1. Đất hiếm là gì? Vai trò của đất hiếm trong đời sống?
Như trên đã nói, đất hiếm là một trong những loại khoáng sản mang tới giá trị lớn và có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khoa học công nghệ kỹ thuật cao.
Khái niệm đất hiếm
Được biết tới với tên khoa học là Rare Earth Elements – REE là nhóm gồm 17 nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn, bao gồm 15 nguyên tố thuộc dãy Lantan (từ La đến Lu) cùng với Scandium (Sc) và Yttrium (Y). Những nguyên tố này (trừ prometi có tính phóng xạ), tồn tại khá phổ biến trong vỏ Trái Đất. Dù vậy, chúng lại tồn tại phân tán, khó khai thác ở dạng tinh khiết, đồng thời, việc khai thác dưới dạng các kho quặng với mục đích kinh tế cũng ít phổ biến. 17 nguyên tố đất hiếm được phân thành hai nhóm:
Nhóm nặng (10 nguyên tố) | Dysprosium (Dy), Erbium (Er), Europium (Eu), Gadolinium (Gd), Holmium (Ho), Lutetium(Lu). Terbium (Tb), Thulium (Tm), Ytterbium (Yb), Yttrium (Y) |
Nhóm nhẹ (7 nguyên tố) | Cerium (Ce), Lathanium (La), Neodymium(Nd), Praseodymium (Pr), Promethium (Pm), Samarium (Sm) và Scandium (Sc) |

Đất hiếm rất quý giá, được ứng dụng trong nhiều ngành khoa học công nghệ cao. Ảnh: dantri.com.vn
Đất hiếm để làm gì
Đất hiếm có một số đặc điểm nổi bật có thể kể tới như: độ cứng cao, độ bền hóa học cao, có tính chất từ tính, quang học, siêu dẫn, điện hóa và là chất xúc tác đặc biệt nhưng việc khai thác lại đòi hỏi công nghệ cao bởi có thể dễ gây ảnh hưởng tới môi trường, đất hiếm thường có giá trị cao. Đồng thời, nó đóng vai trò không thể thiếu trong nền công nghiệp hiện đại bởi hiện diện và được ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực công nghệ cao khác nhau như:
- Công nghệ cao: Dùng trong công nghiệp sản xuất điện thoại máy tính, pin sạc, màn hình LED, công nghệ lọc hóa dầu,...
- Năng lượng tái tạo: Dùng để sản xuất nam châm vĩnh cửu cho tua bin gió, máy phát điện, pin xe điện,...
- Trong lĩnh vực quốc phòng: dùng để chế tạo radar, tên lửa, động cơ máy bay, thiết bị nhìn đêm,...
- Y học: dùng trong các thiết bị chẩn đoán hình ảnh, máy MRI, và điều trị ung thư, công nghệ laze,...
- Nông nghiệp: bổ sung dưỡng chất trong phân bón nhằm tăng khả năng chống chọi mối mọt, sâu bệnh để cây trồng có thể phát triển tốt, tăng năng suất và chất lượng.
2. Đất hiếm ở Việt Nam
Bởi có tính ứng dụng cao trong các lĩnh vực công nghệ hiện đại, chế tạo các thiết bị đắt tiền nên đất hiếm luôn được các quốc gia trên thế giới quan tâm, chú trọng.
Việt Nam có đất hiếm không?
Việt Nam là một trong những quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn trên thế giới, trong đó, trữ lượng đất này ở nước ta là 22 triệu tấn, đứng thứ 2, chỉ sau Trung Quốc. Theo các nghiên cứu địa chất, đất đai, đất hiếm ở nước ta không chỉ có quy mô lớn mà còn có chất lượng tốt vào loại hàng đầu trên thế giới. Tuy vậy, việc khai thác đất hiếm ở nước ta mới chỉ dừng ở mức thăm dò, nghiên cứu, chưa khai thác thương mại quy mô lớn do yêu cầu kỹ thuật, vốn đầu tư cũng như vấn đề bảo vệ môi trường. Nếu được quản lý và khai thác bền vững, đất hiếm sẽ trở thành lợi thế chiến lược, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ năng lượng – công nghệ toàn cầu.

Việt Nam có trữ lượng đất hiếm lớn. Ảnh: vneconomy.vn
Mỏ đất hiếm ở Việt Nam
Tại Việt Nam, loại đất này được phân bố chủ yếu tại các tỉnh miền núi phía Bắc như: Yên Bái cũ (nay thuộc Lào Cai), Lai Châu, Lào Cai, Sơn La và tại một số tỉnh vùng ven biển của khu vực Bắc Trung Bộ như: Hà Tĩnh, Ninh Thuận (nay là Khánh Hòa), Bình Thuận (nay là Lâm Đồng). Trong số các tỉnh này Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái (cũ) là các địa phương có trữ lượng đất hiếm lớn.
Ngoài ra, khu vực miền Trung cũng có một số mỏ đất hiếm với trữ lượng không lớn bằng nhưng vẫn có tiềm năng khai thác tốt như: mỏ Kỳ Ninh (Hà Tĩnh), mỏ Kẻ Sung (Thừa Thiên Huế), mỏ Cát Khánh (Bình Định - nay thuộc Gia Lai), mỏ Hàm Tân (Bình Thuận - nay thuộc tỉnh Lâm Đồng). Nếu có những chính sách khai thác hợp lí, Việt Nam có thể trở thành trung tâm cung ứng đất hiếm cho thị trường toàn cầu, từ đó, có thể thúc đẩy tăng cường hợp tác quốc tế, thu hút các nguồn vốn đầu tư cũng như công nghệ cao, góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế xanh, năng lượng tái tạo.

Đất hiếm ở Việt Nam mới được khai thác ở dạng thăm dò. Ảnh: vneconomy.vn
Những thách thức đặt ra cho Việt Nam
Giống như tài nguyên đất đai nói chung, đất hiếm rất quý giá. Để có thể khai thác được nguồn tài nguyên này, có một số thách thức đặt ra cho Việt Nam đó là: có cơ chế, chính sách rõ ràng, minh bạch để có thể quản lý bền vững nhằm hạn chế rủi ro về chảy máu tài nguyên và ô nhiễm môi trường, đồng thời cần xây dựng chuỗi chế biến, sản xuất trong nước để tăng giá trị xuất khẩu, thay vì chỉ xuất khẩu thô.
3. Câu hỏi thường gặp về đất hiếm
Tại sao gọi là đất hiếm?
Đất hiếm được gọi như vậy không phải vì chúng cực kỳ hiếm trên Trái Đất, mà bởi chúng thường không tồn tại ở dạng tập trung như sắt, đồng hay vàng. Các nguyên tố đất hiếm thường phân tán lẫn trong khoáng chất khác, với hàm lượng rất nhỏ và khó tách chiết. Quá trình khai thác, tinh luyện đòi hỏi công nghệ cao, chi phí lớn và gây tác động đến môi trường, khiến chúng trở thành nguồn tài nguyên quý hiếm trong thực tế sử dụng. Chính vì sự “hiếm” ở khả năng khai thác và ứng dụng, chứ không hẳn ở trữ lượng trong tự nhiên, mà người ta gọi chúng là đất hiếm.
Khai thác đất hiếm để làm gì?
Đất hiếm được khai thác chủ yếu để phục vụ cho các ngành công nghệ cao và năng lượng hiện đại. Nhờ có tính chất từ tính, phát quang và xúc tác đặc biệt, chúng trở thành nguyên liệu không thể thay thế trong sản xuất nam châm vĩnh cửu, pin xe điện, tuabin gió, chip điện tử, màn hình, đèn LED, cũng như trong công nghệ quốc phòng như radar và vệ tinh,... Nói cách khác, đất hiếm được xem là “chìa khóa” của nền công nghiệp 4.0, giữ vai trò chiến lược trong chuyển đổi năng lượng xanh và phát triển công nghệ tiên tiến.
Đất hiếm Việt Nam trị giá bao nhiêu tiền?
Nếu quy đổi theo giá thị trường hiện nay, nhiều chuyên gia ước tính trữ lượng đất hiếm của Việt Nam có thể đạt tới khoảng 3.000 tỷ USD. Con số này cho thấy nguồn tài nguyên này có giá trị như một loại “vàng mới” trong kỷ nguyên công nghệ cao. Tuy nhiên, đây chỉ là giá trị tiềm năng, chưa phản ánh hoàn toàn giá trị thực tế bởi chi phí khai thác, công nghệ chế biến và quy mô thị trường sẽ quyết định mức lợi nhuận cuối cùng.
Với bài viết trên, hy vọng đã cung cấp cho bạn một số thông tin về đất hiếm. Có thể thấy, đất hiếm vốn là nguồn tài nguyên quý giá của mỗi quốc gia đặc biệt là trong giai đoạn khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ như ngày nay. Để biết thêm thông tin về các loại đất khác như: đất ruộng, đất nền, đất dịch vụ... truy cập Wiki BĐS, chúng tôi luôn cập nhật thông tin mới nhất.