Cây cầu thép có tuổi đời lớn nhất Việt Nam sắp được ‘lên đời’

Thông tin mới nhất trên báo Xây dựng, ngày 16/9, Sở Xây dựng Hà Nội phối hợp cùng Công ty Artelia (Pháp) tổ chức hội thảo quốc tế “Nghiên cứu cải tạo và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa cầu Long Biên”. Sự kiện nhằm công bố kết quả nghiên cứu dự án cải tạo, đồng thời thảo luận các giải pháp bảo tồn một trong những biểu tượng gắn bó với Thủ đô hơn một thế kỷ qua.

Cầu Long Biên bắc qua sông Hồng, nối quận Long Biên cũ và quận Hoàn Kiếm cũ, được người Pháp thiết kế và khởi công xây dựng vào năm 1898, hoàn thành năm 1902, ban đầu có tên gọi cầu Doumer. Đây là cây cầu thép lâu đời nhất Việt Nam, có tổng chiều dài 2.990m và 896m cầu dẫn, từng là cây cầu lớn nhất Đông Nam Á khi mới xây dựng.

Trải qua hơn 120 năm khai thác, cầu Long Biên hiện đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, đối mặt với tình trạng quá tải và cần được đại tu để đảm bảo an toàn. Các đánh giá của cơ quan chức năng cho thấy cầu và mặt cầu đều cần được cải tạo, sửa chữa lớn để duy trì khả năng khai thác và bảo tồn giá trị lịch sử, văn hóa của công trình mang tính biểu tượng này.

Dự án cải tạo cầu Long Biên được Chính phủ Pháp tài trợ thông qua Quỹ FASEP, với tổng kinh phí 710.510 euro (hơn 22 tỷ đồng), triển khai trong 11 tháng. Công ty Artelia đã khảo sát tổng thể hiện trạng, xây dựng mô hình 3D toàn bộ 19 nhịp cầu, phân tích yếu tố khí hậu - thủy văn, đưa ra các giải pháp gia cố khẩn cấp, sửa chữa trung và dài hạn, đồng thời xây dựng kịch bản khai thác lâu dài.

Đại diện Artelia khẳng định:"Kết quả khảo sát "đã cung cấp mô hình tính toán cầu Long Biên với độ tin cậy cao, làm cơ sở đề xuất giải pháp vừa đảm bảo an toàn, vừa gìn giữ cây cầu như một 'bảo tàng sống' của Hà Nội".

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Dương Đức Tuấn nhấn mạnh: “Hội thảo là dịp để các chuyên gia, nhà quản lý chia sẻ, góp ý hoàn thiện phương án cải tạo, sửa chữa cầu Long Biên, đồng thời phát huy giá trị lịch sử, văn hóa độc đáo. Thành công của hội thảo cũng góp phần thắt chặt hợp tác giữa Hà Nội và Cộng hòa Pháp”.

Ông Emmanuel Cerise, Giám đốc PRX-Vietnam, chia sẻ kinh nghiệm bảo tồn cầu kim loại ở Pháp, cho rằng: “Xếp hạng di sản không chỉ để bảo vệ nguyên trạng mà còn mở ra cơ hội tái định nghĩa công năng, đưa cây cầu trở lại đời sống đô thị”. Ông đề xuất Hà Nội xác định rõ chức năng mới của cầu - có thể duy trì đường sắt, phục vụ xe hai bánh, người đi bộ hoặc phát triển thành không gian văn hóa - du lịch.

Ở góc nhìn trong nước, KTS Trần Huy Ánh (Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội) khuyến nghị sử dụng công nghệ GIS và BIM để phân tích tác động xã hội, môi trường trước khi quyết định chuyển đổi chức năng cầu. Ông cũng cảnh báo tình trạng lấn chiếm hành lang đường sắt, ùn tắc tại rào chắn và ngập lụt quanh khu vực chân cầu cần được xử lý đồng bộ.

Nhóm studioMilou và Taseco mang tới hội thảo ý tưởng khai thác các ô vòm đá dưới cầu Long Biên thành không gian triển lãm, café, thương mại, hình thành “trục tản bộ” kết nối bờ sông với khu phố cổ. Đại diện studioMilou chia sẻ: "Chúng tôi mong muốn biến các vòm cầu thành không gian mở, nơi người dân và du khách có thể cảm nhận nhịp sống Hà Nội ngay dưới bóng cầu". Theo đề xuất, sẽ thí điểm mở 4 vòm (61-64) để lấy ý kiến cộng đồng trước khi nhân rộng, đảm bảo an toàn kỹ thuật và hài hòa cảnh quan phố cổ.

Các ý kiến tại hội thảo đều thống nhất: việc cải tạo cầu Long Biên phải dung hòa giữa yêu cầu kỹ thuật, an toàn giao thông và bảo tồn giá trị văn hóa - lịch sử. Những kiến nghị, sáng kiến từ hội thảo sẽ được tổng hợp, đưa vào báo cáo cuối kỳ, làm cơ sở để UBND TP. Hà Nội lựa chọn phương án tối ưu, khởi động quá trình hồi sinh “chứng nhân lịch sử” của Thủ đô.