Đà Nẵng: Doanh nghiệp mỏi mòn chờ kinh phí hỗ trợ di dời nhà máy

Theo bà Võ Thị Hạnh, Giám đốc Công ty Cổ phần Thép Việt Pháp, năm 2011, công ty được UBND tỉnh Quảng Nam cấp Giấy chứng nhận đầu tư số 40/CN-UBND và đã đầu tư 375 tỷ đồng xây dựng Nhà máy thép Việt Pháp tại Cụm Công nghiệp và dịch vụ Thương Tín 1 (nay thuộc phường Điện Bàn Đông, TP. Đà Nẵng). 

Điều đáng nói là Công ty Cổ phần Thép Việt Pháp đã tiến hành đầy đủ các thủ tục pháp lý và thực hiện đầu tư xây dựng nhà máy để triển khai hoạt động theo đúng yêu cầu của pháp luật bao gồm: Quyết định số 2368/QĐ-UBND ngày 26/7/2011 của UBND tỉnh Quảng Nam cấp về việc phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án Nhà máy thép Việt Pháp đầu tư tại Cụm Công nghiệp và dịch vụ Thương Tín 1; Quyết định cho thuê đất số 550/QĐ-UBND ngày 23/02/2012 và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BO 215651 cấp ngày 04/09/2013 do UBND tỉnh Quảng Nam cấp với thời hạn 15 năm (bắt đầu từ năm 2012 đến năm 2027).

Cũng theo bà Võ Thị Hạnh, khi hoàn thiện đầu tư, công ty đã đưa nhà máy đi vào sản xuất ổn định và thực hiện đầy đủ các công tác bảo vệ môi trường đối với Nhà máy thép Việt Pháp. Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng đi vào hoạt động, nhà máy đã gặp phải nhiều bất ổn do sự phản đối từ một bộ phận người dân sinh sống xung quanh. Trước tình hình một số người dân cản trở hoạt động của nhà máy như ngăn không cho cán bộ, công nhân và các phương tiện vận chuyển nguyên vật liệu, thành phẩm ra vào khu vực sản xuất, cũng như không cho công ty triển khai hoạt động sản xuất bình thường, chúng tôi đã nhiều lần gửi đơn kiến nghị, kêu cứu đến các cấp chính quyền, từ UBND tỉnh, UBND thị xã Điện Bàn đến các cơ quan, sở, ngành liên quan.

Trên cơ sở đó, UBND thị xã Điện Bàn và UBND tỉnh Quảng Nam đã tổ chức nhiều cuộc họp với người dân và các cơ quan chức năng nhằm tìm giải pháp giúp công ty tạm thời ổn định sản xuất, đồng thời xem xét hướng di dời nhà máy trong thời gian tới. Tuy nhiên, các biện pháp giải quyết từ phía chính quyền các cấp vẫn chưa mang lại hiệu quả thực tế. Hệ quả là, từ giữa năm 2012 đến năm 2019, tình trạng người dân địa phương thường xuyên tụ tập, dựng lều, gây rối và cản trở hoạt động sản xuất của nhà máy diễn ra liên tục trong thời gian dài. Sự việc này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như sự ổn định của đơn vị chúng tôi.

"Với chuỗi diễn biến bất lợi kéo dài gần 10 năm, đơn vị chúng tôi đã phải gánh chịu những thiệt hại hết sức nghiêm trọng. Cụ thể, chúng tôi phải duy trì chi trả tiền lương cho hơn 200 lao động, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ liên quan đến bảo hiểm xã hội, đồng thời triển khai các chính sách hỗ trợ người lao động tìm kiếm việc làm mới. Bên cạnh đó, việc buộc phải tạm dừng hoạt động hoặc vận hành cầm chừng đã dẫn đến tình trạng vi phạm một số hợp đồng kinh tế với các đối tác, kéo theo các khoản tiền phạt đáng kể. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải tiếp tục gánh khoản chi phí lãi vay kéo dài trong nhiều năm, gây áp lực lớn đến năng lực tài chính và sự tồn tại của đơn vị", bà Võ Thị Hạnh, trình bày.

Trước tình hình thực tế và yêu cầu từ các cấp chính quyền, UBND tỉnh Quảng Nam đã nhiều lần tổ chức các cuộc họp nhằm xây dựng phương án di dời nhà máy. Trên tinh thần hợp tác và tuân thủ định hướng phát triển địa phương, đơn vị chúng tôi đã đồng thuận với chủ trương di dời và có văn bản đề nghị các cấp chính quyền xem xét hỗ trợ kinh phí  để có điều kiện triển khai kế hoạch di dời theo đúng yêu cầu của UBND tỉnh cũng như UBND thị xã Điện Bàn. Liên quan đến vấn đề này, UBND tỉnh Quảng Nam và UBND thị xã Điện Bàn đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, báo cáo về công tác lập kế hoạch di dời nhà máy, cũng như đề xuất phương án hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp.

"Đến đầu năm 2019, theo chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Nam, đơn vị chúng tôi buộc phải dừng hoạt động và tiến hành đóng cửa Nhà máy thép Việt Pháp để thực hiện kế hoạch di dời theo quy định. Việc này được đặt trong bối cảnh định hướng phát triển đô thị của thị xã Điện Bàn và chủ trương chung của UBND tỉnh về việc quy hoạch lại không gian phát triển công nghiệp – dân cư trên địa bàn. Trên tinh thần tuân thủ pháp luật và đồng hành cùng định hướng phát triển địa phương, Công ty Cổ phần Thép Việt Pháp đã nghiêm túc chấp hành toàn bộ chủ trương, chỉ đạo trong công tác đóng cửa và di dời Nhà máy theo kế hoạch của UBND tỉnh Quảng Nam", bà Võ Thị Hạnh, nói thêm.

Việc di dời Nhà máy Thép Việt Pháp được thực hiện theo chủ trương của UBND tỉnh Quảng Nam và thuộc trường hợp được xem xét hỗ trợ, đền bù theo quy định. Tuy nhiên, đến nay, đơn vị chúng tôi vẫn chưa nhận được bất kỳ khoản kinh phí nào liên quan đến công tác hỗ trợ di dời, tháo gỡ khó khăn. Điều này diễn ra mặc dù chúng tôi đã nhiều lần gửi đơn thư kiến nghị, kêu cứu và các cấp chính quyền cũng đã ban hành một số văn bản chỉ đạo liên quan đến việc hỗ trợ, đền bù trong quá trình di dời bắt buộc nhà máy.

Không những vậy, kể từ khi nhà máy buộc phải dừng hoạt động để thực hiện di dời vào tháng 2/2019 đến địa điểm mới tại Cụm Công nghiệp Thôn Hoa, thị trấn Thạnh Mỹ, tỉnh Quảng Nam, nhưng mãi đến cuối năm 2020, công ty mới được bàn giao mặt bằng, chậm trễ gần 2 năm so với tiến độ dự kiến ban đầu. Cùng lúc đó, dịch Covid-19 bùng phát và kéo dài đã khiến tình hình vốn khó khăn lại càng trở nên nghiêm trọng hơn. Tại địa điểm mới, hạ tầng kỹ thuật chưa được đầu tư hoàn chỉnh, công tác san lấp mặt bằng gặp nhiều trở ngại. Quá trình triển khai xây dựng nhà máy cũng trùng vào thời điểm giãn cách xã hội trên diện rộng, gây đình trệ toàn bộ hoạt động thi công. Do đó, đến nay, việc hoàn thiện và đưa nhà máy mới vào hoạt động vẫn chưa thể thực hiện được.

Trước những hệ lụy nghiêm trọng từ việc nhà máy buộc phải tạm ngừng hoạt động, tiến tới đóng cửa do yêu cầu từ chính quyền, cùng với quá trình di dời tiếp tục gặp nhiều trở ngại, công ty đã rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn. Hệ quả là trong năm 2022, Công ty bị các ngân hàng khởi kiện và đến năm 2025, tài sản tại nhà máy bị cơ quan Thi hành án tiến hành bán phát mãi.

Việc buộc phải đóng cửa nhà máy và thực hiện kế hoạch di dời xuất phát từ yêu cầu điều chỉnh quy hoạch, bảo vệ môi trường và thay đổi chính sách của chính quyền địa phương, cụ thể là theo chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Nam (trước đây) và nay là TP. Đà Nẵng. "Chúng tôi đầu tư Nhà máy thép Việt Pháp vào Cụm Công nghiệp và dịch vụ Thương Tín 1 là theo chủ trương xúc tiến và kêu gọi của UBND tỉnh Quảng Nam. Là nhà đầu tư tư nhân, trước những cơ chế chính sách thu hút, kèm theo hạ tầng đồng bộ, doanh nghiệp đã tâm huyết đầu tư toàn bộ nguồn tài chính vào nhà máy, kể cả công sức. Thế nhưng, từ khi dự án được đưa vào hoạt động vài tháng thì đơn vị chúng tôi đã chịu nhiều thiệt hại, thời gian chịu thiệt hại kéo dài hàng chục năm từ năm 2012 kéo dài đến năm 2019, và tiếp tục kéo dài đến hôm nay", bà Võ Thị Hạnh, chia sẻ.

Trước những thiệt hại bị ảnh hưởng từ chính sách bắt buộc di dời nhà máy, công ty phải huy động toàn bộ nguồn lực, trong đó có những khoản vay phục vụ cho hoạt động kinh doanh cũng đã dần mất khả năng thanh toán, dẫn đến đơn vị đứng trước nguy cơ phá sản. Về phía chính quyền địa phương là UBND tỉnh Quảng Nam và nay là UBND TP. Đà Nẵng vẫn chưa giải quyết các khoản bồi thường hỗ trợ trong việc di dời nhà máy mà Công ty Cổ phần Thép Việt Pháp đã đề nghị theo quy định.