Cho đến hôm nay, toàn tỉnh Bắc Ninh đã gần một tuần không có ca dương tính mới. Đã có thể nói không sợ sớm rằng, việc chống dịch của Bắc Ninh đợt này đã thành công. Nếu sau đây đủ 21 ngày mà toàn tỉnh không phát sinh ca dương tính với Sars-cov-2 nào nữa thì có thể nói là mĩ mãn. Thế nhưng với một con virus quái ác, biến chủng liên tục như thế này chúng ta không nên nói trước điều gì…
Bắt đầu từ đầu cuối tháng 4 đầu tháng 5, là thời điểm bùng nổ dịch Covid ở Bắc Ninh với tâm dịch là làng Mão Điền của xã Mão Điền, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Từ đó dịch lan ra như vết dầu loang khắp tỉnh. Tuy không phải ca dương tính nào cũng có con đường dịch tễ liên quan đến điểm dịch Mão Điền. Nhưng từ điểm dịch này đã soi chiếu cho chúng ta nhiều điều trên con đường chống dịch chắc chắn sẽ còn nhiều gian nan và bất ngờ khác.
Điểm dịch Mão Điền có liên quan chặt chẽ đến điểm dịch tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương cơ sở 2, bên Đông Anh, Hà Nội. Bắt đầu là chuyến xe chung của người làng ra thăm một bệnh nhân thập tử nhất sinh nằm điều trị tại đó (bệnh nhân này sau cũng đã chết vì Covid), 6 người trên chuyến xe đó dương tính. Và dám chắc là tất cả những người cùng đi trên chuyến xe đó đã mang virus từ bệnh viện về làng. Ngay sau đó, như người làng tổng kết, có tới 28 đám cưới hầu như đồng loạt được tổ chức trong dịp nghỉ 30/4 và 1/5.
Và với tục lệ cả vài ngàn người ôm vai bá cổ ăn cỗ uống rượu la đà trong nhà, trong rạp của người làng, con virus đã phát tán nhanh chóng. Bởi như chúng ta đã biết con virus gây dịch Covid-19 biến chủng delta này lây chủ yếu trong không gian khép kín và tiếp xúc gần. Ngồi chen chúc nhau trong rạp, chen vai thích cánh ăn cỗ chuyện trò cùng nhau, thật không còn gì thuận lợi hơn cho việc truyền virus từ người nọ sang người kia. Bởi thế Mão Điền đã nhanh chóng thành tâm dịch, thành nơi có số ca dương tính cao nhất tỉnh.
Mão Điền đã nhanh chóng bị bao vây phong tỏa y tế chặt chẽ.
Nhưng cũng không ngăn cản nổi dịch lan ra cả huyện Thuận Thành và rồi là cả tỉnh Bắc Ninh. Nhưng sau ba tháng chiến đấu kịch liệt, cho đến lúc này, người Bắc Ninh có thể thở phào nhẹ nhõm. Có vẻ như cơn ác mộng mang tên Covid-19 đã không xảy ra tại miền quê tươi đẹp này. Với con số đến ngày hôm nay là 1.723 ca dương tính. Hầu hết đã khỏi và trở về sinh hoạt bình thường. Có vài ca tử vong nhưng là các bệnh nhân cao tuổi và có nhiều bệnh nền nan y. Không có ca tử vong nào là người trẻ khỏe.
Trong thời kỳ cao điểm của dịch trên toàn tỉnh, nhiều chỗ phải phong tỏa hàng tháng liền nhưng đã không có trường hợp nào để dân đói khát thiếu thốn. Tất cả đều được quan tâm giúp đỡ kịp thời dù là dân sở tại hay công nhân ở trọ. Sản xuất công nghiệp cơ bản không bị đứt gãy, sản xuất nông nghiệp vẫn tốt, lúa rau vẫn thu hoạch bình thường. Đến nay các bệnh viện dã chiến đã giải tán. Thậm chí các đoàn thầy thuốc của tỉnh đã lên đường chi viện miền Nam chống dịch…
Đạt được những điều như trên tôi cho là do những nguyên nhân sau:
- Nhận thức về dịch Covid-19 của quan chức chính quyền cũng như toàn dân khá tốt. Mọi người đều hiểu rõ ràng về mức độ nguy hiểm của dịch bệnh này.
- Đã kịp thời khởi động bộ máy chống dịch với xương sống là ngành y tế và sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị từ trên xuống đến cơ sở.
- Sự đồng lòng chống dịch nên toàn dân đã ủng hộ mạnh cho công việc của chính quyền, cả nhân tài vật lực cũng như sự đùm bọc lẫn nhau trong các khu vực bị phong tỏa. Dân chúng tuyệt đại đa số thực hiện 5K và các quy định giãn cách xã hội rất nghiêm.
- Sự quyết đáp nhanh chóng chính xác của chỉ huy chống dịch, đặc biệt là quyết định thời điểm phong tỏa, nơi phong tỏa, không cực đoan và tràn lan. Quyết sách tổ chức cho các doanh nghiệp bố trí công nhân ăn ở tại chỗ và tập trung đã khiến cho sản xuất không bị đứt gãy.
- Sự trợ giúp của trung ương và y tế các tỉnh bạn: kịp thời cung cấp vaccine và hỗ trợ máy móc thuốc men cùng đội ngũ thày thuốc giỏi.
Nhưng hiện nay, trên bình diện cả nước và thế giới, dịch Covid-19 đang diễn ra cực kỳ phức tạp. Tại TP.HCM với số ca dương tính mấy ngày gần đây đều trên dưới 5,000 đang đặt ra thách thức cho toàn hệ thống y tế. Đây đó đã vang lên những tiếng kêu tuyệt vọng. Và như chúng ta đang nhìn thấy trên các phương tiện truyền thông, dòng người trốn dịch từ thành phố này đang trùng điệp tỏa đi các tỉnh thành: miền Đông, miền Tây, miền Trung, Tây Nguyên… Đó thực sự cũng là một vấn đề nan giải, có thể gây bùng nổ dịch ở bất cứ địa phương nào. Các tỉnh bên cạnh Bắc Ninh, nhất là thủ đô Hà Nội cũng đang trong tình trạng báo động cao độ. Nhưng Hà Nội đã hành động mạnh, hy vọng tình hình dịch bệnh nơi đây sẽ lắng xuống dần. Đứng trước tình hình như vậy, để giữ vững và phát huy thành quả chống dịch vừa đạt được, cần:
- Điều chỉnh nhận thức về dịch Covid-19 cho theo kịp với tầm nhận thức chung của thế giới: dịch bệnh này sẽ song hành cùng với cuộc sống của con người mà không có cách gì loại trừ hết được. Con người là “vật chủ” lan truyền dịch bệnh thông qua hơi thở. Đường lây truyền chính là người- người. Nên chúng ta phải xác định sẽ chung sống với Covid-19. Nó sẽ trở thành một dịch bệnh thường quy của ngành y tế, cũng như rất nhiều loại dịch bệnh đã và đang diễn ra hàng ngày trong đời sống của chúng ta.
- Thay đổi quan niệm: từ người có phản ứng dương tính với virus gọi là bệnh nhân đến khái niệm người dù đã dương tính với virus chưa nên coi là bệnh nhân. Chỉ khi nào người đó biểu hiện các triệu chứng bệnh mới cần vào cơ sở y tế và coi là bệnh nhân. Coi dịch Covid-19 là nguy hiểm cần phải phòng chống cũng như với mọi loại dịch bệnh khác, nhưng tuyệt đối không tuyên truyền quá mức trên các phương tiện truyền thông để gây tâm lý hoang mang lo sợ không cần thiết trong cộng đồng. Bởi trên thực tế đa số người dương tính không có triệu chứng, một số có triệu chứng nhẹ. Còn số có triệu chứng nặng và tử vong rất thấp, đặc biệt nếu chúng ta đem so sánh với các dịch bệnh khác.
- Trước mắt cần tiếp tục kiểm soát chặt chẽ người về từ các vùng dịch, đặc biệt chú ý Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Kiểm soát chặt người và phương tiện thâm nhập vào khu dân cư của tỉnh nhưng cần phải tạo luồng lưu thông trên các tuyến quốc lộ đi qua Bắc Ninh để không ảnh hưởng đến sản xuất của các khu công nghiệp liên quan trong vùng.
- Ngành y tế đặc biệt chú trọng đến trung tâm hồi sức cấp cứu của tỉnh, trang bị đủ và vận hành tốt ICU, ECMO… sẵn sàng cho các trường hợp cứu chữa bệnh nhân nặng. Chuyển sự chú ý chống dịch từ truy vết, phong tỏa, cách ly, xét nghiệm diện rộng sang phát hiện ca bệnh, phong tỏa điểm dịch để xử lý và điều trị. Công việc phát hiện bệnh dịch phải là việc thường quy của tất cả các cơ sở y tế. Việc hướng dẫn điều trị cho bệnh nhân các thầy thuốc phải được cập nhật thường xuyên về phác đồ và phương pháp điều trị kịp thời.
Tiến hành nghiên cứu mô hình “bác sĩ gia đình” như của các nước tiên tiến hiện nay đã làm để có thể áp dụng. Mô hình này tỏ ra rất hữu dụng tại các nước khi dịch bệnh lan rộng, nó đảm bảo cho mọi người dân khi mắc bệnh đều được quản lý, tư vấn, chăm sóc kịp thời, mà không cần thiết phải cách ly tập trung tràn lan.
- Sau một đợt dịch diễn ra khá rộng trên toàn tỉnh, có thể kết luận virus gây bệnh trên thực tế đã lưu hành rộng rãi trong cộng đồng. Vậy nên vận dụng mọi khả năng để tiếp tục tổ chức tiêm vaccine rộng rãi trong dân cư càng nhanh càng tốt. Đặc biệt chú ý nhóm yếu thế là người già trên 65 tuổi và người có bệnh nền. Nếu tổ chức sớm được việc phổ cập vaccine trong tỉnh (khoảng 70% dân cư được tiêm), chúng ta sẽ sớm hình thành được miễn dịch cộng đồng để rồi cùng với cả nước có thể chuyển sang tình trạng bình thường mới, giai đoạn mới: Sống chung với Covid.
- Cần tuyên truyền thay đổi lối sống, phong tục tập quán, đặc biệt là ma chay, cưới xin, thăm hỏi người ốm, hội hè… sao cho phù hợp với đời sống hiện nay. Trong khi chờ đợi phổ cập vaccine, việc thực hiện 5K vẫn phải rất nghiêm túc, mọi nơi mọi lúc. Thậm chí không loại trừ việc chính quyền phải ban hành các quy định cứng cho mọi sinh hoạt cộng đồng của người dân chứ không chỉ là vận động. Để tạo dần thành những thói quen mới văn minh tiến bộ phù hợp. Xin nhắc lại, sự lây lan của virus thể biến chủng delta xảy ra trong môi trường khép kín không thông khí và tiếp xúc ở cự ly gần giữa người với người. Nên dĩ nhiên phong cách sống của chúng ta cần phải có sự điều chỉnh cho phù hợp.
Theo dõi tình hình dịch bệnh trên thế giới trong những ngày gần đây cho thấy, tại các nước đã phổ cập vaccine gần như đạt đến ngưỡng miễn dịch cộng đồng như Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Israel… số ca dương tính vẫn nhiều. Thậm chí các báo cáo y tế cho biết, khá nhiều trường hợp đã tiêm đủ hai mũi vaccine vẫn bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên không vì thế mà các nước họ trì hoãn việc trở lại với cuộc sống bình thường. Chúng ta do hoàn cảnh của mình đã đi sau họ trong việc này.
Chính vì vậy trong khi chờ đợi phổ cập vaccine vẫn cần người dân tự giác thực hiện 5K trong đời sống và sản xuất kinh doanh. Và cùng với việc thay đổi nhận thức, lối sống chúng ta sẽ đưa đời sống và nền sản xuất kinh doanh mau chóng trở lại bình thường. Bởi trong việc này, nếu chúng ta chậm chân, rất có thể những ảnh hưởng “hậu Covid” đến xã hội còn nặng nề hơn cả khi dịch bệnh hoành hành./.
