Hội thảo Bất động sản 2021 & Sự trỗi dậy của những thị trường mới

Xin cảm ơn những chia sẻ của TS. Võ Trí Thành.

Mục tiêu cuối cùng của Hội thảo ngày hôm nay vẫn là đưa tới những khuyến nghị, thông tin để các nhà đầu tư, khách hàng nhìn nhận đâu là cơ hội. Tất nhiên, có cơ hội lớn đương nhiên đi cùng rủi ro lớn, chúng ta sẽ cân đối giữa những điều đó để đưa ra quyết định của mình. Thông qua chia sẻ của chính quyền để chúng ta biết để thấy họ đã nỗ lực hỗ trợ như thế nào.

Thông qua chia sẻ của chủ đầu tư để thấy không đơn thuần để có 1 mảnh đất, xây 1 căn nhà, mà đây còn là một quần thể và mang lại giá trị gia tăng rất nhiều. Hy vọng các chia sẻ tâm huyết, thông tin, dữ liệu thống kê phần nào mang tới giá trị hữu ích cho quyết định của nhà đầu tư trong năm 2020 cũng như ra quyết định đầu tư trong 2021…

Điểm đầu tiên phải hết sức lưu ý chọn gì, cách gì đều phải theo xu hướng, xu thế cư cứ trên sự dịch chuyển của thị trường về không gian, về vị trí địa lý. Và việc thu hút đầu tư vào các thị trường mới nổi, tôi vẫn cho rằng, yếu tố tiên quyết cho sự thành công gồm 3 yếu tố:

Thứ nhất, chính là sự kết nối, không chỉ hạ tầng mà là kết nối của IT;

Thứ hai là sự quyết liệt của chính quyền địa phương;

Thứ ba là vai trò của nhà đầu tư chiến lược. Đặc biệt, những nhà đầu tư tiên phong phải định hướng được những gì hình thành cho tương lai để tạo ra được sự dẫn dắt, hài hoà cho thị trường,…

Cuối cùng, tôi cho rằng Bình Định sẽ là một trong những tỉnh cất cánh mạnh nhất trong thời gian tới. Câu chuyện của Bình Dương, Quảng Ninh là của 10 năm trước còn Bình Định đang đi sau và giai đoạn này chính là điểm sáng nổi bật cho Bình Đình…

Thưa TS. Võ Trí Thành, theo ông, việc đầu tư bất động sản và xu hướng đầu tư vào thị trường mới nổi có tiếp diễn trong năm 2020 và thời gian tới hay không?

Hiện nay chúng tôi điều tra trên 216 dự án bất động sản du lịch ở 10 tỉnh thành có tiềm năng du lịch tốt, các dự án này có thể cung cấp ra thị trường trên 200.000 sản phẩm phục vụ cho lưu trú. Theo tính toán, Việt Nam để thực hiện được quyết định 47 của thủ tướng thì chiến lược phát triển kinh tế du lịch phải tăng lên khoảng 3 lần dung lượng này nữa.

Với Bình Định, có khoảng trên 10 dự án du lịch nghỉ dưỡng đang được phát triển cung cấp 4.696 sản phẩm ra thị trường, phục vụ hạ tầng lưu trú. Hiện nay còn 2575 sản phẩm trong số này chưa được hoàn thiện. Số này ước mới đáp ứng được cho gần 2 triệu khách du lịch.

Với tiềm năng của Bình Định đã tương xứng chưa, chúng tôi cho rằng còn cần phải tăng lên khá nhiều. Nói về lợi thế, Bình Định không thua kém gì Quảng Ninh nhưng lượng khác du lịch tại Quảng Ninh cao hơn. Ở Bình Định, khả năng cũng cần tương đương hoặc nhiều hơn.

Xu hướng nữa ở phía Bắc với khí hậu không thuận lợi lắm để du lịch vì có mùa đông, nhiều người băn khoăn rằng các dự án bất động sản nghỉ dưỡng có thể phát triển hay không? Tôi cho rằng bây giờ nhu cầu người đi du lịch không còn như xưa nữa. Hiện nay khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đông hơn, nhưng phần lớn chỉ ở lại 1 - 2 đêm, hầu như chúng ta chưa khai thác được lượng khách này và giữ được họ ở đây tiêu nhiều tiền hơn. Nguyên nhân là vì chúng ta chưa có nhiều tiện ích

Nên xu hướng bây giờ là họ muốn đi trải nghiệm, nhu cầu tăng trưởng rất rõ rệt và đa dạng với rất nhiều nhu cầu tham quan, du lịch tâm linh, hội nghị, gặp mặt… Do vậy chúng ta đang thiếu các giải pháp cung cấp dịch vụ.

Chúng tôi thấy ở 1 vài dự án đang hướng đến tổ hợp khu du lịch quy mô lớn, cung cấp nhiều loai hình dịch vụ, đáp ứng đa dạng hóa nhu cầu như Tập đoàn FLC đang làm là xu hướng tất yếu. Chỉ có thể như thế này mới phát triển được, sẽ thu hút tốt khách du lịch hơn nhiều. Điều này làm tăng hiệu quả đầu tư, nhà đầu tư khi tham gia vào đây thì yên tâm là không lỗ.

Khu du lịch như thế làm phát triển thêm khu đô thị xung quanh. Hai yếu tố cộng hưởng tạo nên sự gia tăng của giá trị bất động sản. Sắp tới, phát triển những khu du lịch thích ứng với xu hướng phát triển của các nhu cầu du lịch sẽ là xu hướng tất yếu.

Ông Nguyễn Văn Đính đánh giá thế nào về sự phát triển của các tổ hợp du lịch này? Sự phát triển các khu quần thể hoặc đô thị quy mô lớn như vậy sẽ tạo ra những ảnh hưởng gì với thị trường bất động sản trong tương lai?

Số liệu thống kê cho thấy, từ đầu năm đến nay đã có hơn 800 sàn giao dịch bất động sản đóng cửa, ngừng hoạt động. Covid-19 như một phép thử cho các sàn giao dịch, môi giới bất động sản. có sự phát triển bền vững, đầu tư về nguồn lực. Trong giai đoạn chuyển đổi, sàn môi giới nào có sự thay đổi phù hợp hoàn cảnh, có sự phát triển và đầu tư bền vững về nguồn lực sẽ trụ lại được.

Các yếu tố mà mỗi sàn giao dịch cần thay đổi trong bối cảnh thị trường chịu tác động của dịch bệnh gồm: Đầu tiên, cần thích ứng nhanh, ứng dụng công nghệ. Xu hướng này không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới. Theo các chuyên gia thuộc Hội Bất động sản Mỹ, trong hoạt động môi giới bất động sản thì câu hỏi làm sao để thu hút khách hàng là quan trọng nhất. Để như vậy thì cần nhìn nhận về việc chuyển đổi, thích ứng công nghệ.

Yếu tố thứ hai là việc chuyển đổi trong quá tình tiếp cận các nguồn hàng. Bản thân batdongsan.com.vn có các đơn vị môi giới sản phẩm nhà phố rất tốt. Tuy nhiên, dịch bệnh đến khiến việc cho thuê giảm, nguồn cầu giảm,.. từ đó, họ đã chuyển đổi sang phân phối dự án. Sự linh động chuyển đổi này tạo ra lựa chọn mới cho nhà phân phối, mở ra nhiều khả năng phát triển mới.

Thứ ba, việc thích ứng thị trường cũng rất quan trọng. Đó là khi thị trường bất động sản tại Hà Nội, TP.HCM gặp khó khăn thì các đơn vị mở rộng ra thị trường lân cận. Rõ ràng, cơ hội sẽ dành cho người thức thời nhất, nhiều đơn vị đã tìm đến vùng ven, thị trường mới nổi. Tiếp đó là môi giới có thể tìm nguồn hàng mới từ các nước, ví dụ như batdongsan.com.vn kết nối với đơn vị phân phối từ Úc, giúp mở rộng thêm tệp khách hàng mới. Từ đó để thấy việc tiếp cận chủ đầu tư nước ngoài cũng là 1 yếu tố mà các sàn cân nhắc. Tóm lại, theo tôi, đơn vị có khả năng thích ứng tốt nhất thì sẽ tồn tại.

Cảm ơn anh Nghĩa. Sau những tác động của dịch bệnh Covid-19, thị trường bất động sản đã chịu không ít ảnh hưởng, rõ ràng trong đó là việc đóng cửa của nhiều sàn giao dịch bất động sản. Xin hỏi ông Quốc Anh, theo ông nhìn nhận - với vai trò 1 sàn tổng hợp, thì sự thay đổi của các sàn môi giới qua làn sóng dịch bệnh như thế nào? Vì không có họ thì chưa chắc khách hàng đã tìm được vùng đất tốt, giá hợp lý.

Trong bối cảnh dịch Covid-19, nhiều sàn giao dịch đã phải đóng cửa. Song sự xuất hiện của những cánh chim đầu đàn, dám đầu tư mạo hiểm, lợi nhuận cao vẫn có. Họ đã nhìn thấy tiềm năng ở những vùng đất mới không bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. 

Chúng tôi đang trải nghiệm một sản phẩm mới là đất nền gần các khu nghỉ dưỡng. Các nhà đầu tư hiện nay đang nhìn thấy những cơ hội từ những mảnh đất đẹp và sự phục hồi của ngành du lịch trong thời gian tới. Chủ đầu tư trong bối cảnh này cũng cần tạo các sản phẩm mới, thích ứng thị trường và có sức hấp dẫn với nhà đầu tư,khách hàng.

Thưa ông Nghĩa, ông Quyết đã nói nhiều về các sản phẩm tổ hợp mới, hấp dẫn. Theo ông, sức chống chịu của các sản phẩm này trong đợt dịch và trong thời gian tới như thế nào?

Đây là một câu hỏi rất khó. Theo tôi, để quyết định đầu tư vào đâu thì yếu tố giao thông rất quan trọng, giao thông tốt chắc chắn sẽ thu hút nhà đầu tư. TS. Lịch nói rất đúng, yếu tố quan trọng là con đường. Tôi quyết định đầu từ vào Bình Định và đặc biệt là Quy Nhơn vì hệ thống giao thông, kết nối giữa địa điểm mà FLC lựa chọn đặt dự án đến các khu vực xung quanh đều đã hoàn thiện.

Lúc tôi vào là 10 năm trước, khi đó không nhà đầu tư nào đến đây làm du lịch, nhưng tôi nhìn thấy con đường dẫn về đây, dẫn ra biển. Toàn bộ bãi biển, mặt bằng và sự cam kết của chính quyền khi mời FLC đầu tư, chính vì lẽ đó, tôi rất quan tâm tới giao thông, chứ không phải ở đây có biển thì tôi mới đầu tư.

Điều tiếp theo là chúng tôi đầu tư vào quần thể lớn. Chúng tôi muốn tự tạo ra và định vị thị trường bất động sản. Như 1 tờ giấy trắng, chúng tôi sẽ phác thảo ra tỉnh cần sản phẩm này, khách du lịch cần sản phẩm này, nhà đầu tư cần sản phẩm này… Như ở Bình Định nếu thời gian 1 - 3 năm tới, chúng tôi sẽ còn tạo ra thêm nhiều sản phẩm cho khu vực này nữa, ví dụ có thể giống như 1 khu outlet ở Mỹ. Tất cả các tỉnh lân cận có thể đến đây mua sắm, nhưng chúng tôi đang chờ đến thời điểm thích hợp.

Ở thời điểm bây giờ, nhìn vào Bình Định, Quy Nhơn, Tập đoàn FLC đã có mặt, cơ hội thấy rõ, đó là câu chuyện nhãn tiền và dễ hình dung. Nhưng vào thời điểm cách đây 5 - 6 năm thì những cơ hội ấy chưa rõ nét như hiện nay. Vậy, nguyên nhân nào khiến Tập đoàn FLC sẵn sàng “đánh bắt xa bờ” như vậy, thưa ông Trịnh Văn Quyết? Và trong bối cảnh nhiều chủ đầu tư đang hướng dòng đầu tư ra các khu vực ven biển thì ông có tính toán như thế nào?

Đối với chúng tôi, khi đầu tư vào tỉnh nào cũng suy nghĩ sẽ phát triển lâu dài tại tỉnh đó. Một địa phương để có thể thu hút nhà đầu tư, nhà phát triển dự án thì điều quan trọng nhất là sự đối xử công bằng của chính quyền tỉnh đối với các nhà đầu tư lớn và vừa, đặc biệt là nhà đầu tư chiến lược. Nếu được coi trọng là nhà đầu tư chiến lược, chúng tôi sẵn sàng đầu tư toàn tâm, toàn lực vào thị trường đó.

Tại Bình Định, chúng tôi cũng phát triển dự án với tư duy đó. Từ khi vào với Bình Đinh, cả hệ thống chính trị Bình Định đã vào cuộc với sự công tâm và hỗ trợ cho chúng tôi. Có thể kể đến như tháng 4/2015 chúng tôi có mặt tại Bình Định để chính thức khởi công xây dựng quần thể nghỉ dưỡng và chỉ sau 1 năm đã khánh thành toàn bộ dự án. Nếu không có sự hỗ trợ của chính quyền, sự quý mến, ủng hộ của người dân trong công tác đền bù giải phóng mặt bằng thì chúng tôi không thể hoàn thành nhanh dự án chỉ trong vòng một năm.

Tiếp đó, với dự án thứ 2 là một toà tháp đôi sẽ khánh thành để bàn giao cho nhà đầu tư vào tháng 11. Dự án này tại thời điểm đầu tư xây dựng cũng được chính quyền địa phương ủng hộ và hỗ trợ.

Chúng tôi được chính quyền địa phương tạo điều kiện để có thể xây dựng 6 dự án ở toà tháp đôi tại Bình Định nhưng chúng tôi chỉ nhận một dự án và hứa sẽ làm tốt. Và sắp tới, chúng tôi sẽ phát triển dự án du lịch nghỉ dưỡng ở Cù Lao Xanh. Tôi tin rằng, chủ đầu tư tìm được nhà đầu tư chiến lược và hỗ trợ họ thì sẽ rất thành công cho tỉnh. Bình Định đã tìm được FLC và biết cách khai thác.

Thưa ông Trịnh Văn Quyết, ngay tại Quy Nhơn, FLC là một trong những tập đoàn tiên phong phát triển tại vùng đất này. Ông có những chia sẻ như thế nào về vùng đất này, cơ hội đầu tư tại đây.

Trong những năm gần đây, Quy Nhơn trở thành điểm đến trong hoạt động du lịch miền Trung, trở thành thương hiệu an toàn, thân thiện, văn minh, hấp dẫn. Năm 2016 - 2020, du lịch được xác định là ngành kinh tế quan trọng của tỉnh. Trước đó, từ 2013 - 2016, bức tranh du lịch Bình Định còn nhạt nhòa, không có nhiều điểm nhấn. Năm 2016, tổng khách du lịch là 3,2 triệu lượt khách, 2019 đã tăng lên là gần 5 triệu lượt.

Về hoạt động liên quan hỗ trợ du lịch, chuyến bay tăng trưởng, hoạt động du lịch tăng trưởng ấn tượng. Cơ sở lưu trú 2020 tăng 12,6% so với 2016, nhiều loại hình du lịch mới được phát triển. Quy Nhơn đạt nhiều danh hiệu cao quý trong lĩnh vực du lịch… Góp phần đạt được điều này là sự đóng góp to lớn của các chủ đầu tư, trong đó có FLC.

Với tốc độ và kết quả đạt được trong du lịch, mục tiêu nhiệm kỳ tới tinh Bình Định định hướng phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, chúng tôi nỗ lực giữ vững thương hiệu điểm đến an toàn văn minh thân thiện, hấp dẫn. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm đột phá sắp tới là đẩy nhanh tiến độ xây dựng các khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp.

Như vậy việc hình thành các khu phức hợp và chuẩn bị khánh thành khai trương FLC Coastal Hill Quy Nhơn, FLC Sea Tower như một cơn mưa rào sau thời gian dài “cháy” phòng.. Chúng tôi rất vui mừng, mong muốn chào đón sự kiện này của FLC với việc khai trương 2 hệ thống cao cấp này. Thời gian tới, chúng tôi sẽ thảo luận chi tiết chiến lược phát triển du lịch trong nhiệm kỳ tới. Chúng tôi rất mong nhận được sự giúp đỡ, trợ lực, đồng hành từ các chuyên gia, các tập đoàn như tập đoàn FLC.

Với sự ra đời những dự án mới có quy mô lớn, được đầu tư bài bản mới như FLC Sea Tower và FLC Coastal Hill Quy Nhơn sắp tới sẽ đem lại những ý nghĩa như thế nào cho bất động sản du lịch nghỉ dưỡng và du lịch của Bình Định nói chung?

Chúng ta đã bàn nhiều ở phiên 1 về xu hướng đầu tư và sự dịch chuyển. Tôi cho rằng có 2 lý do có sự dịch chuyển về những vùng đất mới: Thứ nhất, không phải tìm đâu xa, mà là FLC Quy Nhơn, nhiều năm trước nơi đây chỉ có cát, các nhà đầu tư xin đất để đó không ai làm, chỉ đến khi FLC đặt chân về đây mới thấy được sự quyết tâm để thay đổi diện mạo vùng đất này. Và với chỉ 1 dự án đã làm thay đổi hoàn toàn nơi đây, không chỉ mở ra nhiều cơ hội cho thị trường du lịch mà còn cả thị trường bất động sản. Nếu không có dự án FLC thì chưa chắc đã có người mua đất ở khu đô thị bên cạnh. Do đó, rất cần những nhà đầu tư như FLC đầu tư tại Bình Định và rồi mở ra những thị trường cho nhà đầu tư thứ cấp.

Ông bà xưa đã có câu “Thóc đến đâu, bồ câu đến đó”. Chính dự án này đã mở ra cơ hội cho nhiều nhà đầu tư. Điều đó cho thấy, thị trường mới nổi không thể nổi được nếu như không có dự án, không có nhà đầu tư tiên phong, Thứ hai, với thị trường Bình Định, chưa bao giờ trong vòng 4 năm tỉnh Bình Định có thể làm được cơ sở hạ tầng giao thông kết nối như hiện nay từ Quy Nhơn đi các vùng khác.

Điểm nổi bật trong phát triển hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh là hàng loạt dự án giao thông trọng điểm được đầu tư xây dựng, như: Tuyến QL19 mới đoạn từ cảng Quy Nhơn đến giao QL1 (dài gần 18km), tuyến đường phía Tây tỉnh kết nối phía Tây Nam cửa ngõ TP. Quy Nhơn đến Khu Công nghiệp Becamex Bình Định (hơn 14,3km), tuyến đường trục Khu kinh tế nối dài từ Cảng Hàng không Phù Cát về Khu kinh tế Nhơn Hội (18,5km), tuyến đường ven biển từ Cát Tiến đến Đề Gi (hơn 21,5km)... Đến nay, tuyến QL 19 mới và tuyến đường phía Tây tỉnh đã hoàn thành đưa vào khai thác.

Tất cả những điều này góp phần mở ra thị trường tương lai cho Bình Định. Đặc biệt, mở ra những đô thị ven biển gắn với kinh tế, Tiềm năng rất lớn cho Bình Định. Tuy nhiên, đâu là điều quyết định. Chính là giao thông quyết định tất cả, quyết định cả thị trường bất động sản. Nếu không có giao thông là không thể phát triển.

Đầu tư bất động sản có 2 bí quyết và cũng 2 tai hoạ:

Bí quyết 1 là chọn địa điểm đúng. Bí quyết 2 là huy động được dòng vốn dòng tiền. nhưng với 2 yếu tố này nếu chọn sai sẽ là tai hoạ. Do đó, sự thành công của thị trường chính là khi nhà nhà đầu tư đã chọn được địa điểm thì Nhà nước hãy hỗ trợ cho họ về hạ tầng.

Hà Nội, TP.HCM còn nhiều quỹ đất nhưng bị bó hẹp không phát triển được vì giao thông không được hỗ trợ phát triển. Trên tinh thần đó, tỉnh Bình Định đã đặt mục tiêu và quyết tâm dùng giao thông để kích hoạt thị trường, thu hút nhà đầu tư.

Triển vọng theo quy hoạch, thị trường bất động sản nghỉ dưỡng Bình Định bước đầu phát triển với các dự án nghỉ dưỡng của Tập đoàn FLC, còn triển vọng về tiềm năng sau này với các dự án là còn quá lớn.

Khi làm con đường ven biển đi về phía Bắc, tiềm năng du lịch nơi dọc bờ biển đó là rất lớn. Phải nói rằng, bất động sản nghỉ dưỡng là yếu tố tự nó mới giải quyết vấn đề du lịch, nhưng còn có tác động lan tỏa để hình thành các đô thị du lịch. 

Trong 5 - 10 năm nữa, sẽ hình thành toàn bộ đô thị du lịch lan ra xung quanh. Đô thị du lịch sẽ hình thành từ các bất động sản nghỉ dưỡng. Với tầm nhìn phát triển như vậy, Bình Định sẽ tạo cơ hội cho các nhà đầu tư khi rót vốn vào đây. Chúng tôi trông chờ các nhà đầu tư như Tập đoàn FLC để Bình Định tiếp tục phát triển mạnh mẽ sau này.

Thưa TS. Trần Du Lịch, một người con của Bình Định ắt hẳn rất tự hào khi thấy tỉnh nhà ngày một đổi thay. Ông là thành viên Tổ tư vấn Thủ tướng Chính phủ, vậy theo quan sát của ông, ông đánh giá như thế nào về xu thế phát triển lĩnh vực bất động sản nghỉ dưỡng tại Bình Định nói riêng và các địa phương ven biển nói chung tại Việt Nam?

Xu hướng dịch chuyển từ thị trường truyền thống tới thị trường mới là xu hướng diễn ra vài năm nay. Từ năm 2017 đến nay, chúng tôi đã tiếp cận được một cấu trúc hoàn toàn mới đó là bất động sản đất nền có sức hấp dẫn hơn sản phẩm bất động sản nghỉ dưỡng hay chung cư rất nhiều. Tỷ suất lợi nhuận của đất nền cao hơn. Đặc biệt, từ năm 2018 những cánh chim đầu đàn là những người có dòng tiền lớn đang chiếm giữ nhiều sản phẩm tại các vùng đất mới. Chúng tôi đã nhận thấy các sản phẩm tại các vùng đất mới nhận được sự đón nhận rất lớn.

Mặc dù có những địa phương, pháp lý chưa rõ ràng song những cánh chim đầu đàn, có kinh nghiệm vẫn nhìn thấy những giá trị tiềm năng ở tương lai. Những vùng đất mới như Quảng Nam, Bình Định, Bắc Ninh, 2 năm vừa qua những cánh chim đầu đàn đã điền vào chỗ trống của những vùng đất mới với các vị trí như gần khu công nghiệp, làng nghề, trung tâm thị trấn và họ chấp nhận đợi chờ pháp lý.

Thưa ông Nguyễn Chí Nghĩa, Phó Tổng Giám đốc Đất xanh Miền Bắc, ông nhận thấy tiềm năng sinh lợi nhuận của các thị trường mới nổi có sự khác biệt như thế nào với các thị trường truyền thống?

Đây cũng là xu hướng mà trong báo cáo thị trường bất động sản chúng tôi đã chỉ ra trong 2 năm gần đây, chỉ số về lượng người quan tâm tìm kiếm bất động sản tại các thị tường được chúng tôi luôn theo dõi rất sát. Hơn 80% lượng tìm kiếm trong vài năm trở lại đây đến từ Hà Nội và TP.HCM. Tuy nhiên, xu hướng 2 năm gần đây lượng tìm kiếm tại các thị trường khác bắt đầu tăng lên rõ rệt. Như ở Quy Nhơn, lượng tìm kiếm từ quý II/2020 so với quý I/2020 đã tăng 30%. Con số này thể hiện sự quan tâm đến các thị trường mới ngày càng nhiều hơn.

Điểm chung nhận thấy là đây là địa bàn chưa có nhiều sự đầu tư ban đầu về cơ sở hạ tầng, với sự xuất hiện của 1 số tập đoàn lớn, dẫn đến mặt bằng cũng như giao dịch bất động sản tại các khu vực này tăng lên, theo đó số lượng môi giới lớn đến theo, xác lập sân chơi mới cho thị trường bất động sản. Khi có sự đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng, di chuyển đi lại dễ dàng khiến lượng người quan tâm bất động sản ngày càng nhiều hơn, Quy Nhơn hay Quảng Ninh là một ví dụ điển hình. Những số liệu cụ thể đã cho thấy một thực tế rõ ràng là các thị trường địa phương đang ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm hơn.

Xin hỏi ông Nguyễn Quốc Anh, Phó Tổng Giám đốc batdongsan.com.vn, theo nghiên cứu của các ông thì điểm chung của tất cả các tỉnh thành mới nổi lên trên bản đồ thị trường bất động sản là gì?

Trong quá trình phá triển đô thị trong tương lai, tới đây Bình Định tiếp tục phát triển đô thị hiện đại, chung cư thương mại, NƠXH,… Đây là cơ hội lớn mà nhà đầu tư có thể tham khảo, vào đầu tư. Về thủ tục hành chính, hiện tỉnh đã có quy hoạch chi tiết, nhà đầu tư có nhu cầu có thể tham khảo. Chúng tôi đã tính toán để tạo điều kiện tốt nhất cho các nhà đầu tư để phát triển, đầu tư.

Nếu nhà đầu tư muốn gia tăng, giao dịch hiệu quả hơn ở vùng đất được cho là có nhiều hiệu quả, thì sự hỗ trợ của chính quyền với hoạt động giao dịch sẽ ra sao?

Phải nói rằng, những năm vừa qua Bình Định có sự phát triển rõ rệt về du lịch, về bất động sản. Chúng tôi cảm ơn Tập đoàn FLC đã có những sự đầu tư về vùng đất này để đưa Bình Định trở thành một điểm đến mới trong bản đồ du lịch Việt Nam.

Chúng tôi rất trăn trở phải làm sao để tỉnh có bước đi đúng và phù hợp với thị trường. Tôi xin trao đổi 3 góc độ:

Thứ nhất, quy hoạch chung Quy Nhơn và quy hoạch và chi tiết các khu vực, tỉnh nhận biết rõ, quy hoạch phải đi trước 1 bước, có tầm, nhìn xa. Chúng tôi làm đầy đủ, có sự kết nối đồng bộ về quy hoạch để các nhà đầu tư yên tâm.

Thứ hai, chú trọng đầu tư kết nối xây dựng hạ tầng. Trong 10 năm nay, Bình Định đã đầu tư nhiều về hạ tầng. Trong đó, có sân bay đang đón 10 chuyến khách mỗi ngày đón cả khách trong nước và nội địa. Cùng với đó có cảng biển, đường sắt Bắc - Nam, giao thông thuận tiện. Hiện nay, Bình Định cũng đã mở xong 1 số đường trục, đường ven biển kết nối Quy Nhơn với các địa phương để góp phần phát triển hạ tầng đô thị và phục vụ du lịch.

Thứ ba, Bình Định rất chú trọng chỉnh trang đô thị, phát triển môi trường sinh thái, đã có những hoạt động đầu tư chỉn chu với hệ thống đường, cây xanh, xử lý nước thải… UBND tỉnh cũng đã phát triển, đầu tư để tạo dựng công viên cây xanh, mang đến bộ mặt mới và an toàn, xanh cho tỉnh.

Như TS. Võ Trí Thành đã nói, du lịch ngày nay không chỉ là nghỉ dưỡng, là an toàn, mà còn là trải nghiệm và chất lượng cuộc sống. Đối với quan điểm của chính quyền địa phương, kinh tế có thể tăng trưởng chậm, nhưng đời sống, chất lượng cuộc sống người dân phải được đảm bảo tốt nhất. Đó là lý do khiến Bình Định thu hút đầu tư của các nhà phát triển.

Như các chuyên gia đã nhìn nhận về xu hướng tất yếu của sự chuyển dịch. Thưa ông Nguyễn Tuấn Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định. Ông có thể chia sẻ thêm sự hấp dẫn của vùng đất Bình Định hiện nay?

Theo tôi, có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự dịch chuyển của xu hướng đầu tư, phát triển bất động sản về những thị trường mới, đặc biệt là về vùng duyên hải miền Trung, trong đó có Quy Nhơn, Phú Yên…

Không phải tự nhiên nhà đầu, chủ đầu tư  tập trung về thị trường mới mà chắc hẳn phải có điều gì hấp dẫn. Trong đó, tôi muốn đề cập đến điều kiện tự nhiên, điều kiện pháp lý và điều kiện kinh doanh.

+   Về điều kiện tự nhiên: 

Khác với thị trường truyền thống ở các thành phố lớn như TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh quỹ đất đã cạn kiệt, ở các tỉnh ven biển miền Trung hầu hết là quỹ đất còn lớn, thuận lợi cho việc phát triển dự án, kể cả dự án quy mô lớn. 

Mặt khác, ở các địa phương này vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai phá, cả về vị trí địa lý, cảnh quan, khí hậu và danh lam thắng cảnh. Các tỉnh khu vực này đều có bờ biển dài và đẹp, không khí trong lành tạo môi trường tự nhiên rất tốt. Đặc biệt được hưởng khí hậu nhiệt đới nắng ấm quanh năm, rất thích hợp cho việc phát triển du lịch.

Đây cũng là khu vực giao thoa của nhiều nền văn hóa nhưng mặt khác vẫn giữ được những nét đặc trưng của văn hóa bản địa độc đáo. Vì vậy mà tạo nên sự phong phú, đa sắc màu, là điều kiện tốt để phát triển du lịch khám phá. Đây là điều kiện tốt để phát triển bất động sản du lịch.

Không những thế, ở đây cũng chứa đựng nhiều cảnh quan, danh lam thắng cảnh đặc thù, độc đáo mà không phải nơi nào cũng có. Ngay trong lòng biển ở khu vực này cũng chứa đựng nhiều rạn san hô đẹp, phong phú

+     Về điều kiện pháp lý: 

Có thể nói, nhiều địa phương khu vực này đang ở dạng mới thức tỉnh nên khát vốn đầu tư để trỗi dậy về kinh tế. Vì vậy, các cấp chính quyền sẽ mở rộng cửa kêu gọi đầu tư, trải thảm đỏ để đón nhà đầu tư. Chính vì vậy, việc phê duyệt và triển khai dự án sẽ dễ dàng hơn rất nhiều so với hai thị trường đã bão hòa là Hà Nội và TP.HCM. Trong 2 năm qua, ở Hà Nội và TP.HCM có rất ít dự án được phê duyệt.

Ngay thủ tục hành chính để triển khai dự án cũng bớt phiền hà hơn. Điều đó sẽ giúp chủ đầu tư tiết kiệm được cả chi phí về tài chính và thời gian, đồng nghĩa với việc đón bắt cơ hội kịp thời hơn.

+     Về điều kiện kinh doanh: 

Không những thuận lợi về thủ tục pháp lý, ngay điều kiện kinh doanh chắc chắn cũng được thuận lợi hơn nhiều vì địa phương sẽ có những ưu đãi để mời gọi đầu tư. Chẳng hạn như ưu đãi về thuế, ưu đãi về đất… 

Đồng thời, do mới có ít nhà đầu tư vào địa phương nên tính cạnh tranh ít khốc liệt hơn. Mặt khác, cung chưa nhiều nên tính thanh khoản của thị trường cũng cao hơn.

Như vậy, điều kiện kinh doanh cũng sẽ thuận lợi hơn. Đó là 3 điều kiện theo tôi sẽ hấp dẫn nhà đầu tư

Tính hấp dẫn của bất động sản trong những năm trở lại đây đều gắn với sự dịch chuyển. Đó là xu thế, xu hướng. Nếu muốn nhìn một cách trung hạn và dài hạn là TP. Hà Nội và TP.HCM vẫn còn quỹ đất thì xu thế này vẫn xảy ra mặc dù có chậm hơn. Bởi sự phát triển của các tỉnh khác ngày càng tiếp cận đến cái mới và khi đến với các tỉnh này, doanh nghiệp, nhà phát triển, nhà đầu tư đều n

Xu thế rất quan trọng đó là dịch chuyển thị trường theo vùng miền như Bình Định, Thanh Hoá, Quảng Ninh…, dịch chuyển thị trường theo phân khúc. Điều này thấy rất rõ trong 2 - 3 năm nay. Có nghĩa là dịch chuyển phù hợp theo nghĩa tích cực, gắn với địa lý vùng miền. Đặc biệt, tôi muốn nhấn mạnh quan điểm: Chúng ta có thể phát triển ở đâu cũng được, đó là sự đòi hỏi mới về lối sống mới, cách sống, tiêu dùng mới.

Chúng ta nói về second home, nói về FLC Resort, nói về sống thì phải đi du lịch nhưng đều gắn với việc muốn ở đâu, làm gì. Thứ nhất là sự thuận tiện, hiện đại, thông minh. Thứ hai là diện tích - hệ sinh thái. Du lịch ngày nay đã tiến thêm 1 bước, trước đây là du lịch trải nghiệm, nay là du lịch đi tìm một lối sống. Ví dụ như Quy Nhơn, khi làm đô thị AI, đây không chỉ là đổi mới sáng tạo mà đó còn là 1 nơi chiêm nghiệm lối sống rất hay.

Đây chính là xu thế mà tôi muốn nhấn mạnh. Nhìn những điều đã đạt được vừa qua, thì để phát triển bất động sản du lịch, các nhà phát triển có thể nhìn nhận góc nhìn mới về sự phát triển theo phân khúc, nhưng cũng có thể nhìn qua những đòi hỏi phát triển về lối sống, cách sống, cách chiêm nghiệm, cách sản xuất kinh doanh. Nếu biết tạo lập sẽ tạo ra tính hấp dẫn.

Thưa TS. Võ Trí Thành, theo quan sát của ông, ngoài những nguyên nhân như quỹ đất nội đô ngày càng ít, việc phê duyệt các dự án tại TP. Hà Nội và TP.HCM chậm và gặp nhiều khó khăn… thì tại sao nhà đầu tư bị hấp dẫn bởi thị trường mới này?

Đầu tiên phải nói rằng, tại Hà Nội, TP.HCM đang có sự dịch chuyển của nhà đầu tư ra khỏi các địa phương này. Đó là bởi, sản phẩm bất động sản tại các địa phương này, như biệt thự liền kề, nghỉ dưỡng… ngày càng khan hiếm. Riêng với sản phẩm nhà ở chung cư, tại Hà Nội nếu đầu tư sinh lời là không có lợi bởi giá chung cư đã đạt đến đỉnh. Hiện nay, chủ yếu người mua có nhu cầu ở thực để. Còn nếu đầu tư, hàng hiếm, giá cao, nếu mua để lướt sóng thì không thể có lãi.

Tương tự, tại TP.HCM trong 2 năm trở lại đây không có dự án mới, giá đang có sự tăng khá mạnh, bình quân giá tăng 5 - 7%, thậm chí có khu vực trên 10%. Về bản chất, nhà đầu tư sẽ rót vốn vào thị trường có khả năng sinh lời tốt, giá còn ở ngưỡng thấp, có như vậy họ mới lao vào để đầu tư.

Thị trường mới là gì? Đó chính là những thị trường bắt đầu có sự phát triển mạnh về kinh tế, trong đó có lợi thế phát triển công nghiệp, kinh tế du lịch, đó là địa phương mới mà nhà đầu tư gọi là thị trường mới với nhiều lợi thế hơn. Loại trừ các khu vực đã phát triển mạnh về bất động sản du lịch như Đà Nẵng, Nha Trang, Quảng Ninh thì thị trường mới của ngành du lịch là các địa phương mà vài năm trở lại đây, nhiều địa phương đã tận dụng được lợi thế từ cảnh quan thiên nhiên đẹp, các điều kiện tự nhiên tốt như Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Bình Định,… chúng tôi đồng ý đây là những địa chỉ đang có thị trường mới.

Những thị trường mới này có lợi thế đó là: Địa phương có chính sách cởi mở, thu hút được nhiều nhà đầu tư đến với địa phương đó tham gia đầu tư vào dự án phát triển công nghiệp, hạ tầng, kinh tế du lịch… Các nhà đầu tư quan tâm đến các địa phương có giá bất động sản còn đang ở ngưỡng thấp, ở thị trường đó có sự đầu tư mạnh, đất đai chỉ dao động ở giá trên dưới 10 triệu là những con số ấn tượng và người ta quan tâm

Cụ thể trên thực tế như thị trường Quy Nhơn, năm 2018, giá tại các dự án ở đây chỉ dưới 10 triệu đồng/m2, nhưng đầu năm 2019 giá đã đẩy lên 15 – 17 triệu đồng/m2 và cuối 2019 là thời điểm đất nóng, có một số dự án thì cục bộ đã tăng đến trên 20 triệu đồng/m2.

Dù trong bối cảnh Covid ảnh hưởng kinh tế, nhưng giá vẫn đang nóng và không có xu hướng quay đầu. Đây chính là điểm nhà đầu tư rất thích. Tôi nhận thấy các địa phương như Thanh Hóa, Phú Yên... đều có hiện tượng này, đầu tư là phải sinh lời và chính điều này khiến nhà đầu tư quan tâm.

Thưa TS. Nguyễn Văn Đính, dưới góc nhìn của Hiệp hội Bất động sản Việt Nam và Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (là hai tổ chức có những dữ liệu giao dịch của cả nước), vậy xin hỏi ông:

- Số lượng giao dịch của bất động sản ở các thị trường mới thay đổi như thế nào? một con số định lượng cụ thể?

- Và có sự gia tăng thêm của các sàn môi giới bất động sản không? cụ thể tăng như thế nào?

Không chỉ sau khi chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 mà trước đó, từ khoảng đầu năm 2019, thị trường bất động sản các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng đã có những biểu hiện chững lại sau một chu kỳ phát triển nóng. Nguyên nhân chính của sự chững lại này là do quá trình rà soát pháp lý, các chính sách nghiêm ngặt để thị trường phát triển theo hướng bền vững hơn.

Đặc biệt, các đô thị lớn hiện không còn nhiều quỹ đất để phát triển dự án, sự quá tải hạ tầng xã hội ngày một trầm trọng hơn, thậm chí, hằng ngày, cư dân phải chịu nhiều ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường nước, không khí,… Bối cảnh đó khiến một số nhà phát triển bất động sản mạnh dạn tăng tốc đầu tư về những thị trường mới, như Vingroup, FLC, Novaland, CEO Group, Capital House…

Chiến lược này là điều tất yếu và đang giúp doanh nghiệp đa dạng được nguồn hàng, có thêm sản phẩm mới, tiếp cận được với nhóm khách hàng tiềm năng và đứng trước cơ hội mở rộng thị phần, phát triển được thương hiệu.

Nhiều phân tích, báo cáo ghi nhận trong thời gian qua và giai đoạn tới, những thị trường bất động sản mới như Quy Nhơn (Bình Định), Sầm Sơn (Thanh Hóa), Vân Đồn (Quảng Ninh), Hải Phòng, Quảng Ngãi, Phú Yên hay khu vực Tây Nguyên… sẽ là kênh sinh lời hấp dẫn cho các nhà đầu tư, bởi những lý do như sau:

Thứ nhất, nhà phát triển bất động sản dễ dàng thực hiện các thủ tục hành chính và nhận được nhiều ưu đãi và cơ hội từ chính sách thu hút đầu tư của các địa phương.

Thứ hai, giá thuê đất, giá đền bù, giải phóng mặt bằng cũng rẻ hơn; nhà phát triển dễ dàng tiếp cận với những quỹ đất rộng lớn tại những khu vực đắc địa.

Thứ ba, đón đầu được xu thế đô thị hóa của các địa phương, cộng với hàng loạt dự án hạ tầng trọng điểm đã và đang tiếp tục được đầu tư đồng bộ, các vùng đất mới trở thành “địa chỉ đỏ” thu hút đầu tư, nhất là các đô thị ven biển miền Trung. Gần đây, khu vực này đang dần "lột xác" nhờ sự xuất hiện của một số khu tổ hợp nghỉ dưỡng và vui chơi giải trí đạt tiêu chuẩn quốc tế được đầu tư bởi các thương hiệu uy tín trong nước và khu vực. Tiên phong cho mô hình này có thể kể tới như FLC Quy Nhơn tại Bình Định, FLC Sầm Sơn tại Thanh Hóa là một quần thể du lịch nghỉ dưỡng sinh thái 5 sao đầu tiên tại các địa phương này do Tập đoàn FLC đầu tư xây dựng, phát triển.

Thứ tư, thu nhập của người dân các địa phương hiện đã tốt hơn rất nhiều, đặc biệt là xu hướng gia tăng tầng lớp trung lưu. Họ có xu hướng thích sống trong các khu đô thị nghỉ dưỡng tổng hợp, có đủ các điều kiện sống… Các dự án đón đầu được xu hướng này chắc chắn sẽ có sự cạnh tranh tốt và thành công. Đặc biệt, những nơi có khí hậu trong lành, nước, không khí an toàn, cảnh quan thiên nhiên đẹp, hạ tầng đồng bộ… có ý nghĩa quan trọng tác động đến đến giá cả và sự phát triển thanh khoản của dự án.

Bởi lẽ, trong bối cảnh mới, con người đã phải “nghĩ lại” về sức khoẻ, giá trị sóng, và giải pháp chính là kiếm tìm những “second home” sinh thái, không chỉ đảm bảo hiệu quả kinh tế, mà còn là nơi nghỉ dưỡng, tái tạo năng lượng và bảo vệ sức khỏe - và phân khúc được gọi tên là bất động sản du lịch nghỉ dưỡng biển.

Hơn thế nữa, thương mại - dịch vụ là một xu hướng lớn của thế giới, đồng thời cũng là khu vực kinh tế động lực, là xu hướng phát triển dài hạn của Việt Nam. Trong khu vực thương mại - dịch vụ, du lịch là ngành có tỷ trọng GDP cao nhất, cũng là ngành quan trọng nhất, có giá trị lan tỏa rất lớn. Du lịch cũng được đánh giá là ngành có tỷ lệ hồi phục nhanh nhất sau đại dịch. Với những nơi có tiềm năng du lịch như thành phố biển Quy Nhơn, chắc chắn, trong tương lai gần, đây sẽ trở thành thủ phủ du lịch của khu vực miền Trung - khu vực hội tụ đầy đủ các tài nguyên du lịch của Việt Nam như biển đảo, sinh thái, văn hóa, núi rừng, đồng thời sở hữu nhiều di sản và số lượng các bãi biển nghỉ dưỡng đẹp được quốc tế đánh giá cao.

Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam, trong bối cảnh thị trường trầm lắng hậu Covid-19, bất động sản vẫn là kênh thu hút đầu tư lớn nhất, chiếm 34%. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, bất động sản ở một số thị trường mới nổi vẫn thu hút lượng lớn khách hàng đầu tư trung và dài hạn. Đơn cử như tại Quy Nhơn, giá đất nền vẫn giữ ở mức cao và có khu vực tăng gấp đôi so với thời điểm giữa năm 2019. Các phân khúc khác như bất động sản du lịch, tính thanh khoản vẫn ở mức rất cao và giá vẫn tiếp tục tăng lên.

Có thể thấy rằng, những thị trường mới đang có khả năng chống chịu tốt với biến động của nền kinh tế khi tốc độ tăng trưởng về giá sản phẩm vẫn ở mức ổn định; Tỷ lệ hấp thụ các dự án ở ngưỡng cao và còn rất nhiều dư địa để phát triển.

Xuất phát từ thực tiễn trên, được sự chỉ đạo và bảo trợ của Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, với sự đồng hành của Tập đoàn FLC, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam tổ chức Hội thảo chuyên đề: Bất động sản 2021 & Sự trỗi dậy của những thị trường mới.

Với tinh thần đó, tôi hy vọng và đề nghị các diễn giả tham dự Hội thảo sẽ tập trung làm rõ một số khía cạnh sau:

Một là, phân tích xu hướng dịch chuyển dòng tiền và sự sẵn sàng của nhà đầu tư cho làn sóng mới. Từ đó, các chuyên gia tập trung giải mã xu hướng đầu tư bùng nổ tại các thị trường này trong thời gian qua;

Hai là, chia sẻ câu chuyện đầu tư, kinh nghiệm phát triển dự án bất động sản của các thương hiệu lớn, uy tín tại các khu vực này.

Ba là, để xu hướng và tiềm năng trở thành những giá trị thực sự, góp phần vào sự phát triển minh bạch và bền vững của thị trường bất động sản, cần tiếp tục bàn thảo, đánh giá hiện trạng, phân tích diễn biến thị trường bất động sản 2021 và nhận định cơ hội đầu tư tại các khu vực này trong thời gian tới thông qua cung cầu, thị hiếu khách hàng, kế hoạch đầu tư của doanh nghiệp...

Thứ tư là, đưa ra những khuyến nghị, tư vấn thiết thực phục vụ chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp và nhu cầu của khách hàng, nhà đầu tư trong giai đoạn “bình thường mới” và đặc biệt là trong chu kỳ mới của thị trường bất động sản.

Thưa Quý vị! Nhân dịp này, thay mặt cho Ban Biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam, tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo UBND tỉnh Bình Định, các quý vị đại biểu, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà báo và lãnh đạo các doanh nghiệp đã tham Hội thảo. Ban Tổ chức xin trân trọng cảm ơn Tập đoàn FLC đã đồng hành cùng sự kiện này. Kính chúc các quý vị đại biểu dồi dào sức khỏe, hạnh phúc và thành đạt! Xin chúc Hội thảo thành công tốt đẹp! Trân trọng cảm ơn!

Về phía lãnh đạo địa phương, khách mời:

1. Ông Nguyễn Tuấn Thanh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định

2. Ông Nguyễn Thanh Nguyên - Phó Trưởng ban Khu kinh tế Bình Định

3. Bà Lê Thị Vinh Hương - Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Bình Định

4. Đoàn đại biểu tỉnh Vĩnh Phúc.

5. Ông Phan Thanh Thiên, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Tổng Giám đốc Tập đoàn khoa học quốc tế Trường Sinh

Về phía các chuyên gia kinh tế, du lịch, bất động sản:

1. Tiến sĩ Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh

2. Tiến sĩ Trần Du Lịch - Thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng

3. Tiến sĩ Nguyễn Văn Đính - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam /Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam

4. Ông Bùi Văn Doanh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam

5. Ông Nguyễn Chí Nghĩa, Phó Tổng Giám đốc Đất xanh Miền Bắc

6. Ông Nguyễn Quốc Anh, Phó Tổng Giám đốc Batdongsan.com.vn

Về phía Tập đoàn FLC:

1. Ông Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch Tập đoàn FLC

2. Bà Đàm Ngọc Bích, Phó TGĐ thường trực Tập đoàn FLC

3. Bà Trần Thị My Lan, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn FLC

4. Bà Trần Thị Hương, Tổng Giám đốc FLC Homes

Về phía Ban Tổ chức:

1. Nhà báo Phạm Nguyễn Toan, Tổng biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam

2. Nhà báo Tư Khương, Phó Tổng biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam

Ngoài ra có sự hiện diện của các vị đại biểu, các vị khách quý là lãnh đạo và nguyên lãnh đạo xã Vĩnh Thịnh, tỉnh Vĩnh Phúc; Lãnh đạo các Sở, ban, ngành tỉnh Bình Định. Các vị khách mời là lãnh đạo các doanh nghiệp, đại lý; Các đơn vị đồng hành và hợp tác truyền thông, các nhà báo, phóng viên tại các cơ quan báo chí, thông tấn truyền thông đã đến đưa tin về chương trình.