Chủ đầu tư “vượt rào” quy định pháp luật, dự án thành bãi thả trâu bò

Như Reatimes đã đưa, vài năm trở lại đây, chính quyền Thanh Hóa phê duyệt ồ ạt các dự án nhà ở thương mại, du lịch nghỉ dưỡng hay đấu giá đất có diện tích từ vài chục đến cả nghìn héc-ta.

Với việc hàng loạt các dự án mọc lên “như nấm sau mưa” thời gian qua, một câu hỏi được đặt ra là liệu Thanh Hóa có “dễ dãi” trong việc chấp thuận phê duyệt các dự án nhà ở thương mại, đất nền, du lịch nghỉ dưỡng... hay không? Và liệu rằng các nhà đầu tư có triển khai thi công, hoàn thiện dự án đúng tiến độ phê duyệt?

Đối với những dự án mới được chính quyền phê duyệt, vẫn còn thời gian để minh chứng năng lực của nhà đầu tư và việc hiện thực hóa mục tiêu để hoàn thiện hạ tầng đô thị. Thế nhưng, xoay quanh những dự án được phê duyệt ấy đã có hàng loạt những bất cập từ khâu giải phóng mặt bằng, pháp lý phê duyệt dự án, triển khai thi công dự án cũng như đưa công trình vào vận hành.

Đơn cử, dự án Khu Resort Sao Mai Thanh Hóa (tại xã Thọ Lâm, huyện Thọ Xuân) của Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Sao Mai An Giang được UBND tỉnh Thanh Hóa chấp thuận chủ trương đầu tư năm 2013. Thời điểm năm 2019, trong khi tỉnh Thanh Hóa mới chấp thuận cho Công ty Cổ phần Tập đoàn Sao Mai lập hồ sơ xin thuê đất đợt 1 và chưa được cho thuê 528.930m2, nhưng công ty đã thực hiện thi công nhiều hạng mục như: Xây cầu, ép cọc chống sạt lở và đào núi để san lấp mặt bằng, thi công tuyến đường dài hàng trăm mét… Tại thời điểm đó, chính quyền địa phương cũng khẳng định, công ty thi công các hạng mục trên là sai với quy định của pháp luật.

Hay như việc dù dự án nhà ở xã hội AT Home (Khu đô thị Đông Hương, phường Đông Hải, TP. Thanh Hóa) chưa được các cơ quan chức năng nghiệm thu đưa vào sử dụng, nhưng chủ đầu tư Công ty TNHH đầu tư và phát triển đô thị A&T Việt Nam đã đưa dân vào ở, dẫn đến hàng loạt bất cập khi người dân sinh sống tại đây. Phải một thời gian sau khi cho người dân vào ở “chui”, thì công trình nhà ở mới được nghiệm thu đưa công trình vào sử dụng.

Trước đó, theo báo chí đưa tin, vào khoảng 8h ngày 18/2/2022, khi đơn vị thi công tiến hành xây dựng dự án Flamingo Hải Tiến (tại xã Hoằng Trường, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa) thì xảy ra xô xát giữa công nhân với một số người trong gia đình ông Trần Văn L. (65 tuổi, xã Hoằng Trường).

Báo chí cũng đưa tin về hình ảnh từ nhiều clip người dân quay cho thấy cảnh tượng xô xát rất hỗn loạn, nhiều người phụ nữ bị công nhân tay cầm dùi cui, mặc quần áo bảo hộ xô đẩy, kéo lê và “tác động vật lý” vào người. Vụ việc xảy ra được cho là trong khuôn viên dự án. Hậu quả vụ việc khiến cho 5 người dân phải nhập viện sơ cứu với các vết thâm tím, bầm dập ở chân tay.

Trả lời báo chí tại thời điểm xảy ra vụ việc, ông Lê Thanh Cảnh - Chủ tịch UBND xã Hoằng Trường (huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa) cho biết, công an đã vào cuộc để điều tra, xác minh vụ xô xát xảy ra giữa người dân với công nhân tại công trường xây dựng của dự án.

Trên đây chỉ là số ít các dự án ở Thanh Hóa từng vướng lùm xùm trong quá trình đầu tư xây dựng, hoàn thành đưa công trình vào sử dụng. Ngoài ra, còn hàng loạt dự án khác của những chủ đầu tư có máu mặt trong giới bất động sản cũng có những bất cập về vấn đề pháp lý phê duyệt dự án, chấp thuận nhà đầu tư, cũng như việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất và giao đất. Cùng với đó là thực trạng đáng ngại tại nhiều dự án, cảnh tượng người dân nằm trong diện giải phóng mặt bằng chưa được giải quyết quyền lợi khi bị thu hồi đất hay đang sống cơ cực trong các dự án được quy hoạch, phê duyệt chủ trương đầu tư.

Còn đối với những dự án đã được phê duyệt nhiều năm trở về trước, cũng không ít vấn đề tồn tại mà thời gian qua báo chí đã phải nhiều lần nhắc đến. Được biết, đầu năm 2022, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành văn bản số 2143/UBND-KSTTHCNC về việc chỉ đạo thanh tra các dự án đầu tư sử dụng đất giai đoạn 2010 - 2021.

Theo đó, UBND tỉnh Thanh Hóa đã giao thanh tra tỉnh tổ chức thanh tra tổng thể toàn diện về quy hoạch, đất đai, trình tự thủ tục đầu tư, xây dựng đối với 12 dự án sử dụng đất. Trong đó xác định cụ thể trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan để xảy ra sai phạm (nếu có). Trên cơ sở đó, có kết luận và kiến nghị biện pháp xử lý đối với từng nội dung sai phạm và báo cáo Chủ tịch tỉnh những nội dung vượt quá thẩm quyền.

Trong số 12 dự án bị “điểm mặt” cũng có sự xuất hiện của cái tên Công ty Cổ phần Tập đoàn Sao Mai. Công ty này là chủ đầu tư dự án số 2, Khu đô thị mới Sao Mai Lam Sơn - Sao Vàng. Dự án này được phê duyệt vào năm 2015 với diện tích 70,07ha (tại xã Xuân Thắng, huyện Thọ Xuân). Với việc chính quyền Thanh Hóa mạnh tay vào cuộc thanh tra hàng loạt dự án đầu tư sử dụng đất, chắc chắn sẽ tạo niềm tin lớn trong nhân dân, cử tri và dư luận cả nước.

Theo khảo sát của PV, không ít dự án ở Thanh Hóa sau khi được chính quyền phê duyệt và giao đất cho chủ đầu tư nhiều năm, nhưng đến nay vẫn chỉ là những bãi đất trống bỏ hoang hóa và thành nơi chăn thả trâu bò. Đơn cử như dự án Khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp Toàn Tích Thiện (tại phường Quảng Vinh, TP. Sầm Sơn) treo gần 20 năm, dự án khu dân cư CL8, (phường Lam Sơn, TP. Thanh Hóa) treo 17 năm…

Theo đánh giá của các chuyên gia bất động sản, việc hàng loạt dự án ở Thanh Hóa hiện nay bỏ hoang một phần do chủ đầu tư có mục đích xin đất và chạy đua vẽ dự án để kiếm lời. Cùng với đó là việc giới đầu cơ thổi giá, trong đó sản phẩm đất nền chủ yếu chuyển tay giữa các môi giới hay nhà đầu tư với nhau, còn người dân có nhu cầu ở thực rất khó để tiếp cận.

Một thực tế chỉ ra rằng, nhiều doanh nghiệp chỉ chăm chăm bán đất thu về lợi nhuận mà chưa chú trọng khâu xây dựng hoàn thiện hạ tầng, điều này cũng là một nguyên nhân khiến đất nền bị bỏ hoang, không xây dựng công trình. Theo các chuyên gia pháp lý, thực trạng các dự án bỏ hoang sau cơn sốt đất tại Thanh Hóa thời gian qua một phần cũng xuất phát từ chính việc buông lỏng của cơ quan quản lý, điều đó đã đẩy thị trường phát triển một cách tự phát, không có định hướng. Người có nhu cầu ở thực không thể mua nhà đất để an cư, trong khi đất nền bỏ hoang đang khiến bộ mặt đô thị nham nhở, ảnh hưởng tới cả quy hoạch phát triển chung.

Câu chuyện dự án “treo” và làm thế nào để xử lý những dự án tai tiếng này như thế nào luôn là vấn đề nóng không chỉ ở Thanh Hóa mà trên nghị trường Quốc hội. Trả lời chất vấn của các đại biểu HĐND tỉnh Thanh Hóa, ông Lê Đức Giang - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa từng nói thẳng: “Nguyên nhân các dự án chậm tiến độ là do công tác thẩm định yếu kém, nhà đầu tư yếu kém. Nguyên nhân nữa là do nhà đầu tư yếu về tài chính, và cá biệt có nhà đầu tư chuyển nhượng dự án để kiếm lời”.

Như vậy, rõ ràng là có một phần nguyên nhân dẫn đến các dự án chậm triển khai, bỏ hoang hóa là do năng lực tài chính yếu kém từ phía chủ đầu tư. Mặc dù quá trình thẩm định, phê duyệt, lựa chọn chủ đầu tư phải trải qua rất nhiều khâu, thông qua các bước quy trình khác nhau, thế nhưng, không hiểu vì lý do gì mà những chủ đầu tư yếu kém ấy vẫn được giao dự án? Nếu như ngay tại thời điểm thẩm định năng lực tài chính và kinh nghiệm của chủ đầu tư, các cơ quan có thẩm quyền “soi” kỹ, thực hiện đúng quy trình xét duyệt thì có lẽ sẽ triệt tiêu được nguy cơ dự án bị “dậm chân tại chỗ”.

Để khắc phục vấn đề tồn tại trên, lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa cũng cho biết, UBND tỉnh đã thành lập Tổ công tác phối hợp với các địa phương rà soát lại tiến độ thực hiện các dự án đã được giao đất, cho thuê đất trên địa bàn.

Nói về tình trạng chủ đầu tư ôm đất dự án rồi bỏ hoang hóa, GS. TSKH. Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận định, hệ luỵ của những dự án “treo” vô thời hạn là rất nghiêm trọng. Trước hết, hiệu quả và hiệu suất sử dụng đất rất kém. Trong quá trình phát triển đất nước, hiệu suất sử dụng các nguồn lực đầu vào nói chung và nguồn lực đất đai nói riêng đóng vai trò rất quan trọng. Dự án “treo” đã đưa hiệu suất sử dụng đất về xấp xỉ “0”, tức là đất đai không đóng góp gì cho tăng trưởng kinh tế.

Thứ hai, tình trạng dự án "treo" có tác động xã hội khá mạnh. Tại nhiều địa phương, nhiều người dân bị thu hồi đất đã thể hiện phản ứng mạnh mẽ. Ở mức cao hơn, nhiều người bị thu hồi đất đã làm đơn khiếu nại đòi lại đất cũ vì việc thu hồi đất không đúng với những gì chính quyền đã nói về dự án đầu tư cần đất của người dân…

Thứ ba, các dự án treo trên diện rộng làm “thui chột” môi trường đầu tư của địa phương. Nhiều nhà đầu tư có tiềm năng đầu tư thật không với được tới đất, nhưng những nhà đầu tư khiếm khuyết năng lực lại dễ dàng có đất rồi để hoang. Môi trường đầu tư kém làm cho môi trường kinh doanh thiếu hiệu quả. Thu hút đầu tư yếu dần và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI xuống thấp dần...

Cùng quan điểm trên, chuyên gia kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cũng cho rằng, việc các dự án “ôm đất” nhiều năm liền không triển khai thực hiện cũng không bị thu hồi đang gây nên một thiệt hại rất lớn đến ngân sách Nhà nước.

“Đất là tài nguyên quý giá và ngày càng khan hiếm nên việc để đất “chết”, chôn vùi trong cỏ dại là vô cùng lãng phí. Cùng với đó, bộ mặt đô thị cũng trở nên nhếch nhác, cuộc sống người dân trong vùng quy hoạch dự án cũng gặp không ít khó khăn do không thể chuyển nhượng, mua bán, xây dựng… Đáng nói, ngoài việc đất bị bỏ hoang thì tại một số dự án cũng đang xuất hiện tình trạng chậm tiến độ, sử dụng sai mục đích, dẫn đến nhiều tranh chấp, chiếm dụng, gây mất trật tự…”, PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh chia sẻ.

Như vậy có thể thấy, hệ lụy tiêu cực từ việc chính quyền “dễ dãi” trong việc phê duyệt ồ ạt các dự án, cũng như “ưu ái” các chủ đầu tư có khiếm khuyết về tài chính, kinh nghiệm đầu tư đã dẫn đến nhiều dự án "treo" tại địa phương. Thiết nghĩ, để tránh tái diễn tình trạng nhà đầu tư chậm triển khai dự án, chính quyền địa phương cần lựa chọn nhà đầu tư bảo đảm năng lực tài chính, có khả năng triển khai dự án và quyết tâm thực hiện dự án. Đồng thời, kiên quyết cấm cửa những nhà đầu tư không bảo đảm nguồn vốn, có dấu hiệu đầu cơ, găm giữ đất để chuyển nhượng kiếm lời bất hợp pháp, không có ý định đầu tư, gây nhiễu loạn thị trường bất động sản.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần giám sát chặt chẽ tiến độ thực hiện dự án đã được phê duyệt chủ đầu tư và mạnh dạn thu hồi dự án chậm triển khai, gây lãng phí tài nguyên đất đai.