xót.

Trong khi đó, một nhà khoa học có thể tạo ra một thời đại kinh tế mới, tạo ra một thời đại kỹ thuật mới hay những giá trị vô cùng quan trọng trong y học chữa bệnh, bảo vệ môi trường. Câu hỏi đặt ra ở đây là: Thế thì tại sao người ta lại không thể ứng xử một cách đúng mực, công bằng, trả một mức lương xứng đáng với các nhà khoa học, những người quyết định tương lai của nhân loại?

Sau cùng, con người ta luôn khao khát có được sự tôn vinh xứng đáng với công sức mà họ bỏ ra, và đây cũng là khát vọng bình thường của con người. Hơn nữa đối với những người làm khoa học chân chính, lợi ích vật chất nhiều khi không phải là mục đích, mà trong họ là khát khao cống hiến, phụng sự nên sự tôn vinh họ một cách xứng đáng, kịp thời có giá trị lớn hơn nhiều lần giá trị vật chất. Chính vì điều đó nên giới khoa học quốc tế rất ủng hộ những sáng kiến như của ông Phạm Nhật Vượng. 

Có thể vẫn có một số người, với những tư duy khác hoặc ở những góc nhìn khác, sẽ không thể hiểu hết ý nghĩa sâu xa trong những việc làm, hành động của những cá nhân đang cống hiến hết mình cho sự phát triển của đất nước và nhân loại.

VINFUTURE - NƠI TẠO RA THỜI ĐẠI KINH TẾ MỚI

PV: Giáo sư Sir David Neil Payne, nhà khoa học người Anh từng chia sẻ: "VinFuture là một giải thưởng tuyệt vời. Vượt qua mục đích vinh danh các phát minh khoa học công nghệ, giải thưởng còn là một cầu nối giữa các trí tuệ kiệt xuất để cùng nhau tạo ra những đột phá có ý nghĩa và thay đổi cuộc sống của hàng trăm triệu người trên toàn thế giới”. Ông có nhận định thế nào về quan điểm này?

TS. Lê Xuân Nghĩa: VinFuture là nơi để các nhà khoa học, những con người vĩ đại có cơ hội được giao lưu với nhau. Trong quá trình giao lưu sẽ kết nối những ý tưởng, giải pháp đẳng cấp toàn cầu và sự kết nối này sẽ tạo ra được những bước đột phá về nghiên cứu khoa học, có thể làm thay đổi thế giới và tạo ra thời đại kinh tế mới.

Đặc biệt, điều khiến Giải thưởng VinFuture khác biệt với các giải thưởng quốc tế khác, đó chính là sự khao khát xây dựng cầu nối giữa lý tưởng và hiện thực hóa, cùng với đó là cách thức nhân rộng những nỗ lực này để tạo tác động trên toàn cầu.

PV: Bản thân là một nhà khoa học, ông đã bao giờ nghĩ đến việc có một ngày, Việt Nam sẽ tổ chức được giải thưởng tầm cỡ như VinFuture hay không?

TS. Lê Xuân Nghĩa: Nói thật là chưa bao giờ tôi nghĩ đến việc có một ngày, Việt Nam lại đăng cai tổ chức được giải thưởng tầm cỡ như thế này.

Hành động của Vingroup có ý nghĩa cổ vũ, thúc đẩy, tạo lập môi trường nghiên cứu khoa học. Nhà khoa học Việt Nam đang làm khoa học nhưng thiếu sách, thư viện, phòng thực hành, phòng thí nghiệm riêng… Làm khoa học chay là thực tế đau xót. Rất may là Vingroup, với VinFast, Vinmec, Vinschool… đã tạo ra cơ hội để nhiều nhà khoa học Việt Nam có cơ hội được thử nghiệm, sáng tạo…

PV: Ông có nghĩ rằng, đằng sau Giải thưởng VinFuture, doanh nhân Phạm Nhật Vượng đang muốn truyền đi một thông điệp: Đã đến lúc Việt Nam cần phải đóng góp vào nền khoa học công nghệ của thế giới, chứ không phải chỉ trông chờ vào hưởng thụ thành tựu khoa học của nhân loại? 

TS. Lê Xuân Nghĩa: Có thể thấy, ông Phạm Nhật Vượng đã nhen lên một ngọn lửa nghiên cứu khoa học cho thế hệ trẻ Việt Nam và thế giới. Nhưng thật đáng tiếc rằng, hiện nay, thế hệ trẻ tài giỏi tại Việt Nam đều nghĩ đến việc sang nước ngoài học tập và nhận giải thưởng, bởi điều kiện trong nước chưa giúp họ có cơ hội đạt được những thành tựu to lớn đó. Thế hệ trẻ Việt Nam sang nước ngoài học tập, nghiên cứu và lao động để có những phát minh, sáng kiến và họ sẽ nhận được giải thưởng ở đó. 

Những thông điệp của VinFuture 2023 được tái hiện thông qua hiệu ứng thị giác và tài năng của các nghệ sỹ. (Ảnh: Giang Huy/VnExpress)

Thực tế này đã nói lên sự yếu kém về cơ sở hạ tầng khoa học công nghệ của Việt Nam. Đã đến lúc chúng ta cần thay đổi, kể cả về nhận thức và hành động. Tôi nghĩ rằng, với Giải thưởng Vinfuture, doanh nhân Phạm Nhật Vượng muốn truyền đi nhiều thông điệp, trong đó có thông điệp Việt Nam đã và sẽ đóng góp vào sự phát triển khoa học công nghệ của thế giới, trong đó có thông điệp nhen lên ngọn lửa và thổi bùng khát vọng của những nhà khoa học trẻ Việt Nam… 

Vì thế tôi tin tưởng rằng, sẽ có thêm những nhà khoa học Việt Nam được xướng tên và bước lên bục vinh quang nhận giải thưởng danh giá này tại ngay chính quê hương mình.

PV: Trân trọng cảm ơn những chia sẻ của chuyên gia!