Theo đại biểu Thanh, vụ cháy chung cư mini tại Khương Đình (quận Thanh Xuân, Hà Nội) đêm 12/9 vừa qua đã gióng lên một hồi chuông cảnh tỉnh rất lớn đối với các cơ quan chức năng trong việc soạn thảo luật, quản lý và cấp phép xây dựng loại hình nhà ở này.
Thực tế cho thấy, chung cư mini là loại hình nhà ở rất phổ biến cho các gia đình trẻ, sinh viên, người đi làm tại các thành phố lớn, do diện tích vừa phải, giá bán phù hợp túi tiền, vị trí tại khu vực trung tâm, tiện lợi cho sinh hoạt, làm việc, học hành. Trong bối cảnh nhà ở xã hội chưa đáp ứng được nhu cầu quá cao của rất nhiều người thu nhập thấp như hiện nay, chung cư mini đã góp phần giải quyết nhu cầu nhà ở, mưu sinh của hàng triệu người.
Song chung cư mini đang cho thấy những rủi ro rất lớn đối với người dân và xã hội. Nguyên nhân là do những kẽ hở trong luật và quản lý của cơ quan chức năng. Minh chứng như tại dự án chung cư mini ở Khương Đình, một con ngõ nhỏ xe ô tô không vào được nhưng lại xây một tòa nhà chung cư mini cao đến 10 tầng, mặt sàn chỉ 200m2, tổng diện tích sàn 2.000m2, với 45 hộ dân, 150 người sinh sống.
Đáng chú ý, mới đây, dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi đã đề xuất “luật hóa, hợp thức hóa” loại hình này dưới cái tên là “nhà ở nhiều tầng nhiều hộ ở của hộ gia đình, cá nhân”. Điều này có nghĩa, nếu một hộ gia đình, cá nhân có thửa đất ở vài trăm m2 thì có thể xây dựng chung cư mini để bán mà không cần phải thành lập doanh nghiệp, không cần lập dự án đầu tư để thực hiện thủ tục đầu tư theo Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản.
Một loạt các thủ tục mà các dự án này không phải thực hiện như chấp thuận chủ trương đầu tư, giao đất/cho thuê đất, định giá đất và thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất, thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi/thiết kế cơ sở, thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy, cấp giấy phép xây dựng, nghiệm thu phòng cháy chữa cháy, nghiệm thu công trình đủ điều kiện khai thác, vận hành. Dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi trước đó đã cho phép chủ nhà được lựa chọn cấp “sổ hồng” riêng đối với từng căn hộ như chung cư thông thường.
“Nếu chính sách này được thông qua, chắc chắn sẽ dẫn đến chung cư mini sẽ phát triển bùng nổ. Không chỉ vấn đề an toàn, phòng cháy chữa cháy, việc giải quyết hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội như trường học, y tế, hành chính, dịch vụ... cho các hộ gia đình mua chung cư mini cũng sẽ đè nặng tại các đô thị. Chính vì vậy, các cơ quan soạn thảo luật cần không hợp thức hóa chung cư mini như Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã khẳng định”, ông Thanh nhấn mạnh.
Theo vị đại biểu đoàn Cà Mau, người dân và doanh nghiệp khốn khó với quá nhiều thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, trong trường hợp này tôi đề nghị cần phải đăt tính mạng của người dân lên trên hết, cần phải coi trọng đáp ứng nhu cầu nhà ở, sinh hoạt của người dân.
Vì vậy, Bộ Xây dựng phải đưa ra các tiêu chuẩn kỹ thuật, điều kiện để hình thành, đặc biệt là tiêu chuẩn kỹ thuật để chung cư mini đáp ứng tiêu chuẩn Việt Nam về phòng cháy chữa cháy, về an toàn, động đất, đáp ứng được quy hoạch dân cư, giao thông, trường học… trên địa bàn.
Cùng với đó, các cơ quan quản lý và chính quyền địa phương cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về trật tự xây dựng trên địa bàn, đặc biệt là các công trình nhà ở riêng lẻ kiểu chung cư mini có nhiều tầng, nhiều căn hộ nhằm đảm bảo trật tự đô thị và an toàn cho đời sống người dân.
Trước đó, trình bày báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), ông Hoàng Thanh Tùng - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đã thông tin về phát triển nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân (Điều 57), nhiều ý kiến đề nghị cần quy định chặt chẽ hơn việc phát triển, quản lý, sử dụng nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân, nhất là các yêu cầu về quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng, phòng cháy, chữa cháy; không cấp giấy chứng nhận cho từng căn hộ và căn hộ loại này chỉ được cho thuê, công tác quản lý vận hành do chủ nhà ở chịu trách nhiệm.
Để khắc phục các tồn tại, hạn chế trong phát triển, quản lý, sử dụng loại hình nhà ở này thời gian qua, trên cơ sở tiếp thu ý kiến ĐBQH, ý kiến của Chính phủ tại Báo cáo số 529/BC-CP ngày 10/10/2023, UBTVQH đề nghị chỉnh lý lại Điều 57 chặt chẽ hơn như sau: Đối với nhà ở nhiều tầng, nhiều căn hộ của cá nhân, nếu có từ 2 tầng trở lên và có quy mô dưới 20 căn hộ để cho thuê thì phải đáp ứng yêu cầu về quy chuẩn xây dựng theo quy định của Bộ trưởng Bộ Xây dựng; phải được thiết kế, thẩm duyệt phòng cháy, chữa cháy và thực hiện các biện pháp quản lý về an toàn phòng cháy, chữa cháy theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy.
Trường hợp cá nhân xây dựng nhà ở từ 2 tầng trở lên để bán, cho thuê mua căn hộ, từ 02 tầng và quy mô từ 20 căn hộ trở lên để cho thuê đều phải lập dự án đầu tư và đáp ứng điều kiện làm chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở.
