Ngày 05/12/2021, tại Trung tâm Hội nghị quốc tế ICC, dưới sự chủ trì của Uỷ viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, ''Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021: Phục hồi và Phát triển bền vững'' chính thức được khai mạc theo hình thức trực tiếp kết hợp với trực tuyến tại 57 điểm cầu trong nước và quốc tế.
Diễn đàn được tổ chức với Phiên toàn thể, Tọa đàm cấp cao và hai Phiên chuyên đề đã thu hút sự quan tâm rất lớn của xã hội, của người dân và cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước cũng như các cơ quan thông tấn báo chí Trung ương và địa phương.
Chỉ riêng tại điểm cầu Trung tâm Hội nghị quốc tế ICC đã có gần 200 đại biểu tham dự gồm 4 Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, 20 Ủy viên Trung ương Đảng và 25 Bộ trưởng, Trưởng Ban Đảng, trưởng ngành, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc và Chủ nhiệm các Ủy ban của Quốc hội. Có 9 đại sứ, đại diện lâm thời của các nước trong khu vực và trên thế giới. Diễn đàn được kết nối trực tuyến với 57 điểm cầu trong cả nước, kết nối với điểm cầu tại Pháp, Mỹ, Thuỵ Sỹ, Thái Lan và đại diện 5 tổ chức quốc tế tại Việt Nam.
Rất nhiều ý kiến các chuyên gia trong nước, quốc tế, các doanh nghiệp đã tham gia thảo luận tại Diễn đàn. Mặc dù trong diễn biến phức tạp của đại dịch Covid - 19 nhưng đã mời 20 CEO của các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân; có 10 báo cáo đề dẫn, 15 diễn giả tại phiên toàn thể và hai phiên chuyên đề. Rất nhiều ý kiến tham gia trao đổi thảo luận tương tác lẫn nhau.
Thành lập Quỹ tiết kiệm nhà ở để huy động nguồn vốn cho đầu tư nhà ở xã hội
Phát biểu tại Phiên chuyên đề "Bảo đảm an sinh xã hội và nguồn cung lao động trong quá trình phục hồi kinh tế" của Diễn đàn, ông Phạm Văn Thịnh, Trưởng ban Dân vận Tỉnh uỷ Bắc Giang khẳng định, lao động tại các khu công nghiệp là yếu tố quan trọng tạo ra sự phát triển kinh tế của đất nước song người lao động chưa có được chỗ ở tốt, đa số ở trong các nhà trọ không bảo đảm vệ sinh, môi trường, sức khỏe.
Do đó, ông Thịnh đề nghị, trong Chương trình phục hồi kinh tế - xã hội tới đây, Quốc hội và Chính phủ nên có thiết kế chính sách để hỗ trợ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội khu vực đô thị và khu công nghiệp, khuyến khích doanh nghiệp xây dựng ký túc xá cho công nhân trong khu công nghiệp.
“Cản trở lớn nhất hiện nay là thiếu nguồn vốn cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội cũng như người lao động vay, hiện chỉ trông chờ vào nguồn cấp từ ngân sách nên rất khó khăn. Vì vậy, Quốc hội và Chính phủ nên xem xét 2 giải pháp.
Một là, tăng tỷ lệ diện tích sàn thương mại hoặc đất ở thương mại từ 20% lên 30 - 40% để dự án nhà xã hội có thêm nguồn cân đối giảm giá nhà cho người thu nhập thấp (sửa đổi Nghị định 100 năm 2015 và Nghị định 49 năm 2021) và nâng cao chất lượng công trình, hạ tầng, cộng đồng dân cư nơi có quỹ nhà ở xã hội.
Hai là, thành lập Quỹ tiết kiệm nhà ở để huy động nguồn vốn cho đầu tư nhà ở xã hội, tránh áp lực phải cấp vốn từ ngân sách như hiện nay và giao cho Ngân hàng Chính sách xã hội quản lý, vận hành. Nguồn tiền gửi của Quỹ là từ các doanh nghiệp sử dụng lao động (với yêu cầu bắt buộc) và nguồn gửi từ người lao động (có nhu cầu mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội - khuyến khích, không bắt buộc)”, ông Phạm Văn Thịnh đề xuất.
Bên cạnh đó, Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy Bắc Giang nhấn mạnh, một vấn đề đáng quan tâm hiện nay là có nhiều doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động, có nhu cầu thuê, mua quỹ nhà ở xã hội hoặc xây dựng ký túc xá cho công nhân mình ở nhưng pháp luật chưa cho phép. Đây là nhu cầu hết sức chính đáng và hợp lý, do đó, Quốc hội và Chính phủ cần sửa đổi Luật Nhà ở 2014 và bổ sung các chính sách để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp được thuê, mua lại hoặc tự xây ký túc xá cho công nhân.
Để dòng tiền đầu tư “chảy” vào nhà ở xã hội, nhà ở công nhân
Nêu ý kiến tại Diễn đàn, GS.TS. Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội, Phó Hiệu trưởng trường Đại kinh tế Quốc dân cũng cho rằng, hiện chúng ta đang thiếu nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Nếu để dòng tiền đầu tư vào các công trình này chính là cơ hội cho đầu tư phát triển thay vì tạo ra bong bóng.
“Hiện, chúng ta mới chỉ hướng tới phục hồi còn phát triển bền vững thì chưa nói nhiều. Giờ là lúc Chính phủ cần dùng tiền vốn đặt hàng cho các ngành sản xuất trụ cột như phát triển nhà ở, đường sắt, công nghiệp dịch vụ để phát triển kinh tế biển… GS. TS Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.
Theo vị ĐBQH, để làm rõ năng lực hấp thụ của nền kinh tế, có hai “chỉ báo” quan trọng là tốc độ giải ngân đầu tư công và tốc độ tăng trưởng tín dụng. Đến nay, giải ngân đầu tư công chưa đạt 70% và khó về đích khi chỉ còn chưa đầy một tháng nữa sẽ kết thúc năm 2021. Về tín dụng, tốc độ tăng trưởng đến nay mới đạt trên 8%, còn thấp so với kỳ vọng đưa vốn vào nền kinh tế. Rõ ràng, “có biểu hiện chuyển vốn vào các hoạt động kinh tế còn chậm”. Song, “điều nguy hiểm hơn” được vị đại biểu chỉ ra là vốn đó có thực sự chuyển vào sản xuất không?
“Trong nền kinh tế, hiệu quả đầu tư tốt là khi bỏ ra một đồng thì giá trị tạo ra hơn 1 đồng, nhưng hiện tiền vốn chúng ta bỏ ra 100 đồng thì giá trị tạo ra chỉ có 70 - 80 đồng. Nguyên nhân một phần thất thoát đầu tư vào tiêu dùng, đẩy rủi ro là giá tiêu dùng tăng lên, lạm phát tăng. Phần nữa là tiền đó đẩy sang đầu cơ, làm cho giá bất động sản, chứng khoán tăng lên”, GS.TS. Hoàng Văn Cường khẳng định.
Đi sâu vào vấn đề, ông Cường cho hay, tốc độ tăng trưởng chứng khoán thường gắn với sức khỏe nền kinh tế. Tuy nhiên, trong khi nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, tăng trưởng chậm hơn so với trước nhưng thị trường chứng khoán lại tăng trưởng mạnh. “Đó là do dòng tiền đổ vào chứng khoán đẩy giá tăng lên chứ không phải do lợi nhuận doanh nghiệp”.
Từ những phân tích trên, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng: Sức hấp thụ vốn của nền kinh tế đang có vấn đề. Song, “không phải vì thế mà chúng ta không tăng nguồn đầu tư”.
Muốn tăng nguồn đầu tư, theo GS.TS Hoàng Văn Cường, thứ nhất, phải thúc đẩy giải ngân đầu tư công; thứ hai phải tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp; thứ ba, phải kiểm soát dòng tiền đó chảy vào khu vực mong muốn đầu tư - đây cũng là yếu tố quan trọng nhất.
Đề xuất giải pháp cụ thể, vị chuyên gia này cho rằng, để tăng hấp thụ vốn tín dụng, cùng với việc tiếp tục các giải pháp hiện hành, ngân hàng cần thay đổi phương thức tiếp cận vốn cho doanh nghiệp bằng cách chuyển sang đồng hành với doanh nghiệp. Điều đó đồng nghĩa, việc cho doanh nghiệp vay vốn không phải chỉ dựa vào tài sản bảo đảm, mà cần xem xét nguồn tiền đó sẽ được doanh nghiệp sử dụng vào việc gì.
Về giải ngân đầu tư công, ông Cường đề xuất, cần có giải pháp đặc biệt. Đó là đặt hàng cho tư nhân thực hiện giải ngân chứ không phải chỉ dựa vào dự án đầu tư của các cơ quan Nhà nước.
“Hãy biến Covid-19 trở thành cơ hội của chúng ta”
Phát biểu bế mạc Diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, dù diễn ra chỉ trong 1 ngày nhưng Diễn đàn kinh tế Việt Nam 2021 đầy ắp thông tin về tình hình thế giới, trong nước, không chỉ vấn đề phòng, chống dịch bệnh mà còn cả vấn đề về tăng trưởng phát triển kinh tế ở các nước, chia sẻ, rút kinh nghiệm về các chính sách tài khoá tiền tệ, chia sẻ tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp thông qua đại diện VCCI, của các hợp tác xã và trực tiếp của một số doanh nghiệp; chia sẻ giữa Trung ương và địa phương, trong nước và ngoài nước, giữa chuyên gia trong nước và nước ngoài, giữa các học giả, nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, cơ quan thực thi chính sách và đối tượng thụ hưởng chính sách.
“Diễn dàn của chúng ta rất mở, đa chiều và rất toàn diện”, Chủ tịch Quốc hội nhận định.
Chủ tịch Quốc hội chia sẻ, tác động của đại dịch Covid - 19 là bất ngờ, chưa có tiền lệ, không lường trước được bao giờ thì chấm dứt, ngoài Omicron thì còn biến thế nào không, tốc độ lây lan thế nào, độc dược ra sao... Những câu chuyện này vẫn còn ở phía trước. Đặc biệt đại dịch đã gây ra tổn thất rất nặng nề và sâu rộng cho các nước trên thế giới mà Việt Nam không là ngoại lệ.
Theo tính toán của Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Thành Phong, trong 2 năm ảnh hưởng bởi đại dịch Covid -19, chúng ta thiệt hại tính khoảng 847.000 tỷ đồng, chưa tính những thiệt hại khác. Vì vậy trong bối cảnh đặc biệt cần thiết phải có giải pháp đột phá với cơ chế khác trong điều kiện bình thường. Theo đó, cần tập trung tăng cả tổng cung và tổng cầu, trong đó ưu tiên nhiều hơn cho tổng cung, phối hợp chặt chẽ, hài hoà cả chính sách tài khóa, tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác, kinh nghiệm thế giới thì quy mô chính sách tài khóa chiếm khoảng 65% và chính sách tiền tệ khoảng 35%. Chúng ta cần có gói hỗ trợ có quy mô đủ lớn, diện bao phủ rộng hơn, liều lượng hợp lý, thời điểm phù hợp có lộ trình khoảng 2 năm 2022 và 2023 và kéo dài sang những tháng đầu năm 2024 với những mục tiêu dài hạn và những dự án đầu tư công. Phải có mục tiêu cụ thể, dễ dàng trong tổ chức thực hiện, đảm bảo tính khả thi, nhanh chóng kịp thời, vừa đáp ứng yêu cầu hỗ trợ người dân doanh nghiệp, hợp tác xã, người sử dụng lao động vượt qua khó khăn phục hồi kinh tế vừa giữ được ổn định kinh tế vĩ mô và nền tảng cho giai đoạn phát triển mới.
“Như đại diện Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ quốc tế đánh giá, vĩ mô giữ được là rất lâu dài và rất khó, nhưng để mất ổn định vĩ mô thì rất nhanh, rất dễ. Ta phải thấm thía điều này, mất ổn định vĩ mô là mất hết. Do đó giải pháp trước mắt phải gắn với lâu dài”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Các đại biểu đều đánh giá cần thiết phải có chính sách hỗ trợ và cần sớm thực hiện chương trình phục hồi, phát triển kinh tế xã hội. Theo Chủ tịch Quốc hội, điều này thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong hỗ trợ cải cách, tăng cường niềm tin của người dân doanh nghiệp, và tín nhiệm của quốc gia với các tổ chức và cộng đồng quốc tế, nhất là cộng đồng doanh nghiệp trong thu hút đầu tư nước ngoài phát triển kinh tế, đầu tư thương mại giữa các nước với Việt Nam.
Các chính sách tổng thể tập trung hỗ trợ phục hồi các ngành và lĩnh vực quan trọng và các doanh nghiệp bị tác động trực tiếp bởi dịch Covid - 19, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội, chuẩn bị năng lực đầu tư, tạo điều kiện phục hồi kinh tế, đưa ra gói kích thích kinh tế lớn hơn hướng đến các ngành lĩnh vực tăng trưởng cao và có tính dài hạn, trong việc cải cách thể chế hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh, bền vững, đối với kết cấu hạ tầng logicstic, chuyển đổi số, tăng trưởng xanh... Các chính sách cần xác định đúng và trúng đối tượng, tạo ra tác động lan toả kích thích phục hồi kinh tế và đảm bảo hiệu quả của dòng vốn đầu tư.
Theo Chủ tịch Quốc hội, các thông tin của Diễn đàn với những kiến nghị, giải pháp rõ ràng, cụ thể sẽ là đầu vào dữ liệu hết sức quan trọng đối với Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, cơ quan hữu quan xây dựng hoàn thiện chương trình tổng thể phục hồi, phát triển kinh tế, xã hội và đề xuất các gói chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ cho phòng, chống dịch Covid-19 và chương trình tổng thể phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. “Sau cơn mưa trời lại sáng và sẽ rực rỡ hơn, hãy biến Covid - 19 thành cơ hội của chúng ta”, Chủ tịch Quốc hội khẳng định./.
