Ngân hàng Thế giới vừa công bố báo cáo Đổi mới sáng tạo cho các quốc gia đang phát triển Đông Á. Theo đó, đổi mới sáng tạo là nhân tố quan trọng để tăng năng suất và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia Đông Á trong bối cảnh thế giới đang thay đổi nhanh chóng.
Báo cáo nhận định, các quốc gia đang phát triển tại khu vực Đông Á đã có những thành tựu ấn tượng trong tăng trưởng bền vững và giảm nghèo. Tuy nhiên, khi tăng năng suất có dấu hiệu chững lại, thương mại toàn cầu gặp nhiều bất ổn, và công nghệ tiến bộ nhanh chóng, để duy trì tăng trưởng kinh tế các quốc gia cần phải chuyển đổi sang những hình thức sản xuất mới và tốt hơn.
Bà Victoria Kwakwa, Phó chủ tịch khu vực Đông Á và Thái Bình Dương Ngân hàng Thế giới cho biết “Có rất nhiều các bằng chứng thể hiện mối liên kết giữa đổi mới sáng tạo và năng suất cao hơn. Đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu, cùng với sự thay đổi nhanh chóng của thế giới, đã tạo động lực để các chính phủ trong khu vực hành động khẩn trương để thúc đẩy hơn nữa đổi mới sáng tạo bằng cách đưa ra các chính sách tốt hơn”.
Mặc dù khu vực Đông Á là cái nôi của nhiều nhân vật nổi bật trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, dữ liệu từ báo cáo cho thấy trừ trường hợp Trung Quốc, các nước trong khu vực đổi mới sáng tạo ở mức độ thấp hơn so với kỳ vọng dành cho các quốc gia có mức thu nhập bình quân tương tự. Hầu như các công ty còn chưa đạt tới ranh giới công nghệ cao. Và khu vực này đang tụt hậu so với các nền kinh tế tiên tiến về độ phủ và cường độ sử dụng công nghệ mới.
Báo cáo chỉ ra một số yếu tố cản trở quá trình đổi mới trong khu vực, bao gồm thông tin không đầy đủ về công nghệ mới, sự không chắc chắn về lợi nhuận cho các dự án đổi mới, khả năng của các công ty còn yếu, trình độ nhân viên chưa cao, và hạn chế lựa chọn các phương án tài chính. Ngoài ra, các chính sách và thể chế đổi mới hiện hành không phù hợp với khả năng và nhu cầu của doanh nghiệp.
Để thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo, báo cáo cho rằng các nước cần định hướng lại chính sách để thúc đẩy sự “khuếch tán” của các công nghệ hiện có, không chỉ riêng sáng chế; hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực dịch vụ, không chỉ riêng ngành sản xuất; và nâng cao khả năng sáng tạo của doanh nghiệp. Thực hiện các chính sách đổi mới sáng tạo ở phạm vi bao quát hơn sẽ rất quan trọng để tăng năng suất cho một số lượng lớn các công ty trong khu vực.
Các quốc gia cũng cần tăng cường các yếu tố bổ trợ cho đổi mới sáng tạo, bao gồm kỹ năng của người lao động và các công cụ tài chính để tài trợ cho các dự án đổi mới...
TS. Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho biết, mục tiêu của Việt Nam trong 10 năm tới là trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao. Tuy nhiên, hiện Việt Nam đang gặp phải 3 khó khăn chính, đó là: thứ nhất, Việt Nam có lợi thế về nguồn lao động dồi dào nhưng lại thiếu chuyên môn sâu, và công nghệ cao để có thể áp dụng đổi mới sáng tạo. Thứ hai, doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam chiếm 97% tổng doanh nghiệp hoạt động. Thứ ba, việc triển khai các hiệp định song phương, đa phương đi vào cuộc sống đòi hỏi cao tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu đang là một tồn tại, năng lực quản lý của Nhà nước cũng còn bất cập.
Do đó, theo ông, cần những giải pháp đó là Cải cách mạnh mẽ hệ thống giáo dục và đào tạo, đặc biệt là đào tạo nghề, tập trung đào tạo người lao động có tay nghề đáp ứng được với công nghệ mới, gắn công việc đào tạo với nhu cầu đổi mới về công nghệ, thiết bị của doanh nghiệp; Xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng và phát triển thị trường vốn để hỗ trợ cho doanh nghiệp; Sửa đổi khung pháp lý và cơ chế để có chính sách đặc thù để cho các doanh nghiệp thực hiện đổi mới sáng tạo.
Các quốc gia đang phát triển ở Đông Á được đề cập trong nghiên cứu này bao gồm 10 nước có thu nhập trung bình gồm: Campuchia, Trung Quốc, Indonesia, Lào, Malaysia, Mông Cổ, Myanmar, Philippines, Thái Lan và Việt Nam.
