Doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa ở các tỉnh miền Trung: Đụng đến đâu sai đến đó!

Doanh nghiệp các tỉnh đều dính sai phạm

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) vừa kết thúc đợt kiểm toán về việc chấp hành pháp luật chính sách trong quản lý, sử dụng đất trong và sau cổ phần hóa (CPH) của các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tại các tỉnh miền Trung là TP. Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định giai đoạn 2011 - 2017.

Đợt kiểm toán này, KTNN tập trung vào các nội dung về việc lập, phê duyệt và thực hiện phương án sử dụng đất được cấp có thẩm quyền phê duyệt; việc chấp hành các quy định của pháp luật khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất trong và sau CPH; việc xác định giá và thực hiện nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất vào ngân sách Nhà nước.

Quá trình kiểm toán, KTNN đã chỉ ra hàng loạt sai phạm liên quan đến những nội dung được kiểm toán. Những sai phạm được chỉ ra như việc thiếu chặt chẽ về mặt pháp lý, dẫn tới doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước; doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ các thủ tục pháp lý đối với các thửa đất đang quản lý sử dụng. Thậm chí còn có nhiều doanh nghiệp còn đưa đi góp vốn các thửa đất được giao để sử dụng, thậm chí là đem chuyển nhượng cho các tổ chức, cá nhân bên ngoài.

Tiếp cận báo cáo kiểm toán cho thấy, tất cả các tỉnh được kiểm toán đều có doanh nghiệp sai phạm.

Tại Đà Nẵng, sai phạm nhiều nhất được nhắc đến là Công ty Cổ phần Cấp nước Đà Nẵng (Dawaco). Công ty này hiện đang có 4 thửa đất với diện tích 30.557,86m2 đã được sử dụng trước khi CPH và có đưa vào phương án sử dụng đất sau CPH, nhưng tại thời điểm lập phương án, hồ sơ pháp lý chưa đảm bảo.

Bên cạnh đó, nhiều thửa đất của công ty đang quản lý sử dụng hiện chưa chuyển thông tin xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai đến Cục Thuế vì vậy doanh nghiệp chưa thực hiện kê khai nộp tiền thuê đất gây thất thu ngân sách.

Khu đất 59 Trần Phú TP. Đà Nẵng được DNNN chuyển nhượng cho tổ chức bên ngoài để xây khách sạn

Ngoài Dawaco, KTNN cũng chỉ ra hàng loạt sai phạm về sử dụng đất của nhiều công ty khác như Công ty Cổ phần Môi trường Đô thị Đà Nẵng; Công ty Cổ phần Vật liệu xây dựng – Xây lắp và kinh doanh nhà Đà Nẵng; Công ty Cổ phần Dược Trung ương 3 hay Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển nhà Đà Nẵng.

Tại Quảng Nam cũng có hàng loạt DNNN "dính" sai phạm về đất đai trong và sau CPH. Đáng chú ý nhất là Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam đã đem các lô đất A51 và A52 được giao để xây trụ sở làm việc chuyển nhượng cho bà Nguyễn Thị Ánh là vợ của ông Vũ Ngọc Hoàng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam. KTNN cho hay việc chuyển nhượng này là chưa đủ điều kiện chuyển nhượng theo Luật Đất đai 2013. Đồng thời giá trị chuyển nhượng các lô đất này cũng được xác định là thấp hơn giá trị đất là 703,55 triệu đồng.

Ngoài Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam, hàng loạt công ty khác cũng dính nhiều sai phạm như diện tích quản lý sử dụng không khớp với diện tích do cơ quan thuế lập; dụng đất sai mục đích, kém hiệu quả, hoặc không đưa đất vào sử dụng trong nhiều năm, không đúng quy định tại Luật Đất đai 2013…

Tại Quảng Ngãi, KTNN đã kiểm toán và đối chiếu 5 DNNN, phát hiện tất cả các doanh nghiệp này đều không xác định giá trị quyền sử dụng đất trong giá trị doanh nghiệp khi thực hiện CPH. Ngoài ra, KTNN cũng chỉ ra nhiều tồn tại, thiếu sót trong quản lý, sử dụng đất tại tỉnh này.

Đơn cử như Công ty Cổ phần Đường Quảng Ngãi thuê thửa đất Trạm nguyên liệu vận chuyển mía Nghĩa Hành thời hạn đến ngày 1/1/2016 nhưng đến tháng 1/2019, công ty chưa ký lại hợp đồng thuê đất với Sở Tài nguyên Môi trường. Công ty Cổ phần Vật tư kỹ thuật Nông lâm Quảng Ngãi có ba thửa đất chưa có quyết định cho thuê đất, chưa có hợp đồng thuê đất…

Một góc TP. Quảng Ngãi (Ảnh: Báo Quảng Ngãi)

Tại Bình Định, qua kiểm toán, KTNN phát hiện có 4 doanh nghiệp không xây dựng phương án sử dụng đất. Công ty Cổ phần Đường sắt Nghĩa Bình chia thửa đất tại số 2 Phó Đức Chính, TP. Quy Nhơn thành 5 khu chức năng khi chưa có phê duyệt quy hoạch chi tiết của cơ quan có thẩm quyền. UBND tỉnh Bình Định đã phê duyệt phương án với hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất đối với 55 thửa đất sử dụng vào mục đích kinh doanh không đúng quy định tại Điều 55 Luật Đất đai 2013.

7 thửa đất (1.527,4m2) của Công ty Cổ phần Dược Trang bị Y tế Bình Định được UBND tỉnh Bình Định ban hành Quyết định cho thuê đất ký hợp đồng thuê đất chưa đúng quy định. 5 thửa đất của Công ty Môi trường Đô thị Quy Nhơn quản lý sử dụng nhưng chưa có quyết định giao đất.

KTNN cũng xác định, trong số 107 thửa đất với diện tích 8.026.431,16m2 được giao và cho thuê của 16 doanh nghiệp có đến 69 thửa đất không có quyết định thuê đất, hợp đồng thuê đất, trong số đó có 63 thửa đất người sử dụng chưa kê khai tiền thuê đất phải nộp.

Kiến nghị xử lý trách nhiệm của các Chủ tịch tỉnh

Để xảy ra những sai phạm về đất đai tại các DNNN trong và sau CPH có trách nhiệm của nhiều tổ chức cá nhân. Từ kết quả kiểm toán, KTNN đã kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm của các tổ chức cá nhân để xảy ra sai phạm trong đó có cả các Chủ tịch tỉnh.

Theo đó, đối với tỉnh Quảng Ngãi, KTNN kiến nghị UBND tỉnh Quảng Ngãi kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với Chủ tịch UBND tỉnh và các cá nhân, tập thể có liên quan, trong đó có Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường, Giám đốc Sở Tài chính. Kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với các giám đốc của các công ty: Quản lý bến và Dịch vụ vận tải Quảng Ngãi, TNHH MTV Môi trường Đô thị Quảng Ngãi và Công ty TNHH MTV Cấp thoát nước và Xây dựng Quảng Ngãi không xây dựng phương án sử dụng đất khi thực hiện CPH.

Đối với Quảng Nam, KTNN cũng kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, các cá nhân, tập thể liên quan; kiểm điểm trách nhiệm của Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường Quảng Nam và các cá nhân, tập thể liên quan qua các thời kỳ.

Khu đất vàng A51 và A52  tại TP. Tam Kỳ được DNNN chuyển nhượng cho vợ nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam khi chưa đủ điều kiện chuyển nhượng

Đối với Đà Nẵng, cơ quan kiểm toán đề nghị UBND TP. Đà Nẵng rút kinh nghiệm đối với các sai sót mà kiểm toán đã chỉ ra; các sở ban ngành liên quan nghiêm túc rút kinh nghiệm đối với những sai sót liên quan đến nhiệm vụ chức năng các cơ quan này.

Đối với tỉnh Bình Định, KTNN đề nghị rút kinh nghiệm trong việc phê duyệt thành lập Ban đổi mới và phát triển doanh nghiệp; thành lập Ban chỉ đạo CPH nhưng không có thành viên là Sở Tài nguyên Môi trường và Sở Xây dựng và một số vấn đề khác. Đối với các sở ban ngành liên quan cần chấn chỉnh rút kinh nghiệm trong khi để xảy ra sai phạm trong thẩm quyền phụ trách.