Thích
Mới đây, Hà Nội ban hành Quyết định số 4850/QĐ-UBND, ngày 24/9/2025, thành lập Ban chỉ đạo triển khai thực hiện chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu đất đai. Dự kiến, đến 30/10, Thành phố sẽ xác thực và cập nhật thông tin của hàng triệu người dân; đến 15/11 tạo lập dữ liệu cho các thửa đất chưa có trong hệ thống; đến 30/11 hoàn tất đồng bộ dữ liệu lên hệ thống Trung ương.
Để nhanh chóng thu thập dữ liệu, gắn mã định danh cho từng thửa đất, Thành phố hướng dẫn người sử dụng đất, sở hữu tài sản gắn liền với đất cần chuẩn bị, rà soát lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các giấy tờ liên quan đến biến động đất đai như chuyển nhượng, thừa kế hoặc tặng cho; CMND/CCCD. Khi UBND phường, xã thông báo, người dân chỉ cần cung cấp hồ sơ để cán bộ quét và nhập vào hệ thống.
Chia sẻ với Reatimes, ông Bùi Văn Doanh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam (VIRES) cho biết, một trong những vấn đề lớn của thị trường bất động sản Việt Nam hiện nay là thiếu hụt thông tin dữ liệu nhà đất công khai và minh bạch. Điều này khiến các yếu tố quan trọng như nguồn cung, giá cả hay số lượng giao dịch đều có thể bị méo mó, khó kiểm soát. Đặc biệt, khi không có dữ liệu đầy đủ và chính xác, việc xây dựng sàn giao dịch hay hệ thống giao dịch tập trung trở nên bất khả thi, bởi nền tảng cốt lõi là thông tin minh bạch lại không được đảm bảo.
Ông Bùi Văn Doanh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam (VIRES). (Ảnh: Tùng Dương)
Trước bối cảnh đó, Kế hoạch số 515/KH-BCA-BNN&MT của Bộ Công an và Bộ Nông nghiệp và Môi trường là chiến dịch "làm giàu, làm sạch" cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, được triển khai trong 90 ngày, từ 01/9/2025 đến 30/11/2025 trên phạm vi toàn quốc.
Một nội dung quan trọng là rà soát, phân loại dữ liệu đất đai đã được xây dựng từ trước đến nay, và thực hiện định danh cho khoảng 49,7 triệu thửa đất tại 2.342/3.321 đơn vị cấp xã. Đây là bước chuẩn bị quan trọng cho tiến trình minh bạch hóa thị trường bất động sản và đáp ứng yêu cầu quản lý đất đai trong giai đoạn mới.
"Trong bối cảnh Chính phủ đang kêu gọi chống đầu cơ, giảm giá nhà ở, thì việc định danh đến từng thửa đất rất có ý nghĩa. Chỉ cần nhập dãy số 12 ký tự, người dân và doanh nghiệp có thể truy cập toàn bộ lịch sử giao dịch, từ thời điểm cấp sổ lần đầu cho đến các lần mua bán, chuyển nhượng sau này. Điều này giúp người mua nhận diện được dấu hiệu đầu cơ, từ đó quyết định thận trọng hơn. Đồng thời, phòng ngừa hiệu quả các vấn đề phát sinh liên quan đến gian lận và tranh chấp trong giao dịch bất động sản.
Việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai cũng sẽ giúp tối ưu hóa công tác quản lý và quy hoạch của Nhà nước. Khi đã có hệ thống dữ liệu đầy đủ, các vấn đề liên quan đến quy hoạch và phát triển bền vững của thị trường bất động sản sẽ được giải quyết hiệu quả hơn. Thậm chí, nhờ dữ liệu "sống", Chính phủ có thể dễ dàng, thường xuyên kiểm tra, kịp thời phát hiện sai phạm và đưa ra điều chỉnh trong thời gian ngắn", ông Bùi Văn Doanh phân tích.
Viện trưởng VIRES thông tin thêm, đối với những khu vực đã có đầy đủ cơ sở dữ liệu và đảm bảo "đúng, đủ, sạch, sống" thì có thể chuyển sang bước thứ hai, đó là xây dựng mã định danh cho thửa đất.
Nhưng đối với những khu vực chưa xây dựng cơ sở dữ liệu, thì cần bắt đầu từ việc thu thập thông tin như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy tờ nhà ở, căn cước công dân… để tạo cơ sở dữ liệu; đồng thời xác thực cơ sở dữ liệu dân cư này với VNeID của Bộ Công an và cập nhật về cơ sở dữ liệu cấp tỉnh.
Song việc này có thể vấp phải rào cản tâm lý e ngại của người dân khi phải "công khai" tài sản. Có người không muốn công khai thông tin về tài sản do rất nhiều lý do khác nhau, có người không hiểu kê khai để làm gì, quản lý và sử dụng thông tin ra sao nên sinh nghi hoặc.
"Vì vậy, để quá trình thu nhận thông tin được nhanh chóng, chính xác, cần phải làm cho người dân và doanh nghiệp hiểu được mục đích, lợi ích của công việc này và đặc biệt là hiểu việc sử dụng thông tin, dữ liệu thu thập để người cung cấp yên tâm và tự nguyện chấp hành. Như vậy, công tác tuyên truyền, truyền thông chính sách ở đây là rất quan trọng và phải đi trước một bước", ông Bùi Văn Doanh chia sẻ.
TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ.
TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cũng cho rằng, phải quản lý thông tin dữ liệu đất đai, bởi đây là những thông tin nhạy cảm, quan trọng.
"Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng với Bộ Công an nên đưa ra luôn phương án quản lý dữ liệu đất đai, vì người dân khai báo rất lo bị tiết lộ thông tin", ông Lực nói.
Ngoài ra, hiện bản khai báo để thu thập thông tin về đất đai vẫn là tờ giấy viết tay. Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV đề nghị, "thà chậm lại" để xây dựng một ứng dụng số hóa (app) thuận tiện, dễ khai báo, để người dân sẵn sàng tham gia. Bởi khai báo thủ công như đã làm cách đây 5-10 năm thì rất tốn kém và còn phải mất thời gian nhập dữ liệu.
Thực tế, có những đơn vị cấp xã vẫn chưa khởi động công tác thu thập dữ liệu. Như một cán bộ địa chính xã chia sẻ với chúng tôi, xã đã nhận được công văn của UBND tỉnh về việc triển khai thực hiện Kế hoạch số 515/KH-BCA-BNN&MT. Trong đó, yêu cầu UBND các xã, phường, đặc khu trên địa bàn tỉnh nghiên cứu, triển khai thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ thuộc trách nhiệm tại Kế hoạch nêu trên, đảm bảo thời gian, tiến độ, chất lượng theo yêu cầu tại Kế hoạch.
Tuy nhiên, theo vị này, hiện xã vẫn đang đợi hướng dẫn cụ thể của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, vì "chưa biết bắt đầu từ đâu". Có thể ngoài việc yêu cầu người dân khai báo, thì nhiều trường hợp vẫn cần rà soát, đối chiếu và đo đạc lại đầy đủ vì có nhiều hộ dân đã mất sổ đỏ nhưng không làm lại, hay có những thửa mà ranh giới đang dựa vào thỏa thuận miệng của người dân.
Ông Bùi Văn Doanh đề xuất, bên cạnh công tác tuyên truyền, truyền thông chính sách, có thể xem xét tập trung nguồn lực, cả nhân lực và vật lực tiến hành ở những địa bàn trọng điểm trước.
"Ví dụ như ở các thành phố lớn, các khu vực phát triển nóng, thị trường bất động sản sôi động..., hoặc tập trung làm ở những địa bàn thuận lợi trước, sau đó rút kinh nghiệm rồi mở rộng ra đại trà. Hoặc vừa thực hiện đại trà trên diện rộng, nhưng tập trung dứt điểm ở những địa bàn trọng điểm và thuận lợi. Như vậy sẽ làm có diện có điểm, vừa thực hiện được theo tiến độ vừa bảo đảm được chất lượng", ông Doanh góp ý.
Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi) cũng lo ngại, việc rà soát, chuẩn hóa gần 50 triệu thửa đất - một khối lượng khổng lồ, là thách thức rất lớn. Trong chiến dịch vừa qua, mới chỉ thực hiện được đợt một, tại khoảng hơn 2.000 xã trên tổng số hơn 2.300 xã toàn quốc và chủ yếu tập trung ở những nơi đã có công nghệ, dữ liệu cơ bản tương đối đầy đủ. Như vậy để triển khai trên toàn quốc thì chắc chắn còn rất lâu.
"Thách thức lớn là dữ liệu phân tán và không đồng nhất. Hồ sơ đất đai tồn tại song song dưới nhiều hình thức: sổ giấy, dữ liệu số hóa, bản đồ địa chính cũ và mới; tình trạng ranh giới chồng lấn, biến động quyền sử dụng chưa được cập nhật kịp thời; hạ tầng và nhân lực tại nhiều địa phương hiện nay còn nhiều hạn chế", ông Huy cho hay.
Vì vậy, muốn chiến dịch đi vào thực chất và thành công, cần đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ, nhất là cần hỗ trợ các xã miền núi, vùng sâu, vùng xa. Bởi chi phí ban đầu cũng khá cao, do địa phương phải đầu tư cho chuyển đổi số, đào tạo, đo đạc để thu thập lại số liệu.
"Thủ tục cần ưu tiên số hóa là những quy trình tác động trực tiếp đến người dân và thị trường: cấp, đổi, đăng ký quyền sử dụng đất; chuyển nhượng và đăng bộ; đăng ký và xóa thế chấp; cấp phép xây dựng, thay đổi mục đích sử dụng; kê khai thuế và lệ phí. Đây là những khâu hiện còn nhiều giấy tờ, nếu được số hóa sẽ tạo hiệu quả rõ rệt, giảm thời gian, nâng cao sự hài lòng", ông Huy chỉ ra.
Đồng thời, giải pháp bảo mật dữ liệu cần triển khai đồng bộ cả về kỹ thuật lẫn cơ chế. Về kỹ thuật, áp dụng mã hóa mạnh, quản lý định danh và phân quyền chặt chẽ, lưu vết nhật ký giao dịch không thể xóa, xây dựng hệ thống sao lưu và phục hồi dữ liệu sau các sự cố nghiêm trọng.
Về cơ chế, cần khung pháp lý rõ ràng về quyền truy cập, cơ chế phối hợp liên ngành, kiểm toán bảo mật độc lập; chú trọng đào tạo nhân sự để duy trì an toàn dữ liệu bền vững", theo ông Huy.
Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi)Đặc biệt, chiến dịch 90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai cần vừa quyết liệt, vừa linh hoạt. Trong đó, nên ưu tiên chuẩn hóa theo khung thống nhất, chọn địa phương có điều kiện thuận lợi để làm mẫu, đồng thời thiết lập cơ chế tiếp nhận, xử lý kịp thời vướng mắc của người dân.
Song song với nỗ lực tại địa phương, sự hỗ trợ của thể chế giữ vai trò then chốt. Ngày 23/7, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 214/NQ-CP của Chính phủ, về thúc đẩy tạo lập dữ liệu phục vụ chuyển đổi số toàn diện. Trong đó, đã quy định rất rõ những định hướng, giải pháp, kể cả thời hạn thực hiện trong năm 2025 - 2026. Và Chính phủ cũng đã giao đích danh cho các tập đoàn công nghệ lớn hỗ trợ bộ ngành, địa phương trong việc làm sạch, chuẩn hóa dữ liệu.
"Đây là giải pháp đột phá, bởi nếu chỉ đơn thuần chính sách mà thiếu sự hỗ trợ của công nghệ thì không thể thành công", theo ông Nguyễn Quang Huy./.
