Tại huyện Thạch An, dự án đi qua địa bàn 16 xóm của 5 xã, thị trấn với chiều dài tuyến khoảng 21,63 km (gồm các xã: Đức Xuân, Lê Lai, Thụy Hùng, Vân Trình và thị trấn Đông Khê), số hộ nằm trong diện GPMB khoảng 670 hộ gia đình, cá nhân, tổ chức với diện tích thu hồi khoảng 135,12 ha; có khoảng 107 hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất ở, phải di chuyển nhà ở và 19 hộ gia đình xây nhà trên đất nông nghiệp. Nhằm đẩy nhanh tiến độ GPMB và bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công, đặc biệt, thực hiện Kế hoạch số 172/KH-UBND ngày 26/1/2024 của UBND tỉnh về thực hiện Chiến dịch cao điểm 100 ngày đêm hoàn thành công tác GPMB Dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh; huyện ban hành các văn bản về lãnh đạo triển khai Chiến dịch cao điểm, kiện toàn Hội đồng GPMB và Tổ kiểm đếm đền bù dự án. Huy động cả hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở vào cuộc, tăng cường nêu cao vai trò của cấp ủy trong tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiệu quả công tác GPMB, công tác bồi thường, công tác tái định cư cho các hộ dân phải di chuyển chỗ ở nhằm đẩy nhanh tiến độ dự án trên địa bàn huyện.
Công tác GPMB trên địa bàn huyện gặp những khó khăn, như: Nội dung bản đồ trích đo GPMB còn một số sai sót, trong quá trình kiểm đếm cần thống nhất, chỉnh sửa lại; chủ sử dụng đất hiện trạng khác so với hồ sơ địa chính: một số thửa đất do mua bán, chuyển đổi từ thời ông, cha thỏa thuận bằng miệng hoặc giấy tờ viết tay, chủ sử dụng theo giấy chứng nhận đã chết hoặc không còn cư trú tại địa phương; chưa có các cơ chế, chính sách đặc thù để hỗ trợ cho các hộ gia đình bị thu hồi nhà ở; nhiều hộ gia đình bị thu hồi đất ở, nhà ở nhưng chuồng trại và các công trình phụ lại nằm ngoài ranh giới GPMB; qua kiểm đếm, một số hộ gia đình bị mất nhà ở, tuy nhiên, kết quả rà soát cho thấy một số hộ gia đình đang xây dựng một phần trên đất nông nghiệp và một phần trên đất ở, do đó công tác lập phương án đền bù sẽ vướng mắc khi xác định hỗ trợ đền bù, GPMB; một số cây ăn quả, cây dược liệu không có trong bảng giá bồi thường.
Xuất phát từ tình thực tế của địa phương, cấp ủy, chính quyền từ huyện đến cơ sở luôn xác định công tác GPMB, tái định cư là nhiệm vụ chính trị quan trọng của địa phương với những khó khăn, phức tạp ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân nên trong quá trình tổ chức triển khai cần phải thận trọng; kịp thời giải quyết những phát sinh, vướng mắc, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện dự án; thường xuyên bám sát tại cơ sở để đối thoại và lắng nghe tâm tư nguyện vọng của người dân. Trên tình thần tháo gỡ mọi khó khăn, từng nút thắt, huyện tăng cường tuyên truyền sâu rộng, tổ chức đối thoại trực tiếp với nhân dân về chính sách bồi thường, hỗ trợ GPMB theo hướng công khai, minh bạch, đảm bảo tối đa quyền lợi hợp pháp của người dân có đất, tài sản bị thu hồi. Tăng cường công tác tuyên truyền đến các hộ dân, các xã vùng dự án để bà con hiểu ý nghĩa, giá trị to lớn của dự án mang lại. Nêu cao vai trò của các chức danh ở thôn như bí thư, trưởng thôn và trưởng ban mặt trận, người uy tín làm nòng cốt trong công tác tuyên truyền đóng góp, giúp sức để huyện bàn giao sớm mặt bằng cho chủ đầu tư, đơn vị thi công nhằm đẩy nhanh tiền độ thì công dự án. Từ ngày 25/1 - 21/3/2024, tổ chức 9 hội nghị tuyên truyền bàn giao mặt bằng tại 9 thôn, xóm thuộc 5 xã, thị trấn có dự án đi qua.
Xóm Nà Tục, xã Đức Xuân là nơi GPMB đầu tiên cho tuyến đường cao tốc, là một trong 2 xóm được Chủ tịch UBND tỉnh tặng Bằng khen có thành tích đột xuất xuất sắc trong công tác GPMB thực hiện dự án. Bà Nguyễn Thủy Chung, Trưởng Ban công tác Mặt trận xóm Nà Tục cho biết: Trước đó, người dân nắm được chủ trương và những lợi ích dự án mang lại nên khi triển khai các hộ gia đình nhất trí cao. 49/49 hộ trong diện thu hồi bàn giao toàn bộ mặt bằng với tổng diện tích hơn 49.000 m 2 đất. Hiện, công trình đang thi công và đã hình thành con đường gần hết đoạn qua xóm Nà Tục.
Đến nay, huyện cơ bản kiểm đếm xong 5 xã, thị trấn với khoảng 659 hộ trên địa bàn; tổng diện tích được kiểm đếm và lập phương án sơ bộ 98,19/135,12 ha, đạt 72,7% diện tích đất thu hồi của dự án. Kiểm đếm 266 mồ mả và miếu thổ công trên địa bàn 5 xã, thị trấn có dự án đi qua; tạm ứng cho 253/262 mộ của các hộ gia đình; thực hiện di dời 154/262 mộ và 1/4 thổ công. Công tác lập dự toán bồi thường đất đai, cây cối, hoa màu, Hội đồng bồi thường GPMB lên phương án, dự toán 659 hộ gia đình bị ảnh hưởng. Dự toán bồi thường mồ mả và miếu thổ công, lập đầy đủ phương án bồi thường 266 ngôi mộ và miếu thổ công với kinh phí khoảng 3,264 tỷ đồng. Các hộ gia đình, cá nhân tạm ứng tiền di dời 253/262 mộ.
Với tinh thần quyết tâm, quyết liệt, nỗ lực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của cấp ủy, chính quyền từ huyện đến cơ sở và sự chung sức, đồng lòng của nhân dân huyện, đến nay Hội đồng GPMB huyện bàn giao cho chủ đầu tư, đơn vị thi công (trên địa bàn 9/16 xóm) 16,517/21,63 km, đạt 76,4% chiều dài tuyến; tổng diện tích khoảng 72,7 ha. Huyện phấn đấu hoàn thành bàn giao toàn bộ mặt bằng trước ngày 16/6/2024 cho chủ đầu tư để thi công dự án.