Sau khi hợp nhất địa giới hành chính, tỉnh Thái Nguyên sở hữu thêm một báu vật thiên nhiên hiếm có: Vườn quốc gia Ba Bể - quần thể sinh thái nằm trong nhóm đa dạng sinh học cao nhất Việt Nam, nơi hội tụ rừng nguyên sinh, suối ngầm, hệ thực vật phong phú cùng các dãy núi đá vôi được hình thành cách đây hàng triệu năm. Trái tim của vườn quốc gia là hồ Ba Bể, hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam, có tuổi đời hơn 200 triệu năm theo quá trình kiến tạo lục địa. Hồ trải dài hơn 8km, rộng 500 - 650ha, sâu tới 35m và chứa khoảng 90 triệu m3 nước trong xanh quanh năm, được bao bọc bởi những dãy núi đá vôi cổ đại và rừng nguyên sinh bạt ngàn tạo nên cảnh quan như một thung lũng xanh tách biệt hoàn toàn khỏi ồn ào đô thị. Với giá trị cảnh quan và sinh thái độc đáo, hồ Ba Bể đã được UNESCO xếp vào Top 20 hồ nước ngọt đẹp nhất thế giới cần được bảo tồn và phát triển.
Cuối tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch bảo quản, tu bổ và phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt hồ Ba Bể, giao tỉnh Thái Nguyên triển khai với quy mô 10.048ha, bao gồm các khu vực bảo vệ I, II cùng 136ha không gian phát huy giá trị di tích phục vụ tái định cư, giao thông và hạ tầng kỹ thuật. Quy hoạch định hướng phát triển đồng bộ bốn không gian chức năng, kết hợp bảo tồn và khai thác giá trị tự nhiên - văn hóa của khu vực, hướng tới mục tiêu đưa Ba Bể trở thành khu du lịch quốc gia trước năm 2030, đồng thời xây dựng thương hiệu đặc sắc gắn với du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và văn hóa bản địa của vùng trung du - miền núi Bắc Bộ. Để giải quyết điểm nghẽn hạ tầng, tỉnh Thái Nguyên đang kiến nghị Trung ương sớm chuẩn bị các tuyến cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên - Chợ Mới, Thái Nguyên - Lạng Sơn và Bắc Kạn - Cao Bằng. Theo nhận định của một doanh nghiệp du lịch tại địa phương, khi hệ thống giao thông được hoàn thiện, ba yếu tố “di sản - dịch vụ - văn hóa” sẽ trở thành nền tảng tạo lợi thế cạnh tranh nổi bật cho Ba Bể trong bản đồ du lịch phía Bắc.

Dữ liệu của Trung tâm Khai thác, Xúc tiến phát triển du lịch Thái Nguyên cho thấy năm 2025 Ba Bể đón 113.000 lượt khách, trong đó 60.000 khách thu phí và 53.000 khách miễn, doanh thu đạt 3,2 tỷ đồng, nộp ngân sách 640 triệu đồng. Công tác vệ sinh môi trường, an ninh trật tự và bảo tồn không gian tín ngưỡng đền An Mạ được duy trì thường xuyên, góp phần giữ gìn sự nguyên bản của điểm đến. Năm 2026, khu du lịch đặt mục tiêu thu hút 130.000 lượt du khách, trong đó 70.000 lượt qua thu phí. Để đạt mục tiêu này, địa phương xác định hàng loạt nhiệm vụ trọng tâm như nâng cao chất lượng dịch vụ, mở rộng sản phẩm du lịch sinh thái – văn hóa và tăng cường truyền thông quảng bá hình ảnh.
Nhiều du khách quốc tế đánh giá cao những trải nghiệm đặc trưng như nghe hát then đàn tính trên thuyền, ngắm hoàng hôn phủ xuống mặt hồ hay khám phá đời sống văn hóa cộng đồng dân tộc. Những cảm xúc khác biệt này không chỉ tạo sức hút riêng cho Ba Bể mà còn trở thành động lực thúc đẩy các doanh nghiệp địa phương tiếp tục hoàn thiện hạ tầng, đa dạng hóa dịch vụ, phát triển sản phẩm du lịch đặc sắc. Với lợi thế thiên nhiên hiếm có và định hướng quy hoạch rõ ràng, Ba Bể đang hội tụ đầy đủ điều kiện để vươn lên trở thành biểu tượng xanh của du lịch Thái Nguyên và là trung tâm du lịch sinh thái hàng đầu miền Bắc trong tương lai gần.