Nhật Bản - Đối tác chiến lược sâu rộng của Việt Nam
Trong khuôn khổ Tuần lễ Trọng tài và Hòa giải thương mại Việt Nam 2023 (VAW2023) do Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp với Câu lạc bộ luật sư Thương mại Quốc tế tổ chức (từ ngày 08 - 12/05), chiều 11/5, tại Hà Nội đã diễn ra Hội thảo “Đầu tư kinh doanh giữa Nhật Bản và Việt Nam: Tìm kiếm cơ hội trong nghịch cảnh”.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) nhận định, năm 2023 là năm đánh dấu mốc kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Nhật Bản và 20 năm triển khai thực hiện Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản.
Với lịch sử hợp tác phát triển lâu đời giữa hai quốc gia, Nhật Bản là đối tác có quan hệ chiến lược sâu rộng với nước ta. Đặc biệt, mối quan hệ hợp tác của hai nước trong 50 năm qua cũng như trong những năm gần đây đang phát triển hết sức mạnh mẽ và trở thành mẫu mực trong quan hệ hợp tác giữa một quốc gia phát triển và một quốc gia đang phát triển.
TS. Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh: “Nhật Bản và Việt Nam là hai nền kinh tế có khả năng bổ sung rất tốt cho nhau. Nhật Bản đang là đối tác hàng đầu của Việt Nam trong tất cả lĩnh vực quan trọng nhất như: Đầu tư, thương mại, du lịch, viện trợ phát triển, hợp tác khoa học kỹ thuật, khoa học công nghệ… Đầu tư của Nhật Bản hiện đang có mặt ở hầu hết các tỉnh thành phố tại nước ta và dẫn dắt trong các lĩnh vực thương mại công nghiệp với chất lượng đầu tư và chất lượng giao lưu thương mại, khoa học công nghệ ở trình độ cao”.
TS. Vũ Tiến Lộc cũng chia sẻ thêm, chúng ta đang ở trong một thế giới biến đổi khó lường, với những tác động của dịch bệnh, chiến tranh, biến đổi khí hậu và những chuyển động của địa chính trị, sự đứt gãy của các chuỗi cung ứng, áp lực lạm phát gia tăng… Cùng với đó, các cuộc cách mạng số, cách mạng xanh bên cạnh việc mang tới cho các doanh nghiệp cơ hội thì cũng đặt ra những đặt áp lực lớn và cạnh tranh vô cùng khốc liệt cho cộng đồng doanh nghiệp.
“Trong bối cảnh đó thì những rủi ro, tranh chấp luôn có nguy cơ gia tăng. Với rất nhiều rủi ro như vậy, bên cạnh việc mở rộng đa phương hóa các quan hệ của Việt Nam với các đối tác thì việc tiếp tục tăng cường làm sâu rộng thêm các quan hệ với các đối tác chiến lược như là Nhật Bản trở thành hướng đi quan trọng”, TS. Vũ Tiến Lộc đánh giá.
Về phía doanh nghiệp Nhật Bản, chia sẻ tại hội thảo, ông Tadahiro Kinoshita, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam (JCCI) cho biết, Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam hiện có thành viên là hơn 2.000 công ty Nhật Bản tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng, một nửa trong số đó hoạt động trong lĩnh vực sản xuất.
Trong đó, máy móc vận tải bốn bánh và hai bánh, điện tử và máy móc công nghiệp là những lĩnh vực chính và những ngành sản xuất này đòi hỏi đầu tư lớn, tạo ra một lượng lớn việc làm tại địa phương và thu hút nhiều ngành công nghiệp phụ trợ.
“Trong những năm gần đây, trước nhu cầu cơ sở hạ tầng và thị trường tiêu dùng sôi động của Việt Nam, các công ty Nhật Bản ngày càng quan tâm đến việc đầu tư vào phát điện năng lượng tái tạo và cơ sở hạ tầng sản xuất điện khác, cũng như phát triển đô thị như trung tâm mua sắm”, ông Tadahiro Kinoshita cho biết.
Và theo kết quả khảo sát của JETRO và JBIC, Việt Nam hiện đang là điểm đến phát triển kinh doanh hứa hẹn nhất trong ASEAN đối với các công ty Nhật Bản và hơn 60% công ty Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng kinh doanh tại Việt Nam trong hai năm tới.
Vấn đề tranh chấp thương mại vẫn sẽ tiếp tục gia tăng
Có thể thấy, cơ hội đầu tư tại Việt Nam cho các doanh nghiệp Nhật Bản là rất lớn, tuy nhiên theo ông Tadahiro Kinoshita, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, các công ty Nhật Bản cũng đã tính đến những rủi ro, đặc biệt là vấn đề tranh chấp thương mại sẽ gia tăng, đối tác không thực hiện đúng cam kết hợp đồng.
Chủ tịch JCCI đưa ra dẫn chứng khi ngay trong năm 2022 đã có một vấn đề bất cập mà các doanh nghiệp vực sản xuất của Nhật Bản gặp phải liên quan tới việc thực hiện các quy định mới ban hành về phòng cháy chữa cháy.
“Có những trường hợp nhà máy không thể đưa vào hoạt động mặc dù đã hoàn thành việc xây dựng nhà xưởng và nhà kho do không xin được giấy chứng nhận PCCC”, Chủ tịch JCCI cho biết.
Đối với công ty xây dựng, dù là công ty xây dựng Nhật Bản hoặc một công ty xây dựng địa phương tại Việt Nam đều không thể bàn giao được công trình nên cũng không thể thu hồi chi phí xây dựng, còn chủ đầu tư là doanh nghiệp sản xuất thì cũng đánh mất cơ hội kinh doanh do sự chậm trễ trong việc đưa nhà máy vào hoạt động.
Đưa ra những lo ngại trong tương lai, ông Tadahiro Kinoshita đặt ra câu hỏi: Vậy vấn đề là ai sẽ chịu chi phí xây dựng bổ sung để đáp ứng được các quy định mới về PCCC đang ngày càng trở nên nổi cộm?
“Việc cố gắng giải quyết những tranh chấp này tại tòa án là vô cùng tốn thời gian và chi phí, đồng thời các doanh nghiệp còn lo ngại về việc liệu tòa án có đưa ra phán quyết công bằng hay không. Dự kiến nhu cầu của các doanh nghiệp về việc muốn xử lý nhanh chóng thông qua các phương thức giải quyết tranh chấp thay thế sẽ tiếp tục tăng”, ông Tadahiro Kinoshita cho biết thêm.
Do đó, ông Tadahiro Kinoshita đã đưa ra một yêu cầu từ góc độ cải thiện môi trường để sử dụng nhiều hơn trọng tài: “Theo quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia, các phán quyết của trọng tài Việt Nam và của trọng tài nước ngoài đều có thể cưỡng chế thi hành tại Việt Nam. Tuy nhiên, phán quyết trọng tài của Trọng tài nước ngoài phải được Tòa án Việt Nam công nhận thì mới có hiệu lực thi hành tại Việt Nam”.
Chủ tịch JCCI nhận định, trọng tài sẽ giúp đảm bảo việc thực hiện hợp đồng thương mại và được coi là giải pháp hiệu quả để bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Đồng thời, đưa ra những kỳ vọng cho phương phướng giải quyết khi tranh chấp giữa các doanh nghiệp ngày càng trở nên phức tạp và thường xuyên, ông Tadahiro Kinoshita nói: “Chúng tôi kỳ vọng rất nhiều vào các thủ tục tố tụng giải quyết tranh chấp thay thế (ADR) như trọng tài và hòa giải ở Việt Nam.
Chúng tôi hy vọng rằng các tổ chức trọng tài quốc tế của Việt Nam sẽ tiếp tục đảm bảo tính trung lập, minh bạch và nhanh chóng ở mức độ cao để có thể là một lựa chọn cho các công ty nước ngoài”.
Đưa ra những nhận định về môi trường kinh doanh Việt Nam, TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) cho biết, có thể nói rằng, mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp để quản trị rủi ro, phòng ngừa tranh chấp, giải quyết tranh chấp hiệu quả, đảm bảo bền vững đang là nỗ lực bền vững của Trung tâm Trọng tài Quốc tế VIAC.
“Chúng tôi đang nỗ lực hợp tác với các doanh nghiệp trong và ngoài nước, cơ quan, nhà khoa học trong việc nỗ lực, đóng góp vào thể chế, đóng góp quá trình nâng cao pháp lý và cải thiện môi trường kinh doanh Việt Nam”.
Cuối cùng, TS. Vũ Tiến Lộc mong muốn các doanh nghiệp tại Việt Nam cũng như nước ngoài sẽ sử dụng phương thức trọng tài tại Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam như là một địa chỉ tin cậy trong việc giải quyết tranh chấp của mình. Và có thể nói đây là lựa chọn quan trọng để đảm bảo sự tiện lợi, thân thiện, nhanh chóng, sự trung lập trong giải quyết tranh chấp giữa các bên./.
