Mùa này Hà Nội đang rất đẹp, đẹp từ lá vàng đến chồi non lộc biếc, nhưng thích nhất có lẽ là mùa ban nở. Khi tỉnh Điện Biên mở Lễ hội hoa ban, núi rừng Tây Bắc tưng bừng trong sắc trắng tinh khôi thì cũng là lúc phố phương Hà Nội lung linh rực rỡ với sắc hoa trong trắng mang hương vị núi rừng ấy.
Vùng núi Tây Bắc nổi tiếng với hoa ban trắng, còn được mệnh danh là công chúa của các loài hoa, còn ở Hà Nội lại được trồng nhiều loài ban, trong đó có ban trắng, ban đỏ và ban hồng.
Ở Hà Nội, ban đỏ nở hoa nhiều lần trong năm, được trồng nhiều ở vườn hoa Lênin trên đường Điện Biên Phủ trước mặt Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, một số cây cũng được trồng ở Bờ Hồ, trên đường phố và trong các khu đô thị. Hoa ban đỏ thường mọc trên ngọn cây, màu đỏ pha tím. Tôi không thích ban đỏ lắm vì sắc hoa hơi tối và nhìn hơi “cứng”, khô, chứ không mượt mà như ban hồng.
Hà Nội còn trồng một loài ban trắng tinh khác ở trong các vườn hoa, trong đó có công viên Thống Nhất. Cây ban trắng thường mọc thành bụi thấp, hoa như cánh bướm, sắc trắng tinh. Tuy nhiên cây mọc thành bụi và hoa thường lẫn vào vòm lá, cánh hoa đan vào nhau nên nhìn cũng kém phần thơ mộng.
Vì vậy, loài ban tôi thích nhất vẫn là ban hồng. Cái tên ban hồng là do tôi tự đặt ra để gọi chính loài ban trắng Tây Bắc như báo chí vẫn thường nói. Nhưng sở dĩ tôi gọi là ban hồng là vì cánh hoa loài ban này thường pha sắc hồng tím nhìn rất mộng mơ trong tiết xuân dìu dặt mưa như rây bụi, và cũng để phân biệt với loài ban trắng tuyền mọc thành bụi như ở trên vừa nói đến.
Hà Nội cũng chủ yếu trồng ban hồng. Nổi tiếng và lâu đời nhất có lẽ là rặng ban cổ thụ trên đường Bắc Sơn trước Lăng Bác. Những gốc ban to, xù xì thân mấu có dáng rất đẹp, chỉ thấp ngang tầm người nên mỗi mùa ban nở lại thu hút rất đông các thiếu nữ đến tạo dáng, chụp hình check-in. Mấy năm gần đây, Công ty cây xanh mới trồng thêm hàng ban trên đường Hoàng Diệu đoạn giao với đường Bắc Sơn cũng khá đẹp. Có lẽ nhận thấy vẻ đẹp vừa dịu dàng thơ mộng vừa rực rỡ lại có dáng cây đẹp của loài hoa này nên Hà Nội trồng ban ngày càng nhiều, trên các con đường, trong các khu đô thị, thậm chí ở cả công sở và khuôn viên tư gia…
Hoa ban hồng khi nụ chúm chím sắp nở thường có màu phớt hồng pha chút sắc tím mộng mơ.
Hoa khi nở thường có 5 cánh, một cánh phía trên chính giữa có sọc hồng tím chạy theo đường gân, hai bên mỗi bên hai cánh hoa màu trắng phớt hồng nhẹ, đối xứng nhau, nên nhìn bông hoa giống hệt cánh bướm trắng. Dần dần, hoa chuyển sang màu trắng nhưng gân đỏ tím thường vẫn còn trên cánh hoa chính giữa cho đến lúc tàn. Thực ra, ngay cả loài ban Tây Bắc mà người ta vẫn gọi là “ban trắng” và miêu tả là “trắng tinh khôi” ấy, thì cánh hoa giữa vẫn có sọc đỏ tím. Còn gọi là ban trắng cõ lẽ chỉ là một cách nói mà thôi, và cũng có lẽ bởi nhìn từ xa chỉ thấy vòm hoa chấp chới như đàn bướm trắng.
Sắc độ hồng của loài ban hồng này hình như phụ thuộc vào giống cây và cả môi trường nơi cây sinh sống. Có giống cây gần như là màu trắng tinh khôi, chỉ có cánh giữa có sọc đỏ; có giống các cánh hoa khác cũng phớt nhẹ sắc hồng, lại có giống ngan ngát màu tím nhẹ pha hồng trông rất kiều diễm. Và hình như, những cây ban trồng nơi tráng nắng, tức nơi nhiều nắng, bao giờ cũng sai hoa và có sắc hoa đậm hơn nơi cớm nắng, ít ánh sáng…
Cây ban trên Tây Bắc thường trút hết lá rồi mới trổ hoa, có lẽ vì khí hậu trên đó thường lạnh hơn dưới đồng bằng. Còn những cây ban ở Hà thành thì thường vừa rụng lá vừa ra hoa; vì vậy trên cành cây thường vừa có nụ, có hoa, vừa có cả lá già và lộc non. Nhưng chính cánh hoa mỏng manh, đẹp dịu dàng bên cạnh những chiếc lá màu vàng xuộm lại tạo nên vẻ đẹp bất ngờ và sức sống mãnh liệt của loài cây vốn quen với núi rừng khắc nghiệt nay được mang về chốn đô thành này.
Thực ra, hoa ban ở xứ ta cũng đẹp, rực rỡ và mùa hoa cũng tưng bừng chẳng kém gì mùa hoa anh đào ở Hàn Quốc. Khi mùa xuân về, những cây ban, những rặng ban đồng loạt trổ hoa nhìn xa như những đàn bướm trắng chấp chới, những hôm trời nắng nhẹ nhìn vòm hoa trắng trên nền lá xanh trông chẳng khác gì bầu trời sao. Tôi vẫn nghĩ, vẫn ước ao làm sao Hà Nội tạo được những vườn ban, những cung đường hoa ban giống như cung đường hoa anh đào ở Hàn Quốc, để xuân về Hà thành cũng tưng bừng mở lễ hội hoa ban, kéo cả khung trời Tây Bắc xa xôi về chốn kinh kỳ./.
