Tách gói thầu mang "bán lẻ"
Cao tốc Quảng Ngãi - Đà Nẵng với tổng vốn đầu tư 34.500 tỷ đồng được lấy từ nguồn ngân sách Nhà nước và vay ODA, WB đã xảy ra hỏng hóc chỉ sau 1 tháng thông xe. Dự án có chủ đầu tư là Tổng công ty CP đường cao tốc Việt Nam Nam (VEC). Để triển khai dự án, VEC đã giao cho Công ty Posco Engineering & Construction Co., Ltd (Hàn Quốc) thực hiện gói thầu A5 cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi. Gói thầu A5 kéo dài từ Km 124+700 đến Km 139+204 (thuộc địa bàn các huyện Sơn Tịnh, Tư Nghĩa và Nghĩa Hành của tỉnh Quảng Ngãi). Giá trị của gói thầu này gần 1.400 tỷ đồng, trong đó giá trị xây lắp hơn 1.100 tỷ đồng. Posco cam kết nghiêm túc thực hiện hợp đồng và đảm bảo chất lượng công trình như thiết kế đã được phê duyệt.
Thế nhưng, theo biên bản thanh tra của Thanh tra Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), Công ty Posco không tổ chức thi công mà bán lại cho các đơn vị khác. Đơn cử như, tháng 4/2015, Posco bán lại phần thi công các cầu trong gói A5 cho Liên danh Thiên Ân - Vinaconex với giá hơn 597 tỷ đồng.
Công ty Posco sau đó tiếp tục chia nhỏ nhiều hạng mục và mời các đơn vị khác vào thi công.
Cụ thể, tháng 4/2016, Công ty Posco ký hợp đồng với Công ty CP Đầu tư xây dựng Incico, thi công cầu VD12 (từ mố A1 đến trụ P11). Giá trị hợp đồng hơn 79,3 tỷ đồng. Sau đó, hợp đồng này bổ sung thêm phần thi công cầu Trà Khúc (từ nhịp 11 đến trụ P15).
Tháng 12/2015. Công ty Posco ký hợp đồng với Công ty CP Xây dựng cầu 75 - Cienco8 về việc giao thi công cọc khoan nhồi và kết cấu phần dưới các cầu VD13, ORB29, với giá gần 43 tỷ đồng. Sau đó, hợp đồng này được điều chỉnh 2 lần, tăng thêm một số hạng mục nên số tiền lên đến hơn 101 tỷ đồng.
Công ty Posco tiếp tục ký hợp đồng với Xí nghiệp cầu 17 - Cienco1 - Chi nhánh Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 1, về việc thi công cầu Trà Khúc (từ A1 đến cuối nhịp 10) với số tiền 95,6 tỷ đồng. Sau đó, hợp đồng này lại điều chỉnh 2 lần và giá trị hợp đồng lên đến 169 tỷ đồng. Giai đoạn cuối 2015 đến hết năm 2016, Công ty Posco còn ký với 14 nhà thầu phụ khác.
Thanh tra Bộ GTVT kết luận Công ty Posco đã không thực hiện hợp đồng đã ký với chủ đầu tư mà thuê các nhà thầu phụ thi công 100% hạng mục gói thầu A5. Việc thuê một số nhà thầu phụ thi công các hạng mục không được chủ đầu tư chấp thuận. Có đến 4 nhà thầu phụ không đủ năng lực nên bị nhà thầu chính cho dừng thi công giữa chừng.Tại thời điểm thanh tra, Công ty Posco không báo cáo cho đơn vị tư vấn giám sát và chủ đầu tư về việc ký hợp đồng và điều chỉnh phạm vi công việc với các nhà thầu phụ.
Chủ đầu tư liệu có biết việc Posco bán thầu?
Posco bán toàn bộ gói thầu có thể "qua mặt" được VEC (?)
Theo luật sư Phạm Cao Cường – Công ty Luật TNHH Vinam, dù trực tiếp thi công hay thuê nhà thầu phụ thì Công ty Posco cũng phải chịu trách nhiệm hoàn toàn trước chủ đầu tư về khối lượng, chất lượng, tiến độ và các trách nhiệm khác khi thực hiện gói thầu A5.
Việc lựa chọn nhà thầu phụ phải được chủ đầu tư chấp thuận. Các hợp đồng thuê nhà thầu phụ phải thống nhất, đồng bộ với hợp đồng mà nhà thầu chính đã ký với chủ đầu tư.
Trường hợp nhà thầu chính chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc có giá trị dưới 10% nhưng giá trị hợp đồng có số tiền từ 50 tỷ đồng trở lên cũng bị coi là vi phạm chuyển nhượng thầu.
Trong gói thầu A5, nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm về việc giao thầu. Khi phát sinh thêm các nhà thầu phụ, VEC phải thẩm định, lựa chọn những đơn vị có đủ khả năng về tài chính, kỹ thuật cũng như chuyên môn trong thi công công trình.
Thực tế việc Posco bán thầu chủ đầu tư khó có thể không biết vì khi thi công dự án, chủ đầu tư có đơn vị giám sát do đó VEC cũng sẽ có trách nhiệm trong việc này.
Posco EC thuê nhà thầu phụ nếu không được chấp thuận bằng văn bản của chủ đầu tư thì Posco EC đã vi phạm quy định của pháp luật và Posco EC phải chịu trách nhiệm về chất lượng thi công xây dựng của nhà thầu phụ do Posco EC thuê (theo Điều 9 Thông tư 09/2016/TT-BXD).
Khi công trình xây dựng bị đánh giá kém chất lượng, các đơn vị phải chịu trách nhiệm là chủ đầu tư, tư vấn giám sát của chủ đầu tư, nhà thầu chính và nhà thầu phụ có liên quan (nếu có). Mức độ trách nhiệm chi tiết được xác định theo sai phạm của các bên.
Thanh tra Bộ Xây dựng sẽ sử dụng kết quả kiểm định của các cơ quan có chức năng kiểm định chất lượng công trình xây dựng trực thuộc Bộ Xây dựng, hoặc các tổ chức có chức năng và năng lực thẩm định phù hợp với quy mô công trình. Phương án khắc phục theo kiến nghị của cơ quan có chuyên môn về xây dựng, ở đây nhà thầu thi công sẽ phải thực hiện nghĩa vụ bảo hành, hoặc chi trả chi phí bảo hành, khắc phục hư hỏng.
