Sáng 1/10, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đưa ra những lý giải cũng như khuyến cáo chính thức về vấn đề ô nhiễm không khí kéo dài tại Hà Nội và TP.HCM trong thời gian qua.
Trước tình trạng chất lượng không khí xuống đến mức xấu, có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phát đi thông báo khuyến cáo người dân, đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh hô hấp nên hạn chế ra ngoài, tham gia giao thông và các hoạt động ngoài trời. Trường hợp có nhu cầu cần ra ngoài, người dân cần đeo khẩu trang, kính mắt.
Ông Nguyễn Văn Tài - Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) nhận định, với đặc điểm thời tiết giao mùa, ban ngày nắng khá mạnh, hanh khô, ban đêm nhiệt độ không khí mặt đất khá thấp, hiện tượng nghịch nhiệt vẫn có thể tiếp diễn. Vì vậy, nồng độ bụi mịn PM2.5 có thể vẫn ở mức cao tại một số thời điểm trong ngày, đặc biệt là buổi đêm và sáng sớm.
Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong thời gian từ ngày 12 - 29/9, chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội liên tục có nồng độ bụi PM2.5 vượt ngưỡng cho phép. Tuy nhiên, các thông số khác (NO2, O3, CO, SO2) vẫn nằm trong giới hạn.
Số liệu từ 13 trạm quan trắc tự động, liên tục trên địa bàn thành phố Hà Nội cho thấy nồng độ bụi PM2.5 có xu hướng gia tăng từ ngày 12 - 17/9, sau đó giảm từ ngày 18 - 22/9 và tăng cao trở lại, duy trì liên tiếp trong các ngày từ 23 - 29/9.
Từ 15 - 17/9 và 23 - 29/9 có đến trên 75% giá trị bụi mịn PM2.5 trung bình 24 giờ của các trạm vượt quy chuẩn quốc gia. Đặc biệt, trong các ngày từ 25 – 29/9, toàn bộ các trạm đều có giá trị bụi mịn PM2.5 trung bình 24 giờ vượt quy chuẩn quốc gia.
Giá trị bụi mịn PM2.5 tăng và duy trì ở mức cao thường được ghi nhận vào thời điểm đêm và sáng sớm. Chất lượng không khí trong khoảng thời gian này cũng ở mức kém (AQI>100), thậm chí có những thời điểm chuyển lên mức xấu (AQI>200) .
Đặc biệt, trong các ngày từ 25 – 30/9, ghi nhận ở một số trạm quan trắc chất lượng không khí cho thấy chỉ số chất lượng không khí vượt ngưỡng 200, ở mức xấu, nguy hại tới sức khoẻ.
Tuy nhiên, theo đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường, chất lượng không khí xuống ngưỡng xấu có tính thời điểm và chỉ có ở một vài vị trí như khu vực các trạm đo Hoàn Kiếm, Thành Công, Phạm Văn Đồng, Hàng Đậu, Minh Khai, Đại sứ quán Mỹ và điểm quan trắc 556 Nguyễn Văn Cừ.
Riêng từ ngày 27 đến 30/9 là "những ngày có nhiều trạm và nhiều giờ quan trắc chỉ số chất lượng không khí xấu nhất" tính trong khoảng từ ngày 12 đến 30/9.
Nhận định về nguyên nhân gây nên tình trạng ô nhiễm không khí kéo dài, ông Nguyễn Văn Tài cho hay, do đây là thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi, khối không khí lạnh từ phía Bắc khuếch tán xuống phía Nam tạo nên dãy hội tụ nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh gây hiện tượng nghịch nhiệt làm gia tăng nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí.
Ngoài ra, từ ngày 21 đến 30/9, Hà Nội không có mưa - đây cũng có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng nồng độ bụi trong không khí ở Hà Nội cao đột biến. Cùng với đó, hoạt động đốt rơm rạ trong mùa thu hoạch ở khu vực ngoại thành cũng góp phần làm gia tăng nồng độ bụi PM2.5 trong không khí.
Sáng sớm là khoảng thời gian gió lặng nên khả năng phát tán các chất ô nhiễm thấp. Khi có ánh sáng mặt trời đốt nóng lớp không khí gần mặt đất, không còn hiện tượng nghịch nhiệt, bụi PM2.5 được phát tán, chất lượng không khí được cải thiện hơn.
