Theo TTCP, quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm, UBND TP.HCM (các thời kỳ trước), các sở, ngành liên quan đã có nhiều khuyết điểm, vi phạm trong lập quy hoạch, quản lý sử dụng đất đai.
|
Khu đô thị mới Thủ Thiêm được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch năm 1996 với quy mô 930ha, trong đó: Khu đô thị mới 770ha, dân số khoảng 200.000 người; khu tái định cư 160ha, dân số khoảng 45.000 người, nằm tại bờ Đông sông Sài Gòn, đối diện Quận 1. Chức năng chính của khu đô thị này là: Trung tâm tài chính, thương mại, văn hóa, nghỉ ngơi giải trí và dịch vụ cao cấp không của TP cũng như cả nước, khu vực và Quốc tế. Theo quy hoạch 1/2000 được UBND TP phê duyệt, khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm thuộc địa bàn các phường An Khánh, An Lợi Đông, Thủ Thiêm và một phần của các phường Bình An, Bình Khánh. |
Hàng loạt khuyết điểm, vi phạm
Kết quả thanh tra cho thấy, trong quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng khu đô thị mới thủ thiêm, UBND TP và các sở, ngành liên quan đã có những khuyết điểm, vi phạm.
Thứ nhất, về việc chấp hành pháp luật trong quy hoạch, quản lý sử dụng đất đai, TTCP đã phát hiện UBND TP ban hành điều lệ quản lý xây dựng KĐTM Thủ Thiêm chưa đầy đủ, kịp thời, không thực hiện việc lập các dự án theo thứ tự ưu tiên và trình duyệt theo quy định theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; chỉ lập, trình, duyệt dự án khi đã có nhà đầu tư tham gia mà không theo thứ tự ưu tiên dẫn đến việc đầu tư xây dựng các dự án thiếu đồng bộ, khó quản lý, có nơi còn buông lỏng quản lý việc đầu tư xây dựng, chậm triển khai đầu tư xây dựng...
Các cơ quan chức năng liên quan của TP đã đề xuất và được Thường trực Thành ủy, UBND TP phê duyệt chi phí đầu tư bình quân cho 1m2 đất thương mại - dịch vụ - nhà ở là 26 triệu đồng/m2, chênh lệch giảm khoảng 50% so với đơn giá đã được các sở, ngành đề xuất ban đầu với lý do loại bớt một số chi phí cho các hạng mục công trình đã được phê duyệt quy hoạch có tổng giá trị là 17.042 tỷ đồng (gồm: Quảng trường trung tâm, công viên bờ sông Sài Gòn, Khu lâm viên sinh thái phía Nam, 06 trường công lập và 5 cây cầu nối từ Trung tâm Thành phố qua KĐTM Thủ Thiêm) - theo đánh giá của TTCP là không đầy đủ và không đúng quy định.
"Việc sử dụng đơn giá bằng chi phí đầu tư bình quân là 26 triệu đồng/m2 không đúng quy định làm giá tối thiểu để tính tiền sử dụng đất thanh toán đối ứng cho các dự án BT, nhất là các dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho chính khu đô thị mới Thủ Thiêm đã được chỉ định nhà đầu tư, hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất không thông qua hình thức đấu giá theo quy định. Từ đó, các nhà đầu tư được hưởng lợi do chênh lệch giá đất lớn (chênh lệch địa tô) từ việc được đầu tư hạ tầng kỹ thuật chính theo hình thức hợp đồng BT", TTCP nhấn mạnh.
Ảnh minh họa.
TTCP kết luận: Nguyên nhân và trách nhiệm chính đã để xảy ra các khuyết điểm, vi phạm trên là do lãnh đạo UBND TP không thực hiện đầy đủ chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ như “không lập các dự án theo thứ tự ưu tiên để trình duyệt theo quy định; theo đó, giao đất, cho thuê đất trước khi đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật chính KĐTM Thủ Thiêm, chỉ định nhà đầu tư không đúng quy định…; trách nhiệm liên quan thuộc các sở, ngành như: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Ban Quản lý KĐTM Thủ Thiêm...
Bên cạnh đó, UBND TP đã phê duyệt dự án, phê duyệt tổng mức đầu tư là 12.182.175 triệu đồng cho dự án 4 tuyến đường chính trong khu đô thị mới Thủ Thiêm khi chưa làm rõ ý kiến của các sở, ngành liên quan là không đúng quy định. Đáng lưu ý, qua thanh tra đã phát hiện một số khoản phê duyệt không đúng quy định với tổng giá trị 1.519.731 triệu đồng.
Kết luận của TTCP cũng chỉ ra những sai phạm của các đơn vị liên quan tại Dự án BT Cầu Thủ Thiêm 2, dự án đối ứng với dự án BT, khu tái định cư 38,4ha thuộc khu đô thị mới Thủ Thiêm,...
Đối với khu tái định cư 38,4ha thuộc khu đô thị mới Thủ Thiêm, bước đầu cho thấy, trong 4 dự án đầu tư xây dựng khu tái định cư, có 3 dự án được các nhà đầu tư xây dựng hoàn thành, bàn giao và thanh toán với UBND TP để bố trí tái định cư.
Hiện nay, do chưa bố trí tái định cư nên TTCP đồng ý việc UBND TP tiếp tục cho đấu giá để chuyển sang nhà ở thương mại, còn lại 1 dự án 1.330 căn hộ đã được nhà đầu tư thay đổi thiết kế từ nhà ở tái định cư sang nhà ở thương mại, chuyển nhượng cho người sử dụng 1.122/1.228 căn hộ.
Đề cập tới trách nhiệm để xảy ra các khuyết điểm, vi phạm, TTCP nêu rõ thuộc về lãnh đạo UBND TP và lãnh đạo các sở, ngành tham mưu như: Giao thông vận tải, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Ban Quản lý KĐTM Thủ Thiêm.
Nhiều nguyên nhân, trách nhiệm chủ yếu dẫn đến khuyết điểm, vi phạm được Thanh tra Chính phủ chỉ ra như một số nơi còn thể hiện sự thiếu trách nhiệm, buông lỏng trong quản lý đầu tư và xây dựng, nhiều vi phạm chưa được kiểm tra, xử lý kịp thời.
Hậu quả là đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm, gây lãng phí, nguy cơ gây thất thoát tiền của nhà nước với giá trị lớn; xét tổng thể đến thời điểm thanh tra, việc đầu tư khu đô thị mới Thủ Thiêm là chưa có hiệu quả, mất cân đối về tài chính.
Xem xét, xử lý các tổ chức, cá nhân liên quan
Căn cứ kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ hoặc ban hành các văn bản thuộc thẩm quyền, hoàn thiện các quy định về việc xác định chi phí lãi vay trong phương pháp thặng dư để tính tiền sử dụng đất cho phù hợp, chính xác và khách quan.
Đồng thời, xem xét hướng dẫn phương pháp phân bổ chi phí dự phòng cho khối lượng phát sinh trong tổng mức đầu tư vào chi phí được tính trong phương pháp thặng dư để tính giá trị quyền sử dụng đất, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích nhà nước và doanh nghiệp.
Đối với Bộ Tài chính, TTCP đề xuất sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng quỹ đất sạch báo cáo Thủ tướng để thực hiện việc thanh toán cho các dự án BT nói chung và khu đô thị mới Thủ Thiêm nói riêng.
Đối với UBND TP.HCM, TTCP đề nghị cần xem xét và kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý đối với khoản thuế VAT trong các hợp đồng BT như tại dự án BT 4 tuyến đường chính…
Tổng Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND TP thực hiện thu hồi và hoàn trả ngay khoản tiền đã tạm ứng từ ngân sách Nhà nước không đúng quy định đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm đến thời điểm 30/9/2018 là 26.315.905 triệu đồng; sớm có giải pháp huy động các nguồn vốn hợp pháp để trả nợ các khoản vay ngân hàng đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm là 4.286.225 triệu đồng.
Giao cho Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với các bộ (Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư), UBND TP và TTCP thực hiện xác định đúng chi phí đầu tư bình quân đối với diện tích đất sạch mà nhà nước đã dùng tiền ngân sách để đền bù, giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng KĐTM Thủ Thiêm, trên cơ sở đó, làm mức giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất và lựa chọn nhà đầu tư dự án theo quy định.
Kiến nghị để giao cho Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán, xác định lại tổng mức đầu tư và giá trị tiền sử dụng đất theo giá thị trường và quy định của pháp luật, nhằm tránh thất thoát tiền của Nhà nước, khắc phục tình trạng mất cân đối vốn như hiện nay đối với các dự án BT đang thực hiện trong KĐTM Thủ Thiêm.
Về xử lý trách nhiệm, kiến nghị giao UBND TP chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân thuộc thẩm quyền như: Ban Quản lý KĐTM Thủ Thiêm; các sở Giao thông vận tải, Tài Chính, Tài nguyên và Môi trường, Quy hoạch - Kiến Trúc, Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Viện Nghiên cứu Phát triển Thành phố; các đơn vị Tư vấn, các nhà đầu tư dự án... đã có khuyết điểm, vi phạm đã nêu.
Thanh tra Chính phủ chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với các tổ chức, cá nhân thuộc diện Bộ Chính trị và Ban Bí thư quản lý có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm được nêu trong kết luận này.
Ngoài ra, trong quá trình xử lý về trách nhiệm và kinh tế sau thanh tra, nếu không khắc phục được hoặc khắc phục không triệt để các vi phạm về kinh tế gây thiệt hại tài sản nhà nước trước ngày 31/12 thì chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.
