Thắp hương cúng gia tiên, thần linh ngày rằm là phong tục tập quán lâu đời của người dân Việt Nam. Mỗi nén nhang đốt lên là tấm lòng thành kính của gia chủ gửi tới đất trời, ông bà tổ tiên. Việc cúng ngày rằm, mùng 1 hàng tháng còn giúp các gia chủ ấm lòng, thanh thản cũng như làm không khí gia đình ấm áp hơn.
Chúng ta thường quan niệm dâng hương thì chọn số lẻ ngay từ việc chọn số nén hương tới hoa quả thắp hương. Từ xưa cha ông đã chọn 1-3-5-7 nén nhang thắp hương hoặc đốt cả nắm hương chứ không chọn số chẵn như 2-4-6.
Tuy nhiên, 3 nén hương vẫn là con số được nhiều gia chủ lựa chọn nhất. Lý giải việc người Việt Nam thường thắp ba nén hương, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Lê Quang Khang giải thích: Ba nén nhang thể hiện ý nghĩa là tâm nhang (lòng thành), giới nhang (theo lời răn dạy của Phật thánh tổ đường) và định nhang (tuyệt đối không thay lòng đổi dạ).
Nhiều gia chủ vẫn thắp 3 nén nhang cúng rằm.
Bên cạnh đó còn một số quan niệm khác nhau về các con số nén hương:
- 1 nén hương: thể hiện lòng thành
- 2 nén hương: Khi viếng linh cữu người chết và trong thời gian để tang, người ta thường thắp 2 nén hương.
- Con số 3 nén hương thì có nhiều quan niệm khác nhau hơn. Đó có thể là : Tam bảo (Phật – Pháp – Tăng); Tam giới (Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới); Tam thời (Quá khứ – Hiện tại – Tương lai); Tam vô lậu học (Giới – Định – Tuệ) của nhà Phật. Điều này lý giải vì sao ở sân chùa thường có 3 đỉnh hương to.
- Con số 5 là 5 phương trời đất, 5 hướng thần linh. Theo phong thủy thì là Ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
- Số 7 và số 9 nén hương được tượng trưng cho “vía” của con người, khi người ta muốn xin ơn cho cá nhân (nam thất nữ cửu).
Số lượng hương hay mâm lễ không quan trọng bằng tấm lòng thành.
Tuy nhiên thực tế các con số nén hương không khác nhau về ý nghĩa nên thông thường chúng ta chỉ cần thắp 1 nén nhang là được. Khi thắp hương, quan trọng nhất chính là lòng thành của gia chủ hướng tới tổ tiên, thần linh chứ không phải ở việc thắp nhiều hay ít nén nhang.
Tuy nhiên theo nhà Phật, không nên dùng nhang giả (nhang điện) thay thế hương thông thường./.
