Nằm giữa chiều dài bờ biển và vùng đất liền của tỉnh Thừa Thiên - Huế, hệ đầm phá Tam Giang - Cầu Hai có diện tích mặt nước gần 22.000ha, lớn nhất Việt Nam và chiếm 48,2% tổng số diện tích mặt nước các đầm phá ven bờ Việt Nam.
Hệ đầm phá gồm 4 đầm nối nhau từ Bắc xuống Nam là phá Tam Giang, đầm Sam, đầm Hà Trung - Thủy Tú, đầm Cầu Hai, chạy dài qua địa phận 5 huyện: Phong Điền, Quảng Điền, Hương Trà, Phú Vang và Phú Lộc. Riêng đầm Cầu Hai nằm trung tâm huyện Phú Lộc, với diện tích khoảng 11.200ha, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với mọi mặt đời sống của huyện Phú Lộc cũng như sự phát triển kinh tế, xã hội tỉnh Thừa Thiên - Huế.
Thiếu cương quyết trong xử lý
Đầm Cầu Hai nằm ở phía Nam tỉnh Thừa Thiên - Huế thuộc địa giới rất nhiều xã của huyện Phú Lộc, trong đó phần bị lấn chiếm thuộc tổ dân phố Mũi Né, thị trấn Phú Lộc, huyện Phú Lộc. Khu vực dân cư Mũi Né nằm gần đèo Mũi Né (có khi gọi là dốc Mũi Né) và cách trung tâm hành chính huyện Phú Lộc chừng 5 phút đi xe máy theo hướng ra Bắc. Mũi Né - Đá Bạc nằm bên dãi quần sơn Bạch Mã, lại nằm ven đầm Cầu Hai với cảnh sắc thiên nhiên quyến rũ, ở ven Quốc lộ 1 nên khu vực này rất thuận lợi cho lữ khách dừng chân để ngắm cảnh và thưởng thức những món ăn dân dã, đặc sản từ vùng đầm phá. Tận dụng lợi thế này, một số hộ dân từ lâu đã mở quán ăn, nhà hàng hải sản ngay trong khuôn viên nhà với những tên quán quen thuộc như G.Đ., D.T., H.T. Thực khách có cả khách trong và ngoại tỉnh, cán bộ người dân trong huyện, tất nhiên là không ít xe “biển xanh” cũng đã từng vào ra nơi này trên hành trình xuyên Việt…
Đáng buồn thay nhiều hộ dân ở khu vực này đã lấn chiếm đất mặt nước chuyên dùng đầm Cầu Hai để làm nhà, không gian sinh hoạt hoặc mở rộng nơi kinh doanh của mình. Vấn nạn này diễn ra trong một thời gian dài và hiện trạng đã nảy sinh nhiều hệ lụy khi diện tích bị lấn chiếm từ vài chục đến vài trăm mét, thậm chí có hộ lấn chiếm gần cả 1.000m2. Có vị trí người dân lấn chiếm đầm Cầu Hai rồi xây dựng kiên cố, bao chiếm đất mặt nước chuyên dùng bằng việc xây kè, bê tông hóa. Người này lấn chiếm trước, hộ kia lấn chiếm sau, cứ thế cùng nhau lấn chiếm khiến diện tích đất mặt nước đầm Cầu Hai không còn nguyên vẹn. “Để làm được những công trình như vậy rất cần thời gian, công sức, vật liệu… Thật tiếc là không ai xử lý, ngăn chặn để bây giờ nhiều nhà cơi nới đất rộng lên gấp đôi”, anh Nguyễn Thanh Minh, người dân ở gần tổ dân phố Mũi Né, băn khoăn.
Theo tìm hiểu của PV Reatimes, từ năm 2014, UBND thị trấn Phú Lộc, cơ quan chức năng huyện Phú Lộc đã kiểm tra, lập biên bản, xử phạt nhiều trường hợp vi phạm như lấn, chiếm, xây dựng trái phép trên đất mặt nước chuyên dùng đầm Cầu Hai; xây dựng trên đất không có giấy phép xây dựng tại khu vực Mũi Né. Điều đáng nói, sau khi có quyết định xử phạt, yêu cầu khắc phục hậu quả, trả lại phần đất mặt nước lấn chiếm và những diện tích xây dựng không phép của cấp có thẩm quyền nhiều hộ dân đã không nộp phạt, hoặc nộp phạt xong thì công trình vi phạm vẫn tiếp tục tồn tại từ năm 2014 đến nay, thậm chí có dấu hiệu cơi nới, lấn chiếm mở rộng thêm…
Hiện nay quan sát bằng mắt thường vẫn có thể nhận ra những dấu hiệu lấn chiếm đất mặt nước chuyên dùng đầm Cầu Hai, hoặc đổ đất lấn chiếm làm biến dạng khu đầm rộng nhất trong hệ đầm phá nước lợ lớn hàng đầu Đông Nam Á này.
Để đảm bảo kỷ cương, xử lý dứt điểm tình trạng vi phạm xảy ra tại tổ dân phố Mũi Né, mới đây một tổ công tác của huyện được thành lập, kiện toàn theo Quyết định số 4014/QĐ-UBND ngày 11/12/2020 và Quyết định số 4513/QD-UBND ngày 28/12/2018 cua UBND huyện Phú Lộc. Tổ Công tác đã tiến hành kiểm tra, đo đạc thực tế tại hiện trường; rà soát, đối chiếu các hồ sơ, tài liệu và quy định pháp luật có liên quan qua đó phát hiện nhiều trường hợp vi phạm chưa xử lý dứt điểm, chưa khắc phục hậu quả. Đơn cử như trường hợp vi phạm của hộ ông M.T.H. và bà Tr.T.Tr.
Năm 2014, ông M.T.H. và bà Tr.T.Tr. đã có hành vi lấn đất có mặt nước chuyên dùng 599,8m2 và sử dụng đất sai mục đích với diện tích 45m2, sau đó UBND thị trấn Phú Lộc đã lập biên bản vi phạm hành chính 8/7/2014. Ngày 7/8/2014 và Chủ tịch UBND huyện Phú Lộc đã ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 3301/QĐ-XPVPHC. Ngay sau đó ông H. bà Tr. đã nộp tiền phạt, tuy nhiên việc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả thì chưa khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm; chưa tháo dỡ công trình vi phạm và chưa trả lại đất do UBND thị trấn Phú Lộc quản lý.
Trường hợp khác là của ông H.V.D. và bà N.T.H. Năm 2014, ông H.V.D. và bà N.T.H. đã có hành vi lấn đất có mặt nước chuyên dùng với diện tích 324m2 (theo Biên bản vi phạm hành chính sổ 03/BB-VPHC do UBND thị trấn Phú Lộc lập ngày 17/10/2014 và Chủ tịch UBND huyện đã ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 4658/QĐ-XPVPHC ngày 13/11/2014 nhưng đến nay ông D. và bà H. chưa nộp tiền phạt và cũng chưa thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả, cụ thể là chưa khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm và chưa trả lại đất do UBND thị trấn Phú Lộc quản lý.
Cũng theo kết quả kiểm tra từ Tổ Công tác, trường hợp vi phạm khác là đối với hộ ông B.K.Ph. và bà N.T.D. Theo biên bản được UBND thị trấn Phú Lộc lập năm 2014 thì hộ dân này đã có hành vi lấn đất mặt nước chuyên dùng diện tích 290m2; Chủ tịch UBND huyện Phú Lộc cũng đã ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 4765/QĐ-XPVPHC ngày 25/11/2014 và ông Ph., bà D. đã nộp tiền phạt vào Kho bạc Nhà nước huyện. Tuy nhiên, việc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả thì hộ dân này chưa khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, chưa tháo dỡ công trình vi phạm và chưa trả lại đất do UBND thị trấn Phú Lộc quản lý.
Cũng vào năm 2014 UBND thị trấn Phú Lộc đã lập biên bản vi phạm hành chính với hộ ông Tr.M.Đ. và bà L.T.G. Theo đó hộ dân này đã có hành vi lấn đất có mặt nước chuyên dùng 194m2 và sử dụng đất sai mục đích với diện tích 105m2. Chủ tịch UBND huyện Phú Lộc đã ra Quyết định xử phạt Vi phạm hanh chính sổ 3302/QĐ-XPVPHC ngày 7/8/2014 tuy nhiên đến nay ông Đ. bà G. vẫn chưa nộp tiền phạt. Việc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả ngoài một số diện tích bị sóng đánh trôi và trở về nguyên trạng như trước khi lấn chiếm, còn 78m2 phần lấn đất có mặt nước chuyên dùng và sử dụng sai mục đích 105m2 hiện ông Đ., bà G. chưa tháo dỡ công trình vi phạm, chưa khôi phục lại tình trạng ban đầu cùa đất trước khi vi phạm và chưa trả lại đất cho UBND thị trấn Phú Lộc quản lý…
Ngoài những trường hợp kể trên, có rất nhiều trường hợp khác đã bị lập biên bản, có hộ đã nộp phạt, có hộ đến nay vẫn chưa nộp phạt và quan trọng hơn là hầu hết đều không khắc phục hậu quả trả lại nguyên trạng trên phần đất xây dựng vi phạm pháp luật hoặc lấn chiếm đất mặt nước chuyên dụng đầm Cầu Hai. Trong số đó có hộ dân diện tích vi phạm lên đến hơn 900m2 và đã xây nhà ở và theo quy định buộc phải tháo dỡ, cưỡng chế. Tuy nhiên, hiện gia đình người dân trình bày là không có nơi để ở nếu tháo dỡ.
Cụ thể, ngày 18/1/2019, UBND thị trấn Phú Lộc đã lập Biên bản vi phạm hành chính số 01/BB-VPHC đối với ông Tr.D. và bà H.T.V do đã có hành vi chiếm đất có mặt nước chuyên dùng do UBND thị trấn Phú Lộc quản lý với diện tích 900,4m2 và đất phi nông nghiệp do Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện quản lý là 196,7m2 để đổ đất, xây dựng nhà ở (xây dựng vào năm 2015). Hiện nay đã có công trình nhà xây dựng bằng bê tông cốt thép, mái bằng bê tông cốt thép, diện tích 145m2, đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Ngày 23/1/2019, Chủ tịch UBND thị trấn Phú Lộc đã ra Quyết định số 08/QD- UBND về áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với ông Tr.D. và bà H.T.V. Ngày 6/3/2020, UBND thị trấn Phú Lộc đã ban hành Thông báo số 104/TB- UBND về việc yêu cầu thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả do đã có hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với ông Tr.D. và bà H.T.V. Tuy nhiên, đến nay ông D. bà V. chưa tháo dỡ công trình, khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, chưa trả lại đất cho UBND thị trấn Phú Lộc (900,4m2) và Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện (196,7m2) để quản lý.
Trường hợp vi phạm khác là hộ ông N.H. và bà M.T.H.Y. Tháng 5/2016, ông N.H. và bà M.T.H.Y đã có hành vi lấn đất có mặt nước chuyên dùng (đầm Cầu Hai) với diện tích 376m2, UBND thị trấn Phú Lộc đã lập Biên bản vi phạm hành chính số 01/BB-VPHC ngày 25/5/2016 đối với ông N.H. và bà M.T.H.Y. và yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm. Ngày 26/5/2016, Chủ tịch UBND thị trấn Phú Lộc đã ra Quyết định số 97/QĐ-UBND về xử phạt vi phạm hành chính đối với ông N.H. và bà M.T.H.Y. Tháng 10/2016, ông N.H. và bà M.T.H.Y tiếp tục có hành vi lấn đất có mặt nước chuyên dùng (đầm Cầu Hai) với diện tích 376m2, UBND thị trấn Phú Lộc đã lập Biên bản vi phạm hành chính số 04/BB-VPHC ngày 8/10/2016 đối với ông N.H. và bà M.T.H.Y. và yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm. Ngày 17/10/2016, Chủ tịch UBND thị trấn Phú Lộc đã ra Quyết định số 139/QĐ-UBND về xử phạt vi phạm hành chính đối với đối với ông N.H. và bà M.T.H.Y. Ông H. bà Y. hiện đã nộp tiền phạt tuy nhiên chưa khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, chưa trả lại đất cho UBND thị trấn Phú Lộc quản lý và công trình vi phạm như đã đổ đất, san lấp mặt bằng trên đất đầm Cầu Hai vẫn tồn tại.
Tương tự, ông Tr.V.O. và bà Tr.T.C. đã có hành vi lấn đất có mặt nước chuyên dùng (đầm Cầu Hai) với diện tích 116,2m2, UBND thị trấn Phú Lộc đã lập Biên bản vi phạm hành chính số 06/BB-VPHC ngày 22/10/2014. Ngày 15/3/2016, Chủ tịch UBND thị trấn Phú Lộc đã ra Quyết định số 53/QD- UBND áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với ông T.V.O. và bà Tr.T.C., nhưng vợ chồng này chưa khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, chưa trả lại đất cho UBND thị trấn Phú Lộc quản lý. Ngoài ra, những trường hợp vi phạm khác đến nay vẫn chưa khắc phục hậu quả, trả lại đất có mặt nước chuyên dùng (đầm Cầu Hai) như hộ ông Ph.D.N. và bà V.T.H.; ông Ph.L. và bà H.T.H.; ông H.V.Th. và bà Tr.T.Y…
Vi phạm chồng lên vi phạm
Đáng lo lắng là trong khi những vi phạm 5 - 7 năm trước chưa xử lý khắc phục thì hiện này nhiều hộ dân tiếp tục lấn chiếm, cơi nới và có dấu hiệu hủy hoại đất nuôi trồng thủy sản để tư lợi, khiến vi phạm “chồng” lên vi phạm. Theo Tổ công tác của UBND huyện Phú Lộc, ngoài số diện tích vi phạm đã được UBND thị trấn Phú Lộc lập biên bản từ năm 2014, mới đây qua kiểm tra, đo đạc Tổ Công tác xác định hộ ông M.T.H. và bà Tr.T.Tr. lấn đất có mặt nước chuyên dùng do UBND thị trấn Phú Lộc quản lý là 142,2m2, thuộc thửa đất số 01, tờ bản đồ số 01, bản đồ địa chính thị trấn Phú Lộc; hiện trạng công trình: Đã đổ đất, san lấp mặt mặt bằng trên đất đầm Cầu Hai. Không chỉ thế phần diện tích ông ông M.T.H. và bà Tr.T.Tr. có hành vi hủy hoại đất nuôi trồng thủy sản (đổ đất, san lấp mặt bằng trên đất nuôi trồng thủy sản) là 180,4m2, thuộc thửa đất số 25, tờ bản đố số 10 đã được cấp Giấy chứng nhận có số phát hành BQ 374532; hiện trạng công trình: Đã đổ đất, san lấp mặt mặt bằng; phần diện tích ông M.T.H, và bà Tr.T.Tr. có hành vi tự ý chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp đê xây dựng công trình (nhà): 78,6m2, thuộc thửa đất số 46, tờ bản đồ số 06, bản đồ địa chính thị trấn Phú Lộc. Hiện trạng công trình: Trụ bê tông cốt thép, đòn tay sắt, mái lợp tôn, tường xây gạch, nền gạch men. Trong đó: Tự ý chuyển mục đích sử dụng đất từ đất trồng cây hàng năm khác sang đất phi nông nghiệp 50,3m2; tự ý chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nuôi trồng thủy sản sang đất phi nông nghiệp 28,3m2.
Đối với hộ H.V.D. và bà N.T.H., ngoài diện tích vi phạm phát hiện năm 2014 nêu trên, qua đo đạc, Tổ Công tác phát hiện phần đất vi phạm hiện nay có diện tích là 817,2m2; hiện trạng: Đã đổ đất, san lấp mặt bằng trên đất đầm Cầu Hai. Theo ông D. bà H. trình bày: Phần đất này do khi thực hiện dự án Mở rộng, nâng cấp Quốc lộ 1 tại thị trấn Phú Lộc vào năm 2014, đơn vị thi công đã bóc tách tầng đất mặt và san lấp đất mặt nước đầm cầu Hai, không phải do ông D. bà H. thực hiện lấn, chiếm.
Đối với hộ ông Tr.M.Đ. và bà L.T.G., Tổ Công tác xác định ngoài diện tích bị lập biên bản vi phạm hành chính năm 2014 ông Đ. bà G. có hành vi lấn đất đầm Cầu Hai (đất có mặt nước chuyên dùng) do UBND thị trấn quản lý với diện tích 88,7m2, thuộc thửa đất số 01, tờ bản đồ số 01, bản đồ địa chính thị trấn Phú Lộc; hiện trạng: Đã đổ đất, san lấp mặt mặt bằng và xây dựng công trình (nhà vệ sinh và công trình khác: Mái tôn, tường xây gạch + bờ lô + tôn, trụ bê tông cốt thép, nền xi măng...).
Hay như hộ N.H. và bà M.T.H.Y., bị UBND thị trấn Phú Lộc lập biên bản vi phạm năm 2016 do lấn diện tích mặt nước chuyên dùng đầm Cầu Hai dến 376m2, Tổ Công tác phát hiện hộ dân này hiện nay đã lấn đất có mặt nước chuyên dùng (đầm Cầu Hai) do UBND thị trấn quản lý là 369,2m2, thuộc thửa đất số 01, tờ bản đồ số 01, bản đồ địa chính thị trấn Phú Lộc; hiện trạng công trình: Đã đổ đất, san lấp mặt bằng trên đất đầm Cầu Hai…
Chuẩn bị cưỡng chế
Liên quan thực trạng nhức nhối, vi phạm pháp luật về đất đai, xây dựng và nhất là lấn chiếm đầm Cầu Hai xảy ra dai dẳng, trao đổi với PV Reatimes, ông Trần Văn Minh Quân, Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Lộc cho biết UBND huyện Phú Lộc đã có công văn chỉ đạo phòng, ban liên quan cùng chính quyền thị trấn Phú Lộc khẩn trương giải quyết các trường hợp lấn, chiếm, sử dụng đất sai mục đích tại tổ dân phố Đá Bạc (nay là tổ dân phố Mũi Né), thị trấn Phú Lộc để tham mưu Chủ tịch UBND huyện có những chỉ đạo, xử lý cụ thể. Hiện nay UBND huyện Phú Lộc đã giao cho phòng, ban liên quan phối hợp với UBND thị trấn Phú Lộc lập kế hoạch để thực hiện cưỡng chế, dự kiến sẽ triển khai trong tháng 11/2021.
Trong khi đó, Chủ tịch UBND thị trấn Phú Lộc, Trần Văn Nam cho biết, mới đây UBND thị trấn phối hợp với phòng, ban liên quan để tái kiểm tra tình trạng lấn chiếm đất mặt nước chuyên dùng, xây dựng trái phép tại tổ dân phố Mũi Né. Qua đó ghi nhận đã có nhiều trường hợp vi phạm buộc phải cưỡng chế. Về nguyên nhân lấn chiếm, ông Nam cho rằng các hộ dân lén lút đổ đất san lấp, lấn chiếm mỗi lúc một ít để tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng.
Liên quan việc lấn chiếm đầm Cầu Hai, ngày 3/4/2021, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Văn Viết Lạc (51 tuổi, trú xã Lộc Điền, huyện Phú Lộc) 400 triệu đồng do vi phạm hành chính chiếm đất phi nông nghiệp tại khu vực đô thị (đất mặt nước chuyên dùng trên đầm Cầu Hai, tại tổ dân phố Mũi Né, thị trấn Phú Lộc), với diện tích hơn 21.539,1m2 để nuôi trồng thủy sản. Cùng với đó, ông Lạc còn bị buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm với số tiền 189.500 đồng. Ông Lạc đã khắc phục trả lại hiện trạng ban đầu của đất./.
