Khu công nghiệp Nomura - vạn sự khởi đầu nan…
Ở cửa ngõ TP. Hải Phòng, đi trên Quốc lộ 5, ai cũng thấy một khu công nghiệp hiện đại, quy hoạch, quy chuẩn rất thông thoáng trên thảm cỏ xanh rờn. Đó là khu công nghiệp Nomura của nhà đầu tư Nhật Bản xây dựng và điều hành từ năm 1994, một khu công nghiệp thuộc loại đầu tiên của Hải Phòng và cả nước.
Gần 30 năm đã qua, ít ai biết rằng trên nền khu công nghiệp hiện đại này là đất ruộng nguyên sơ trồng lúa và chen dày mồ mả của cư dân địa phương qua nhiều đời.
Khi Việt Nam ban hành Luật Đầu tư nước ngoài, đây là một luồng gió mới trong bối cảnh kinh tế tập trung, quan liêu bao cấp mấy chục năm ròng, cho nên không phải mọi việc đều suôn sẻ.
Ký ức của GS. Nguyễn Mại, lúc đó là Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về hợp tác và đầu tư (SCCI), nay là Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài của Việt Nam, cho chúng ta ngược dòng thời gian. Ông Nguyễn Mại còn nhớ, trong 3 năm từ 1988-1990, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam chỉ vỏn vẹn chưa đầy 1 tỷ USD, nghĩa là mỗi năm Việt Nam chỉ thu hút được đôi ba trăm triệu USD vốn FDI!
Một góc KCN Nomura- KCN đầu tiên của Hải Phòng. Ảnh: VGP/Trọng Trí
Năm 1994, Chủ tịch Tập đoàn Nomura (Tập đoàn chứng khoán lớn nhất Nhật Bản), ông Tabuchi, đã mời GS. Nguyễn Mại sang tham quan Nhật Bản, vừa để giới thiệu về tiềm lực kinh tế của Nomura, vừa là thông qua GS. Nguyễn Mại tìm hiểu chính sách thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam. Chỉ sau chuyến thăm khoảng 1 tuần, ông Tabuchi đã cùng nhiều cộng sự chủ chốt của Tập đoàn Normura bay sang Việt Nam để tìm hiểu chính sách đầu tư vào khu công nghiệp.
Công bằng mà nói, thời kỳ đó, Hải Phòng là địa phương rất năng động. Đích thân Chủ tịch UBND Thành phố, ông Đào An, đã cùng GS. Nguyễn Mại gặp và thuyết phục, mời ông Tabuchi đến Hải Phòng tìm hiểu môi trường đầu tư của Hải Phòng.
Tuy nhiên, đây mới là “vạn sự khởi đầu nan”. Với môi trường đầu tư mới hé mở như năm 1994, thực tế chưa có, kinh nghiệm cũng không, làm cái gì cũng vướng (ta thì hàng “núi” thủ tục, chính sách, đối tác thì áp đặt tư duy của họ…), cho nên việc triển khai khu công nghiệp không hề thuận lợi.
Khó khăn, cản trở từ việc giải tỏa mặt bằng, nào là đất thu hồi, đền bù, áp giá cho nông dân, nào là hóa giải cho cả “tâm linh” di dời hàng trăm ngôi mộ cho đến việc có cả ý kiến không muốn cho Normura vào khu đất này vì lo “an ninh, quốc phòng”…
Còn phía Nomura, họ cũng đặt ra không ít điều kiện đầu tư khu công nghiệp theo tiêu chuẩn Nhật Bản mà lúc đó, ta còn rất bỡ ngỡ!…
Hệ quả là 10 năm sau khi nhận giấy phép đầu tư, khu công nghiệp giậm chân tại chỗ, thưa thớt vài nhà đầu tư Nhật vào thuê nhà xưởng khiến không ít người của cả hai bên nản lòng. Qua "ngưỡng" năm 2005, người ta bắt đầu thấy hiện diện trong khu công nghiệp này một vài doanh nghiệp may mặc và những doanh nghiệp kiểu này ngày càng nhiều lên. Tỉ lệ lấp đầy được cải thiện dần, nhưng tiêu chí đặt ra ban đầu hình như không còn trọn vẹn!
Nhìn lại cả quá trình, Nomura đã bỏ lỡ cơ hội thu hút các doanh nghiệp có tiềm năng kinh tế hơn hẳn một số doanh nghiệp đang đầu tư tại đây. Ðối tác Nhật Bản thừa nhận hạn chế của mình và không tiếp tục đầu tư giai đoạn 2 theo lời mời gọi của Hải Phòng nữa...
Các khu công nghiệp - đô thị tỏa sáng
Thế nhưng Hải Phòng vẫn kiên trì thu hút đầu tư nước ngoài và triển khai thêm nhiều khu công nghiệp mới khác trên tinh thần rút ra bài học kinh nghiệm từ Nomura để phát triển.
Đến nay, 7 khu công nghiệp với quy mô càng về sau càng lớn đã giúp Hải Phòng trở thành một thành phố cảng biển phát triển mạnh, là một điểm sáng của nền kinh tế quốc gia.
Khởi đầu là khu công nghiệp Nomura quy mô 153 doanh nghiệp , ưu tiên phát triển các ngành công nghệ cao, công nghệ điện tử. Với vị trí thuận lợi, nằm dọc Quốc lộ 5, ngay ngã ba Quán Toan, hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh, khu công nghiệp Nomura rất phù hợp với các doanh nghiệp công nghiệp nhẹ, ít ô nhiễm môi trường.
Tiếp đó là khu công nghiệp Đồ Sơn. Đây là khu công nghiệp có vốn đầu tư của Hong Kong (Trung Quốc) tại miền Bắc. Tính đến nay, khu công nghiệp đã thu hút hơn 30 nhà đầu tư lớn nhỏ đến từ các quốc gia và vùng lãnh thổ như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc, Hong Kong vào đầu tư xây dựng nhà máy, thu hút hàng nghìn lao động địa phương và các tỉnh, thành phố lân cận.
Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền ở huyện Thủy Nguyên, quy mô 263,32 ha. Đây là khu công nghiệp có vị trí tốt, thuận tiện về giao thông, cơ sở hạ tầng hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu thông giao thông thủy bộ. Bên cạnh đó, khu công nghiệp có chính sách thuê đất hấp dẫn đối với các khách hàng muốn xây nhà xưởng. Diện tích đất cho thuê linh hoạt, phù hợp với các dự án đầu tư lớn cũng như các nhu cầu cho thuê khác là điểm thu hút của khu công nghiệp với các nhà đầu tư.
Một góc khu công nghiệp Tràng Duệ - khu công nghiệp thu hút nhiều doanh nghiệp lớn của Hàn Quốc tại Hải Phòng. Ảnh: VGP/Trọng Trí
Đặc biệt, khu công nghiệp Tràng Duệ trên địa bàn huyện An Dương, quy mô 600 ha, được xây dựng theo mô hình quần thể kiến trúc hiện đại gồm: khu công nghiệp - Khu đô thị - Khu vui chơi giải trí và dịch vụ. Hiện tại, Tràng Duệ là khu công nghiệp thu hút được dự án đầu tư có quy mô lớn nhất vào Hải Phòng.
Khu công nghiệp - đô thị Tràng Cát có quy mô 900 ha, là một mô hình mới bao gồm: khu công nghiệp công nghệ cao - Khu đô thị - Khu vui chơi giải trí - Khu biệt thự lấn biển tạo một môi trường sống và làm việc hiệu quả, đặc sắc. Với vị trí hướng ra biển cùng dịch vụ hiện đại, tiện nghi tạo thêm điểm nhấn đô thị cho thành phố cảng cũng như thêm một điểm vui chơi, giải trí, thưởng ngoạn, thu hút du khách trong và ngoài nước đến với Hải Phòng.
Khu công nghiệp Đình Vũ có quy mô rất lớn, tới 1.463 ha, nằm ngay trong bán đảo Đình Vũ - trên hạ lưu sông từ Hải Phòng thông ra biển, trên thềm lục địa vịnh Bắc Bộ. Đây là khu công nghiệp đồng bộ, được thiết kế hoàn hảo, cung cấp cho nhà đầu tư một cơ sở hạ tầng vững chắc.
KCN Đình Vũ đã lấp đầy diện tích cho thuê. Ảnh: VGP/Trọng Trí
Lớn nhất là khu công nghiệp VSIP, với diện tích 1.600 ha. VSIP Hải Phòng hướng đến thu hút đầu tư các ngành công nghiệp sạch như công nghệ thông tin, điện tử và dược phẩm. khu công nghiệp này là một khu liên hợp bao gồm các khu như trung tâm tài chính, thương mại, mua sắm, khách sạn và trung tâm y tế.
Nhìn lại chặng đường đã qua, GS. Nguyễn Mại cho rằng thành công của Hải Phòng nói riêng và cả nước nói chung trong thu hút vốn FDI chính là nhờ tư duy đổi mới trong việc xây dựng và liên tục hoàn thiện Luật Đầu tư nước ngoài, để đến nay, Việt Nam có một bộ luật tiến bộ, cởi mở và thuộc loại hấp dẫn nhất với các nhà đầu tư trong khu vực.
Đến thời điểm này, sau 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài, Việt Nam đã gặt hái mùa vàng với hàng nghìn dự án vốn FDI từ năm châu, bốn biển, hằng năm thu hút vài chục tỷ USD vốn đầu tư, hàng trăm khu công nghiệp và khu kinh tế đã mọc lên khắp cả nước…
Riêng tại Hải Phòng, lũy kế đến 31/12/2017, các khu công nghiệp, khu kinh tế đã thu hút được 251 dự án FDI với tổng vốn đầu tư 11,382 tỷ USD và 118 dự án DDI với tổng vốn đầu tư 94.757 tỷ đồng.
