Theo báo cáo của Chính phủ, thời gian qua lãnh đạo một số tập đoàn tư nhân đã bị khởi tố về tội thao túng chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Đại biểu Mai Thị Phương Hoa đánh giá cao cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã phát hiện và khởi tố điều tra các vụ án này. Có thể nói, đây là các vụ án gây rung động thị trường chứng khoán Việt Nam. Qua những vụ án này cơ quan điều tra đã phát hiện được nhiều hành vi và thủ đoạn như sau:
Thứ nhất, hành vi mua bán cổ phiếu không báo cáo, không công bố thông tin trước khi thực hiện hành vi giao dịch của cổ đông lớn, người nội bộ, người có liên quan.
Thứ hai, thao túng với thủ đoạn trực tiếp, mượn, thuê người mở nhiều tài khoản chứng khoán nhằm liên tục mua bán cổ phiếu giữa các tài khoản với nhau nhằm tạo cung cầu giả, đẩy giá cổ phiếu, thu hút nhà đầu tư trên thị trường sau đó bán thu lợi bất chính.
Thứ ba, làm giả hồ sơ, tài liệu tăng vốn khống thông qua tăng cổ phiếu và làm thủ tục để phát hành trục lợi.
Thứ tư, tung tin giả trên mạng xã hội, lôi kéo các nhóm tư vấn mua bán cổ phiếu để thao túng trục lợi.
“Các hành vi với những thủ đoạn nêu trên đã gây thiệt hại nặng nề về kinh tế cho nhiều nhà đầu tư làm thị trường chứng khoán có những giai đoạn chao đảo và giảm điểm mạnh, làm ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường vốn, làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư vào thị trường chứng khoán. Hệ quả là đã làm cho thị trường chứng khoán Việt Nam năm qua có nhiều biến động và tiềm ẩn rủi ro như đánh giá của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội”, bà Hoa nói.
Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cho rằng, để xảy ra tình trạng trên có một số nguyên nhân chính sau:
Thứ nhất, đó là sự sơ hở, bất cập của hệ thống pháp luật về thị trường chứng khoán và về quản lý doanh nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi cho đối tượng phạm tội lợi dụng để lách quy định của luật, như việc nâng khống vốn điều lệ của doanh nghiệp trước khi niêm yết trên thị trường đã được các đối tượng thực hiện dễ dàng thông qua một loạt thủ thuật nhằm che mắt cơ quan chức năng. Chọn cách này, doanh nghiệp không phải nộp tiền vào tài khoản phong tỏa, không phải công khai, minh bạch như doanh nghiệp đã lên sàn.
Thứ hai, sự tinh vi, liều lĩnh, bất chấp mọi thủ đoạn của kẻ phạm tội, thậm chí đưa cả người nhà, người thân tín để cùng thực hiện hành vi phạm tội.
Thứ ba, sự buông lỏng của một số cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền trong những giai đoạn nhất định. Đáng lưu ý là có những hành vi, thủ đoạn như đã nêu ở trên đã xảy ra nhiều lần nhưng không bị phát hiện hoặc đã từng có lần bị phát hiện nhưng chỉ bị xử lý vi phạm hành chính. Điều này tạo nên tâm lý nhờn luật của đối tượng phạm tội.
Gần đây số lượng người bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội thao túng chứng khoán tăng lên. Việc làm này của các cơ quan chức năng không những có tác dụng răn đe đối với các đối tượng có ý định thao túng trên thị trường mà còn giúp nhà đầu tư rút ra các bài học cần thiết, là tín hiệu cho thấy sự nỗ lực của cơ quan điều tra và các cơ quan chức năng khác giúp làm thị trường phát triển lành mạnh hơn.
“Tôi nhất trí với quan điểm của đồng chí Bộ trưởng Bộ Công an và đồng chí Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, đó là không bỏ lọt tội phạm nhưng cũng không hình sự hóa quan hệ dân sự kinh tế, xử lý nghiêm đối với hành vi cố ý và có yếu tố vụ lợi nhưng cũng tạo điều kiện cho người phạm tội khắc phục vi phạm. Tôi cũng đồng tình với việc song song với công tác điều tra, khám phá các vụ án kinh tế thì Bộ Công an cũng đã kịp thời cung cấp thông tin và phản bác tin đồn thất thiệt để giúp ổn định thị trường, ổn định tâm lý xã hội, góp phần bảo vệ doanh nghiệp và nhà đầu tư làm ăn chân chính”, Đại biểu Mai Thị Phương Hoa nêu quan điểm và kiến nghị bốn vấn đề:
Thứ nhất, sửa đổi các quy định của pháp luật có liên quan về thị trường chứng khoán và quản lý doanh nghiệp.
Thứ hai, xử lý nghiêm những cá nhân, thậm chí pháp nhân thương mại trực tiếp có liên quan nếu có đầy đủ số hiệu.
Thứ ba, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát doanh nghiệp.
Thứ tư, các cơ quan tư pháp cần kịp thời thông tin tới các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về phương thức, thủ đoạn phạm tội để tăng cường tính cảnh báo, phòng ngừa.
Đại tướng Tô Lâm - Bộ trưởng Bộ Công an: "Công tác phát hiện, điều tra các vụ án, vụ việc kinh tế, tham nhũng có bước tiến mới, trong đó phát hiện, xử lý một số vụ án trong lĩnh vực có chuyên môn sâu (chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp...) góp phần cảnh tỉnh, răn đe tạo môi trường lành mạnh để phát triển kinh tế - xã hội bền vững".
Bà Lê Thị Nga - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội: “Năm 2022, công tác phát hiện và xử lý tội phạm và vi phạm pháp luật có nhiều chuyển biến tích cực và đạt được nhiều chỉ tiêu của Quốc hội giao. Việc phát hiện, xử lý một số vụ án kinh tế lớn liên quan đến thị trường chứng khoán và phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã góp phần làm minh bạch hóa thị trường, xây dựng xã hội lành mạnh, trật tự, kỷ cương, bảo đảm tính răn đe cao”.
