Nên xem xét vấn đề mở rộng hoạt động dự án của Formosa
Liên quan tới dự án Khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh Giai đoạn 1-1: Hạng mục nhà máy thép hai dây, 2 trạm xử lý bùn và vật liệu chịu lửa - xỉ thép - bổ sung công trình lò đáy quay, tại nội dung thẩm định đánh giá tác động môi trường dự án, một số chuyên gia, nhà khoa học đã đề nghị làm rõ sự phù hợp của công trình lò đáy quay (RHF) đối với chiến lược quy hoạch phát triển do cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
Đáng chú ý có quan điểm cho rằng, cần rà soát lại hạng mục dự án lò đáy quay (RHF) để đảm bảo về mặt quy hoạch chung. Bởi lẽ, theo điểm e khoản 6 Điều 1 Quyết định số 706/QĐ-TTg ngày 7/6/2018 của Thủ tướng Chính phủ về quy hoạch thị xã Kỳ Anh đến năm 2035, Khu công nghiệp Formosa chỉ bao gồm: Bãi xỉ, nhà máy xử lý tái chế xỉ lò cao và không bao gồm dự án công trình lò đáy quay (RHF). Do đó, đề nghị Công ty rà soát lại để đảm bảo sự phù hợp với quy hoạch đã được duyệt.
Mặt khác, việc cơ quan chức năng thông qua báo cáo để đánh giá tác động môi trường cho dự án của Formosa đã khiến dư luận băn khoăn bởi vấn đề công nghệ dự án, khả năng ứng phó với sự cố môi trường vẫn còn nhiều hoài nghi.
Bình luận về sự việc này, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa - Ủy viên Ủy ban Pháp luật Quốc hội cho rằng: “Khi các chuyên gia, nhà khoa học đã đặt ra những cảnh báo về môi trường từ dự án mới của Formosa thì đơn vị chức năng cũng cần vào cuộc để xem xét và đánh giá cụ thể”.
Liên quan tới vấn đề quy hoạch của công trình lò đáy quay (RHF), ông Phạm Văn Hòa cho rằng: “Cơ quan có thẩm quyền cần làm rõ và trả lời câu hỏi, trong quy hoạch của tỉnh Hà Tĩnh có cho phép Formosa mở rộng hoạt động để xây dựng dự án lò đáy quay không? Nếu hạng mục dự án lò đáy quay RHF không có trong quy hoạch nhưng vẫn cho thực hiện thì cần phải xem xét lại”.
Cũng theo ông Phạm Văn Hòa: “Formosa Hà Tĩnh đã làm dư luận xôn xao thời gian qua, bởi hậu quả của doanh nghiệp này gây ra vào năm 2016 là rất nghiêm trọng. Đến nay vẫn chưa có kết luận về hệ sinh thái trong môi trường biển của các tỉnh miền Trung đã được khôi phục hay chưa.
Do đó, cần xem xét vấn đề, có nên cho phép mở rộng hoặc phát triển dự án này nữa hay không, đặc biệt khi nó liên quan đến vấn đề chất thải và môi trường. Theo tôi, vấn đề hoạt động đầu tư của Formosa cho đến thời điểm hiện tại nên tạm dừng. Thay vào đó, chúng ta có thể tập trung thu hút các dự án có công nghệ sạch, thân thiện với môi trường. Điều này cũng phù hợp với phương châm của Chính phủ là không thể đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế".
Tỉnh Hà Tĩnh cần trả lời dư luận
Điều đáng nói là hàng loạt các chuyên gia, nhà khoa học đã đặt ra nhiều băn khoăn về sự phù hợp của dự án đối với quy hoạch chung hay các phương án ứng phó với sự cố môi trường… nhưng chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng.
Về việc này, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa cho rằng, tỉnh Hà Tĩnh, đơn vị chức năng cần tiếp thu thông tin báo chí để làm rõ những vấn đề dư luận đang quan tâm về dự án này.
“Khi báo chí, dư luận, các chuyên gia và Đại biểu Quốc hội cho rằng, dự án mới của Formosa còn nhiều vấn đề cần trao đổi thì tỉnh Hà Tĩnh cần đưa ra câu trả lời dứt khoát chứ không thể lập lờ được.
Nếu trong vụ việc này có điều gì đó khó nói thì Bộ Kế Hoạch và Đầu tư cần vào cuộc để làm rõ vấn đề quy hoạch sau đó báo cáo lên Chính phủ. Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường, trong thẩm quyền, nhiệm vụ được giao cần vào cuộc để làm rõ các vấn đề băn khoăn đã được các nhà khoa học, dư luận nêu ra”, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa đề nghị.
Mặt khác, vị Đại biểu Quốc hội cũng cho rằng, đây là dự án liên quan tới môi trường, do đó cần có sự tham vấn ý kiến của người dân chịu tác động trực tiếp từ dự án này: “Pháp luật quy định, việc đánh giá tác động môi trường, lập quy hoạch dự án đều phải tham vấn ý kiến người dân, đặc biệt là người dân chịu ảnh hưởng bởi dự án. Nếu dự án đi vào hoạt động nhưng người dân không được tham gia ý kiến về vấn đề môi trường thì ai sẽ chịu trách nhiệm nếu dự án xảy ra sự cố môi trường?”, vị đại biểu đặt câu hỏi.
Ông Phạm Văn Hòa cũng cho rằng, sự “im lặng” của một số cơ quan có trách nhiệm trước thông tin phản ánh của báo chí rõ ràng “có vấn đề” và cần phải làm rõ.
Liên quan tới vấn đề quy hoạch dự án mới của Formosa, các chuyên gia đã đặt ra hàng loạt nghi ngại về tính pháp lý của dự án này, cụ thể:
Thứ nhất: Khi có ý kiến cho rằng, một số dự án công trình lò đáy quay RHF không phù hợp với quy hoạch đã được Thủ tướng phê duyệt về quy hoạch thị xã Kỳ Anh đến năm 2035 thì cần phải xem xét, đánh giá lại một cách nghiêm túc và trả lời dư luận một cách công khai.
Thứ hai: Nếu lò đáy quay RHF có chức năng xử lý chất thải rắn (chất thải rắn bao gồm cả chất thải công nghiệp nguy hại - PV) nhưng trong quyết định về việc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch quản lý chất thải rắn đô thị trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 thì dự án xử lý chất thải của Formosa không được đề cập trong quy hoạch, thì lấy căn cứ nào cơ quan có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch 1/500 công trình lò đáy quay?
Thứ ba: Cần đánh giá cụ thể tác động của dự án đối với môi trường sống xung quanh, đặc biệt là công nghệ và khả năng ứng phó với sự cố môi trường đã được các chuyên gia cảnh báo.
Từ những băn khoăn trên, một số chuyên gia cho rằng, nếu cả vấn đề quy hoạch dự án, xử lý chất thải của Formosa và khả năng ứng phó với sự cố đều không đáp ứng được quy định của pháp luật và các tiêu chuẩn mang tính khoa học thì nên cân nhắc việc chấp thuận chủ trương dự án cũng như việc phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Xung quanh vấn đề quy hoạch dự án mới của Formosa, đặc biệt là hạng mục lò đáy quay (RHF), BBT Tạp chí Bất động sản Việt Nam đã gửi văn bản tới cơ quan chức năng, đề nghị làm rõ những vấn đề còn băn khoăn nêu trên nhưng chưa nhận được phản hồi. Đại diện một số cơ quan có liên quan tới việc đánh giá tác động môi trường cũng không có phản hồi khi phóng viên liên hệ làm việc về vấn đề quy hoạch dự án này.
Ban Quản lý Khu kinh tế Hà Tĩnh cũng từ chối trả lời các câu hỏi liên quan tới dự án mặc dù trước đó phóng viên đã gửi câu hỏi và tác nghiệp theo quy định của Luật Báo chí. Trong khi đó, Chủ tịch tỉnh Hà Tĩnh cho hay, sẽ chỉ đạo rà soát lại quy hoạch theo thông tin phản ánh của phóng viên.
