Tại Báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô Việt Nam vừa công bố, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (World Bank Vietnam) đã có những nhìn nhận, đánh giá về tình hình kinh tế xã hội 9 tháng vừa qua.
"Làn sóng" dịch thứ tư mang tới nhiều áp lực cho nền kinh tế
Theo đó, đợt dịch Covid-19 bùng phát từ tháng 4/2021 diễn biến xấu đi nhanh chóng trong tháng 8. Số ca nhiễm Covid-19 mới tăng lên nhanh chóng so với tháng 7, bình quân trên 10.000 mỗi ngày vào cuối tháng 8/2021. Đến ngày 13/9, tổng số ca nhiễm đã vượt mốc 600.000. "Hệ thống y tế đang phải chịu áp lực lớn, đặc biệt ở các tỉnh phía Nam", World Bank đánh giá.
Để ứng phó, các cấp có thẩm quyền đã hành động nhanh chóng và kiên quyết, đặt các tỉnh miền Nam và 3 thành phố lớn gồm TP.HCM, Hà Nội và Đà Nẵng trong tình trạng giãn cách xã hội nghiêm ngặt. Công tác triển khai tiêm vắc-xin cũng được đẩy nhanh, đặc biệt ở TP.HCM, tâm điểm của khủng hoảng. Đến ngày 11/9, khoảng 24% dân số của cả nước đã được tiêm ít nhất một liều so với chỉ 5,7% một tháng trước đó.
Các chỉ số đi lại giảm mạnh khi nhiều tỉnh thành áp đặt các biện pháp cách ly xã hội chặt chẽ
Báo cáo cho hay, tất cả các chỉ số đi lại chính đã xấu đi nhanh chóng từ đầu tháng 5 khi các biện pháp hạn chế ngày càng được thắt chặt nhằm kiểm soát đợt dịch bùng phát vào tháng 4/2021. Đến cuối tháng 8, mức độ đi lại đã giảm tới 60 - 75%, mức giảm lớn hơn cả hồi tháng 4/2020 khi Việt Nam trải qua đợt cách ly toàn xã hội trên phạm vi cả nước đầu tiên do đại dịch Covid-19. Trong khi mức độ đi lại tại các đầu mối giao thông công cộng, điểm bán lẻ và giải trí tiếp tục bị ảnh hưởng nặng nề nhất, mức độ đi lại tại nơi làm việc cũng giảm sâu do nhiều nhà máy và văn phòng phải đóng cửa.
Hệ quả là chỉ số sản xuất công nghiệp giảm 4,2% so với tháng trước và 7,4% so với cùng kỳ năm trước, do các biện pháp giãn cách xã hội gây gián đoạn sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo. Chỉ số PMI cũng giảm từ 45,1 trong tháng 7 xuống còn 40,2 trong tháng 8.
"Mặc dù vậy, sự suy giảm này của các hoạt động sản xuất công nghiệp không đột ngột như sự suy giảm thời điểm đầu khủng hoảng Covid-19 hồi tháng 4/2020. Thực tế, có sự khác nhau giữa các vùng miền, trong đó các trung tâm công nghiệp chế biến, chế tạo lớn ở miền Bắc vẫn tăng trưởng hai con số, trái ngược với sự sút giảm sản lượng mạnh ở các tỉnh miền Nam, nơi các nhà máy bị đóng cửa", báo cáo cho hay.
Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiếp tục diễn biến xấu đi trong tháng 8, giảm 10,5% so với tháng trước và 33,7% so với cùng kỳ năm trước. Mức giảm này sâu hơn mức giảm trong 2 tuần cách ly toàn quốc vào tháng 4/2020, thể hiện thời gian áp dụng dài hơn và với mức độ nghiêm ngặt hơn của các biện pháp giãn cách xã hội và hạn chế đi lại ở các thành phố lớn và nhiều tỉnh phía Nam. Trong sự suy giảm này, bán lẻ hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn nhất (59,6%), tiếp theo là các dịch vụ lưu trú và ăn uống (19,2%).
Trong khi đó, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cho thấy lòng tin vào nền kinh tế vẫn được duy trì. Cụ thể, trong 8 tháng đầu năm 2021, tổng vốn FDI đăng ký đạt 14 tỷ USD, chỉ thấp hơn 2% so với cùng kỳ năm 2020, trong khi vốn FDI thực hiện đạt 11,7 tỷ USD, tăng 2% so với cùng kỳ năm trước.
Thực tế, Việt Nam đã thu hút được 2,4 tỷ USD vốn FDI đăng ký trong tháng 8/2021, tăng 65% so với tháng trước. Vốn FDI đăng ký cao hơn chủ yếu do vốn đăng ký cấp mới đổ vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tăng. Mức tăng trên cho thấy các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục duy trì lòng tin với nền kinh tế Việt Nam trong trung và dài hạn. Mặc dù vậy, giải ngân vốn FDI giảm trong tháng 8 ở mức 14,3% so với tháng trước và 12,2% so với cùng kỳ năm trước do giãn cách xã hội tại các trung tâm kinh tế lớn.
Lạm phát và tăng trưởng tín dụng vẫn ổn định
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8/2021 tăng 0,3% so với tháng trước. Theo đánh giá, các biện pháp hạn chế đi lại đã ảnh hưởng đến giao thông trong nước và làm gián đoạn các chuỗi cung ứng, dẫn đến giá lương thực, thực phẩm tăng 1,2%, qua đó tạo áp lực lên giá cả nói chung.
Cùng lúc đó, giá năng lượng và kim loại thế giới chững lại, giảm nhẹ áp lực lên chi phí vật liệu xây dựng và nhà ở trong nước. Giá cả các mặt hàng ngoài lương thực, thực phẩm khác cũng ổn định do nhu cầu trong nước yếu đi đáng kể trong thời gian giãn cách. So với năm trước, CPI tăng 2,8%, tương đương mức tăng trong tháng 7 và thấp hơn nhiều so với mục tiêu lạm phát 4,0%.
Trong điều kiện diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19, dư nợ tín dụng cuối tháng 8 vẫn tăng trưởng 14,9% so với cùng kỳ năm trước, tương đương tốc độ tăng cuối tháng 7. Tốc độ tăng trưởng này cao hơn so với thời gian trước đại dịch do các ngân hàng tiếp tục thực hiện chính sách cho vay ưu đãi và tái cơ cấu nợ nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi đợt dịch Covid-19 đang diễn ra. Với tăng trưởng tín dụng theo xu hướng giảm nhẹ từ tháng 5/2021, lãi suất liên ngân hàng qua đêm bình quân tiếp tục có xu hướng giảm trong tháng thứ ba, giảm 30 điểm cơ bản.
Trên cơ sở đó, World Bank cho rằng kết quả tổng thể của nền kinh tế trong năm 2021 sẽ phụ thuộc chủ yếu vào khả năng Chính phủ có thể kiểm soát đợt dịch đang diễn ra một cách hiệu quả trong tháng 9, để các hoạt động kinh tế có thể quay lại trong quý IV/2021. Ưu tiên đặt ra là đẩy nhanh chiến dịch tiêm vắc-xin để bao phủ ít nhất 70% dân số trưởng thành.
Đồng thời, World Bank đề xuất Chính phủ sử dụng chính sách tài khóa để thúc đẩy cầu trong nước trong ngắn hạn, bằng cách đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công và tiếp tục hỗ trợ thu nhập cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng để giúp khôi phục tiêu dùng tư nhân. "Hỗ trợ cho các doanh nghiệp, nhất là hộ kinh doanh quy mô nhỏ, cũng là cách để giúp đẩy mạnh các hoạt động kinh tế và tạo việc làm. Vì chi ngân sách tăng lên trong khi thu ngân sách sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng trong ngắn hạn, nên cần tiếp tục thận trọng theo dõi tình hình cân đối tài khóa", báo cáo nêu./.
