Núi Phượng Hoàng cao ngút tầm mắt được bao phủ dưới tán rừng cổ thụ, dưới chân núi có dòng suối Mỏ Gà, dòng suối chảy ra từ lòng hang ngày đêm tung bọt trắng xóa đã tạo thành một thắng cảnh thiên nhiên kỳ thú cho vùng đất xã Phú Thượng, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên.
Theo truyền thuyết vào thuở Trời Đất còn giao nhau, người hạ giới còn lên trời xin lửa. Vì Trời Đất giận nhau, Trời không làm mưa khiến Đất phải khát nước. Trời và Đất giận nhau suốt mấy mùa nương rẫy, khiến nương khô hạn, rẫy mất mùa. Một ngày kia có lão nông nghèo bạo gan gánh củi lên trời bán cho các vị tiên, nhân đó kể chuyện trần gian. Các vị tiên thương cảm nghĩ cách giúp người trần.
Một hôm, nhân lúc ông lão vào rừng đốn củi, một vị tiên hoá phép thành đàn gà rừng le te ngang qua đường tìm mồi. Lão nông buông đòn gánh đuổi bắt, đàn gà theo nhau chạy vào hang núi. Đến cuối hang thì chẳng thấy có con gà nào cả, lão nghĩ: Chắc dưới phiến đá có ổ gà rừng? Ông lão liền lật mạnh phiến đá lên, tức thì một dòng nước trong vắt ào ra, mát lạnh chảy mãi không hết. Nương rẫy từ đó trở đi không sợ thiếu nước, mùa màng lại bội thu, vui như hội. Nhớ ơn thần tiên cho nước, người dân dưới chân núi Phượng Hoàng đặt cho cái hang suối tên Mỏ Gà.
Vào hang tìm dòng suối
Cửa hang cao khoảng 30m với dây leo chằng chịt như bức rèm, những tảng đá to nhỏ nằm rải rác trước cửa hang khiến cho dòng nước từ hang chảy ra va vào tung lên những bụi nước trắng xóa, tiếng nước chảy ầm ầm nên đứng xa vài trăm mét vẫn nghe thấy. Qua cửa hang lội ngược dòng suối tiến sâu vào trong, hang tối và ẩm. Những vách đá phủ đầy rêu xanh mướt và khá trơn.
Lòng suối nông và mát lạnh bất trợt chia thành nhiều nhánh nhỏ mất hút sau những khe đá. Những chiếc đèn pin mang theo bây giờ mới có dịp dùng đến, theo ánh đèn cả bọn tiến sâu vào hang theo một ngách nhỏ. Chui qua một tảng đá, lòng hang hiện ra như một động lớn cao vài chục mét và rộng cả trăm mét vuông, giữa bốn bề nước nổi lên một doi cát vàng, cát khá mịn phản chiếu ánh đèn sáng lấp lánh. Xung quanh vòm hang có nhiều nhũ đá hình thù lạ mắt như đàn gà, voi, ngựa, ông bụt, suối gạo,… Càng vào sâu hang càng đẹp.
Mặc dù ở sâu trong lòng hang nhưng vẫn có khá nhiều thác nước chảy, đặc biệt nhất là thác nước có 5 tầng cao hàng chục mét, ngay phía dưới có nhiều tấm đá to và phẳng bằng cái chiếu, tương truyền đây là nơi xưa kia các nàng tiên trên trời xuống tắm.
Sau khi thăm suối Mỏ Gà, bạn nên ghé vào bản làng người dân tộc Dao nơi đây, đi thăm các gia đình trong bản, nhờ họ nấu xôi, cơm lam, nướng gà làm bữa trưa.
