Tại một diễn đàn kinh tế mới đây, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh đánh giá cao chính sách tài khóa hỗ trợ chương trình phục hồi kinh tế - xã hội trị giá 350.000 tỷ đồng đã thay đổi cách tiếp cận, khi tập trung giảm các khoản thu vào ngân sách Nhà nước.
Bên cạnh đó, ông cho rằng các chính sách trước đây có miễn, giảm thuế, phí nhưng chỉ tập trung vào thuế trực thu như thuế thu nhập doanh nghiệp đối với nhóm khó khăn, khủng hoảng. Trong khi lần này chính sách giảm thẳng vào thuế gián thu là thuế giá trị gia tăng (VAT).
“Thuế suất VAT phổ thông hiện nay là 10%, chỉ giảm 2% nhưng cũng có tác động đến toàn bộ giao dịch trên thị trường”, tiến sĩ Vũ Đình Ánh cho hay.
Không để bong bóng bất động sản, chứng khoán
Vị chuyên gia kinh tế cho rằng với chính sách này, người bán có điều kiện không phải tăng giá khi sức ép về chi phí tăng cao, khả năng tiêu thụ theo đó cũng được hỗ trợ mạnh mẽ và thực tế. Với người tiêu dùng, khi đang chịu sức ép bởi thu nhập, việc làm bị tác động tiêu cực do dịch bệnh, việc giảm thuế VAT sẽ trực tiếp tiết kiệm được 2% chi tiêu.
Ngoài ra, việc giảm thuế VAT cũng sẽ giúp kiềm chế việc tăng chỉ số giá tiêu dùng khi tiêu dùng trong nước phục hồi và tăng nhanh sau dịch bệnh.
“Như vậy, việc giảm thuế VAT 2% sẽ đạt 2 mục tiêu. Một là hỗ trợ tăng trưởng kinh tế từ phía sản xuất kinh doanh, tiêu dùng. Hai là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát”, ông Ánh nhấn mạnh.
Vị chuyên gia cũng cho biết đây là lựa chọn chưa từng có trong việc hỗ trợ thông qua việc giảm sắc thuế phổ biến nhất, tác động rộng rãi nhất, rõ ràng nhất đến thị trường.
Tuy nhiên, vị chuyên gia kinh tế cho rằng trong quá trình thực thi gói hỗ trợ lần này, cần lưu ý với các lĩnh vực chứng khoán, bất động sản, nếu không có biện pháp phù hợp có thể dẫn đến lạc hướng dòng tiền.
Điều này có thể thổi to bong bóng bất động sản, bong bóng chứng khoán, hệ quả là nổ bong bóng. Đặc biệt trong bối cảnh kinh tế phục hồi còn yếu như hiện nay, việc nổ bong bóng sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Tiến sĩ Vũ Đình Ánh cho rằng cần hạn chế ở mức thấp nhất khả năng xảy ra bong bóng với lĩnh vực bất động sản và chứng khoán khi tiền từ các gói hỗ trợ chảy vào thị trường.
“Bên cạnh đó, vấn đề nợ xấu ở cả doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân và nợ xấu do thôi thực hiện các biện pháp cơ cấu lại. Điều này sẽ làm bức tranh nợ xấu nghiêm trọng hơn”, vị chuyên gia nhấn mạnh.
Thay tài sản thế chấp bằng dòng tiền để cho vay
Cùng quan điểm, ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, cho biết gói chính sách vừa được ban hành, gần như là gói hỗ trợ toàn dân. Trong đó, hầu hết người dân, phần lớn doanh nghiệp đều được hưởng các chính sách hỗ trợ.
Ngân hàng có thể quản lý cho vay với hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua dòng tiền thay vì tài sản hay thế chấp để hỗ trợ những đối tượng thực sự khó khăn
Ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội
Tuy nhiên, vị đại biểu Quốc hội cũng cho rằng cần cẩn trọng khi triển khai gói hỗ trợ, nếu không, sẽ có tình trạng cùng thuộc đối tượng nhưng có người tiếp cận được dễ dàng và được hỗ trợ nhiều, nhưng có người không tiếp cận được hoặc được hỗ trợ không đáng kể.
Lấy ví dụ về gói hỗ trợ lãi suất 2%, đây là gói hỗ trợ sẽ tác động rất rộng, rất mạnh đến doanh nghiệp vì Chính phủ bỏ ra 40.000 tỷ đồng để hỗ trợ lãi suất và tác động đến 2 triệu tỷ đồng tiền vốn của doanh nghiệp.
“Nếu không cẩn thận, có thể 2 triệu tỷ này chỉ dồn vào một nhóm doanh nghiệp lớn nào đó. Thậm chí chưa chắc là đối tượng đã thực sự khó khăn”, ông Cường nhấn mạnh.
Trong khi đó, nhiều hộ kinh doanh gia đình, doanh nghiệp nhỏ và vừa là những đối tượng không cần quá nhiều nhưng nếu không có thì không thể phục hồi, phát triển.
Ông Cường cho biết thêm độ phủ của chính sách giảm lãi suất lần này rất rộng, trong bối cảnh các đối tượng nhỏ thường không có điều kiện để vay tín dụng truyền thống, không có tài sản bảo đảm hoặc đang có khoản vay chưa thanh toán… Vì vậy, nếu đặt ra các điều kiện không vi phạm tiêu chuẩn cho vay thì nhóm này nhiều khả năng sẽ bị loại.
Ông cho rằng phải có một phương thức hành động khác trong kiểm soát các chương trình hỗ trợ lãi suất.
Trong đó, thay vì kiểm soát bằng các điều kiện tín dụng thì nên chuyển sang hình thức ngân hàng đồng hành với doanh nghiệp. Trong đó, ngân hàng sẽ theo dõi doanh nghiệp vay tiền để làm gì, mua hàng, mua nguyên vật liệu và có thể trả tiền trực tiếp cho bên bán để doanh nghiệp nhận nguyên vật liệu về sản xuất. Sau đó, ngân hàng tiếp tục theo dõi quy trình sản xuất, đầu ra tiêu thụ sản phẩm, thu ngay đồng tiền bán hàng để quay trở lại.
Như vậy, ngân hàng sẽ quản lý cho vay thông qua dòng tiền thay vì tài sản hay thế chấp thông thường.
“Nếu được vậy, các doanh nghiệp, hộ kinh doanh thực sự có hoạt động phát triển, phục hồi thì sẽ được hưởng chính sách này. Còn các đối tượng dùng tiền đó để quay vòng, gửi ngân hàng, đầu tư chứng khoán, bất động sản thì sẽ kiểm soát được ngay”, ông Cường nhấn mạnh./.
