Cao tốc TP.HCM - Long Thành sẽ được mở rộng từ 4 làn xe lên 8-10 làn xe.
Nghiên cứu lựa chọn các phương án tối ưu
Sự khẩn trương là điều có thể nhận thấy trong công tác nghiên cứu phương án đầu tư Dự án mở rộng đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành của Bộ Giao thông - Vận tải (nay là Bộ Xây dựng) - công trình được xác định là liên kết giao thông đường bộ đặc biệt quan trọng giữa khu vực trung tâm TP.HCM với Cảng hàng không quốc tế Long Thành (Đồng Nai).
Trong Công văn số 1918/BGTVT - KHĐT gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vào đầu tuần trước, Bộ GTVT đã kiến nghị người đứng đầu Chính phủ xem xét giao bộ này là cơ quan chủ quản Dự án mở rộng đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành, sau khi hoàn thành sẽ bàn giao công trình cho Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) theo quy định pháp luật.
Đây là thay đổi quan trọng, bởi trước đó, cả Bộ GTVT và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đều thống nhất phương án giao VEC - đơn vị đầu tư, khai thác Dự án đường cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây tiếp tục đầu tư mở rộng đoạn TP.HCM - Long Thành bằng nguồn vốn do đơn vị này huy động.
“Việc tăng vốn điều lệ của VEC mới được Quốc hội thông qua, tuy nhiên chưa có ý kiến về việc khoanh nợ liên quan trái phiếu Bộ Tài chính , nên việc sử dụng nguồn vốn do VEC tự huy động để đầu tư Dự án chưa thể thực hiện được ngay”, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết.
Bên cạnh đó, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Tài chính sớm hoàn thiện phương án sử dụng nguồn tăng thu ngân sách nhà nước năm 2024, trong đó đưa Dự án mở rộng cao tốc TP.HCM - Long Thành vào danh mục dự án sử dụng nguồn tăng thu ngân sách nhà nước năm 2024 với giá trị 15.030 tỷ đồng.
Cũng tại Công văn số 1918, Bộ GTVT đề xuất kế hoạch triển khai Dự án mở rộng đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành. Cụ thể, phấn đấu khởi công trong quý III/2025, hoàn thành từng phần, cơ bản hoàn thành công trình vào tháng 12/2026 để được áp dụng lựa chọn nhà thầu theo hình thức đặc biệt.
Ông Lê Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết, đây là phương án mở rộng cao tốc TP.HCM - Long Thành đã được đại diện các bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư tham gia ý kiến tại cuộc họp tổ chức hôm 6/2/2025.
Cần phải nói thêm rằng, trong tháng 1/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Bộ trưởng các bộ: GTVT, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính khẩn trương thống nhất, báo cáo Thủ tướng về nguồn vốn ngân sách trung ương để triển khai đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành (nguồn dự phòng ngân sách trung ương; nguồn tăng thu, tiết kiệm chi…), bảo đảm cơ bản hoàn thành vào năm 2025.
Thủ tướng cũng giao Bộ GTVT nghiên cứu lựa chọn các phương án tối ưu để rút ngắn thời gian thực hiện, kể cả xem xét hình thức chỉ định thầu hiệu quả.
Trước đó, vào ngày 10/2, Bộ trưởng Bộ GTVT đã giao Ban Quản lý dự án 7 tổ chức lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án mở rộng đường cao tốc đoạn TP.HCM - Long Thành với mục tiêu nâng cao năng lực thông hành, đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng cao, đặc biệt là khi Cảng hàng không quốc tế Long Thành đưa vào khai thác.
Ban Quản lý dự án 7 được yêu cầu làm việc, phối hợp để tiếp nhận hồ sơ Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án mở rộng đường cao tốc đoạn TP.HCM - Long Thành do VEC đang triển khai thực hiện.
Liên quan đến việc giao cơ quan chủ quản dự án, Bộ GTVT cho biết là đã cân nhắc tới 3 phương án trong trường hợp Dự án mở rộng đường cao tốc đoạn TP.HCM - Long Thành sử dụng vốn đầu tư công: phương án 1 - giao VEC là cơ quan chủ quản dự án; phương án 2 - giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp hoặc Bộ Tài chính làm cơ quan chủ quản dự án; phương án 3 - giao Bộ GTVT là cơ quan chủ quản dự án.
Do dự án có tổng mức đầu tư dự kiến 15.000 tỷ đồng, nên thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư là của Thủ tướng Chính phủ. Trong khi đó, tại khoản 5, Điều 38, Luật Đầu tư quy định, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc doanh nghiệp nhà nước chỉ được quyết định đầu tư dự án trong trường hợp Hội đồng Thành viên hoặc Chủ tịch công ty phê duyệt chủ trương đầu tư.
“Trong trường hợp này, chủ trương đầu tư do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, nên không thể giao VEC phê duyệt đầu tư dự án. Đối với trường hợp này, chỉ có thể giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ Tài chính hoặc Bộ GTVT thẩm quyền quyết định đầu tư”, đại diện Bộ GTVT phân tích.
Trường hợp giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp là cơ quan chủ quản dự án, khi đó Ủy ban phê duyệt dự án đầu tư, sau đó giao VEC là chủ đầu tư Dự án.
Tuy nhiên, sắp tới Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp sẽ kết thúc hoạt động, VEC sẽ trực thuộc Bộ Tài chính, nên sẽ không còn cơ quan chủ quản. Trường hợp giao Bộ Tài chính là cơ quan chủ quản dự án, khi đó Bộ Tài chính sẽ phê duyệt dự án đầu tư, sau đó giao VEC là chủ đầu tư dự án.
Theo Bộ GTVT, phương án này sẽ gây khó khăn trong việc Bộ Tài chính phê duyệt dự án đầu tư, thời gian thực hiện kéo dài vì phải chờ quá trình chuyển VEC về trực thuộc Bộ Tài chính và triển khai các thủ tục có liên quan.
Đối với phương án 3, sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư, khi đó Bộ GTVT sẽ quyết định dự án đầu tư và giao Ban Quản lý dự án trực thuộc là chủ đầu tư dự án.
Thực tế hiện nay, theo quy định tại Điều 8, Luật Đường bộ, Bộ GTVT chịu trách nhiệm quản lý, đầu tư các tuyến cao tốc, trừ các tuyến cao tốc được Thủ tướng Chính phủ giao cho các địa phương đầu tư. Phương án này thuận lợi, rút ngắn thời gian và có thể triển khai được ngay.
“Như vậy, phương án giao Bộ GTVT là cơ quan chủ quản dự án là phương án để rút ngắn thời gian thực hiện dự án cũng như các thủ tục liên quan, phù hợp các quy định pháp luật hiện hành”, lãnh đạo Bộ GTVT đánh giá.
Khởi công vào quý III/2025
Tại Công văn số 1918, những phân tích của Bộ GTVT cho thấy, Dự án mở rộng đường cao tốc đoạn TP.HCM - Long Thành khó có thể hoàn thành vào cuối năm 2025 như kỳ vọng.
Cụ thể, Dự án mở rộng đường cao tốc đoạn TP.HCM - Long Thành có quy mô lớn (khoảng 15.000 tỷ đồng), yêu cầu kỹ thuật phức tạp (10 km xử lý đất yếu tối thiểu 8 tháng; 12 km cầu, trong đó có 2 cầu lớn là cầu Long Thành và cầu Sông Tắc là cầu lớn dầm hộp đúc hẫng).
Bên cạnh đó, công tác tổ chức thi công Dự án được đánh giá là khó khăn do phải vừa thi công, vừa đảm bảo giao thông tuyến cao tốc đang khai thác thông suốt, không có mặt bằng thi công (2 bên hẹp), không có mặt bằng làm đường công vụ chạy dọc tuyến độc lập để thi công đồng loạt.
Kinh nghiệm triển khai các dự án có quy mô, tính chất tương tự trong thời gian qua cho thấy, Bộ GTVT tính toán, dự kiến đến tháng 5/2025, Dự án mở rộng đường cao tốc đoạn TP.HCM - Long Thành mới có thể xác định được nguồn vốn để phê duyệt chủ trương đầu tư.
Do đây là dự án có quy mô lớn, tính chất kỹ thuật phức tạp, phải triển khai nhiều bước, từ khảo sát, lập dự án đầu tư, đánh giá tác động môi trường, đến thiết kế kỹ thuật, dự toán, nên dự kiến chỉ có thể khởi công công trình vào tháng 5/2026.
Trường hợp áp dụng các chính sách đặc thù, đặc biệt như đã áp dụng cho một số dự án trước đây như Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2021-2025 (tổ chức giải phóng mặt bằng đồng thời quá trình chuẩn bị đầu tư; lựa chọn nhà thầu theo hình thức đặc biệt quy định tại Điều 82, Nghị định số 24/2024/NĐ-CP và được sửa đổi tại khoản 20, Điều 2, Nghị định số 17/2025/NĐ-CP của Chính phủ) thì có thể rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và dự kiến khởi công dự án vào cuối quý III/2025. “Tuy nhiên, để thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT sẽ tiếp tục đẩy nhanh tiến độ để sớm khởi công đưa dự án vào khai thác, phù hợp với tiến độ đưa vào khai thác của Cảng hàng không quốc tế Long Thành”, Công văn số 1918 nêu rõ.
Liên quan đến việc xác định nguồn vốn triển khai công trình, Bộ GTVT đánh giá, Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 15.030 tỷ đồng nên phải trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư, phải triển khai nhiều thủ tục (thành lập Hội đồng Thẩm định nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định khả năng cân đối nguồn vốn…).
Chính vì vậy, tại cuộc họp hôm 6/2, để đẩy nhanh tiến độ, đại diện các bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư đề xuất Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng Chính phủ đưa Dự án vào danh mục sử dụng nguồn vốn tăng thu ngân sách nhà nước năm 2024.
Theo khoản 2, Điều 59, Luật Ngân sách nhà nước 2015 quy định: “Chính phủ lập phương án sử dụng số tăng thu và tiết kiệm chi của ngân sách trung ương, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất”.
Bên cạnh đó, để phê duyệt chủ trương đầu tư, theo khoản 3, Điều 24, Luật Đầu tư công 2024, dự án cần xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối nguồn vốn.
Tuy nhiên, theo ý kiến của các bộ, dự kiến tháng 4/2025 mới có thể trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phương án sử dụng số tăng thu ngân sách trung ương năm 2024, nên sẽ ảnh hưởng đến tiến độ dự án.
“Vì vậy, để đẩy nhanh tiến độ, Bộ GTVT dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, đồng thời với quá trình xây dựng danh mục dự án sử dụng nguồn tăng thu ngân sách nhà nước năm 2024. Sau khi xác định được nguồn vốn, khả năng cân đối vốn, Thủ tướng Chính phủ sẽ phê duyệt chủ trương đầu tư theo quy định”, lãnh đạo Bộ GTVT đề xuất.
