Đề xuất này nằm trong dự thảo Nghị định về phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã/phường) mà Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mục tiêu của đề xuất nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính, rút ngắn quy trình, giảm thời gian giải quyết thủ tục đất đai bằng cách chuyển một số thẩm quyền từ cấp huyện về cấp xã. Đồng thời, tăng tính chủ động cho chính quyền cơ sở, cấp xã gần gũi với người dân, nắm rõ tình hình thực tế, giúp giải quyết hồ sơ nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Qua đó cũng giảm áp lực cho cấp tỉnh, phân bổ lại nhiệm vụ, giúp cấp tỉnh tập trung vào các công việc chuyên môn sâu như quy hoạch, quản lý dữ liệu đất đai, thanh tra, kiểm tra.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất UBND xã sẽ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu sau sáp nhập. (Ảnh minh họa)
Thông tin cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, dự thảo Nghị định đề xuất quy định rõ việc phân cấp thẩm quyền: Hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân, chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã, cùng cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã sẽ đảm nhận một số thẩm quyền trước đây thuộc cấp huyện đang quy định trong Luật Đất đai năm 2024.
Trong đó, dự thảo Nghị định quy định phân cấp, phân định thẩm quyền quy định rút ngắn các bước, giảm thời gian giải quyết các thủ tục về đất đai từ cấp huyện chuyển về cấp xã thực hiện (như giao đất ở cho cá nhân, cấp giấy chứng nhận lần đầu), nhằm góp phần đẩy mạnh cải cách hành chính trong lĩnh vực đất đai, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.
Riêng việc quản lý đất có mặt nước là ao, hồ, đầm thuộc địa bàn nhiều xã, phường thì do ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định, theo Luật Đất đai 2024.
Dự thảo Nghị định cũng sửa đổi, bổ sung quy định về trình tự, thủ tục đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Nghị định số 101/2024/NĐ-CP phù hợp với đề án sắp xếp mô hình chính quyền địa phương các cấp.
Trước đó, ngày 11/4/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có hướng dẫn gửi các địa phương về việc chỉnh lý hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai và tổng hợp số liệu diện tích tự nhiên khi sắp xếp đơn vị hành chính các cấp.
Theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc chỉnh lý hồ sơ địa chính bao gồm bản đồ địa chính, sổ mục kê đất đai, sổ địa chính và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất phải được thực hiện đồng thời với việc cập nhật, chỉnh lý cơ sở dữ liệu đất đai tại địa phương.
Cụ thể về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp qua các thời kỳ, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, không bắt buộc người dân thực hiện chỉnh lý đồng loạt giấy chứng nhận đã cấp, trừ trường hợp người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất có nhu cầu hoặc thực hiện đồng thời với thủ tục hành chính về đất đai.
Về cơ sở dữ liệu đất đai, ủy ban nhân dân cấp tỉnh sau sáp nhập cần chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường chuyển đổi cơ sở dữ liệu đất đai từ phần mềm khác sang một phần mềm thống nhất để cập nhật, liên thông, chia sẻ dữ liệu.
Tại TP.HCM, từ đầu tháng 5, Sở Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất chuyển thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho cá nhân từ cấp huyện về cấp xã, nhằm đảm bảo giải quyết thủ tục nhanh chóng, thuận tiện cho người dân và phù hợp với thực tiễn công tác quản lý tại cơ sở.
Việc giao thẩm quyền cho cấp xã cần đi kèm với việc nâng cao năng lực về nhân sự, kỹ thuật, hoàn thiện và liên thông cơ sở dữ liệu về đất đai, cũng như tăng cường cơ chế giám sát để đảm bảo hiệu quả và tránh phát sinh tiêu cực./.
