“Sở hữu kỳ nghỉ du lịch” là mô hình du lịch cung cấp dịch vụ mua trước quyền nghỉ dưỡng tại một hoặc một số khách sạn, khu resort trong khoảng thời gian nhất định (thường là 7 ngày/1 năm) theo mùa hoặc liên tục trong nhiều năm liền tùy theo thỏa thuận ký kết giữa các bên.
Mô hình này tại Việt Nam đang xuất hiện nhiều vấn đề, các tranh chấp, phản ánh, khiếu nại liên quan đến hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ liên tục được cơ quan truyền thông thông tin, cũng như người tiêu dùng phản ánh tới cơ quan bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Mới đây, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) đã phân tích 6 nhóm điều khoản “không rõ ràng” trong hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ khiến khách hàng chịu nhiều thiệt thòi khi có tranh chấp.
Mô hình “Sở hữu kỳ nghỉ du lịch” thường được quảng cáo, giới thiệu hấp dẫn về quyền lợi của khách hàng như chi phí nghỉ dưỡng thấp hơn nhiều so với khách vãng lai; dịch vụ nghỉ dưỡng tiêu chuẩn 5 sao; khách hàng có quyền chuyển nhượng hợp đồng hoặc từng tuần kỳ nghỉ với lợi nhuận cao; khách hàng có thể nghỉ dưỡng tại dự án của công ty hoặc các địa điểm khác trong và ngoài nước…
Tuy nhiên, thực tế không ít trường hợp khách thực hiện hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ phản ánh không được hưởng đúng quyền lợi như bên cung cấp dịch vụ đã cam kết hoặc quảng cáo, phát sinh thêm nhiều chi phí. Khách hàng không thể bán lại cho người khác cũng như không thể đòi lại được tiền.
Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia tổng hợp 6 vấn đề về sự thiếu rõ ràng trong các điều khoản về quyền lợi của bên mua trong một số hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ để người dân nghiên cứu kỹ trước khi quyết định tham gia giao dịch.
Khách nghỉ dưỡng rủi ro trong nghĩa vụ tài chính
Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho biết theo các điều khoản nêu trong hợp đồng, có thể thấy ngoài khoản tiền phải thanh toán một lần tại thời điểm ký kết hợp đồng (khoảng vài trăm triệu đồng), khách nghỉ dưỡng còn phải thanh toán chi phí hàng năm (từ vài triệu đến vài chục triệu đồng) để sử dụng quyền nghỉ dưỡng trên thực tế.
Trong khi đó, khoản chi phí này và các vấn đề có liên quan lại không được quy định cụ thể trong hợp đồng.
Như vậy, các điều khoản hợp đồng trao cho công ty quyền đưa ra các tính toán nhằm tối ưu hóa quyền lợi của mình tùy từng thời kỳ và đẩy bất lợi và rủi ro về phía khách nghỉ dưỡng.
Chất lượng dịch vụ nghỉ dưỡng không được cụ thể hóa
Về phần dịch vụ nghỉ dưỡng, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho biết mặc dù được quảng cáo vô cùng hấp dẫn với các tiện nghi, chất lượng nghỉ dưỡng đẳng cấp quốc tế, 5 sao, tuy nhiên, danh mục dịch vụ và chất lượng dịch vụ cung cấp tới khách nghỉ dưỡng có thể không được cụ thể hóa trong hợp đồng.
Điều này khiến khách nghỉ dưỡng thiếu cơ sở pháp lý để khiếu nại bên cung cấp dịch vụ trong trường hợp chất lượng dịch vụ không đảm bảo, không tương xứng với số chi phí thường niên/phí duy trì phải chi trả, hoặc không đúng với kỳ vọng về một địa điểm nghỉ dưỡng lý tưởng.
Chuyển nhượng khó khăn
Về khả năng đầu tư sinh lời, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho rằng việc chuyển nhượng này gắn với điều kiện trả phí và phải được bên cung cấp dịch vụ đồng ý trước bằng văn bản.
Trong khi đó, mức phí chuyển nhượng và điều kiện chuyển nhượng cụ thể (để nhận được sự đồng ý bằng văn bản của doanh nghiệp) chưa được quy định tại thời điểm ký kết hợp đồng mà thuộc quyền quyết định của doanh nghiệp tại từng thời điểm.
Như vậy, tại thời điểm khách hàng phát sinh nhu cầu chuyển nhượng, doanh nghiệp hoàn toàn có thể tính toán một mức phí chuyển nhượng có lợi cho doanh nghiệp và đưa ra các điều kiện chuyển nhượng khó khăn, nhằm mục đích hạn chế việc chuyển nhượng của khách hàng, đồng thời để cạnh tranh trong việc bán các tuần nghỉ dưỡng của doanh nghiệp với chính các khách hàng đang có nhu cầu chuyển nhượng để tìm kiếm lợi nhuận.
Các điều khoản nội dung trong hợp đồng cũng đặt ra các hạn chế đối với việc thay đổi người sử dụng căn hộ nghỉ dưỡng trong tuần nghỉ dưỡng.
Mơ hồ về tiêu chí và đối tác liên kết
Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia lưu ý với dạng điều khoản liên quan đến địa điểm nghỉ dưỡng, khách hàng có thể không được cung cấp thông tin về danh sách các công ty liên kết cụ thể, đồng thời không được cam kết về các tiêu chí lựa chọn đối tác liên kết.
Tại thời điểm ký kết hợp đồng, khách nghỉ dưỡng không có cơ sở để đánh giá về hiệu quả thực hiện quyền trao đổi này trên thực tế.
Do doanh nghiệp có toàn quyền lựa chọn đối tác liên kết và giao dịch trao đổi giữa đối tác liên kết và khách nghỉ dưỡng là giao dịch riêng nên không có cơ sở ràng buộc trách nhiệm của doanh nghiệp khi doanh nghiệp lựa chọn đối tác liên kết thiếu năng lực/không đáp ứng được kỳ vọng của khách nghỉ dưỡng.
Rủi ro về chủ thể cung cấp dịch vụ nghỉ dưỡng
Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia nhận định, về nhóm điều khoản liên quan đến chủ thể cung cấp dịch vụ nghỉ dưỡng, ngay cả trong trường hợp khách nghỉ dưỡng đã nghiên cứu kỹ và thận trọng lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ có uy tín, có tiềm lực kinh tế và kinh doanh lâu năm trên thị trường, khách nghỉ dưỡng vẫn có thể phải chịu rủi ro trong trường hợp doanh nghiệp chuyển nhượng, chuyển giao hợp đồng cho bên thứ 3 thiếu năng lực và/hoặc thiện chí trong việc thực hiện hợp đồng.
Cơ chế chấm dứt hợp đồng phức tạp
Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia phân tích, với nhóm điều khoản về chế tài xử lý vi phạm được minh họa, khách nghỉ dưỡng đứng trước rủi ro lớn trong việc bị doanh nghiệp chấm dứt hợp đồng và mất khoản tiền đã thanh toán mặc dù thời hạn hợp đồng có thể còn dài.
Xuất phát từ việc điều khoản hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ thường phức tạp, khoản tiền phải thanh toán một lần lớn, thời hạn hợp đồng dài, cơ chế chấm dứt hợp đồng cho khách nghỉ dưỡng có thể không thuận lợi cùng với nhiều hạn chế khác có thể được quy định trong hợp đồng, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia khuyến nghị người dân lưu ý nghiên cứu kỹ hợp đồng và đề nghị luật sư tư vấn, nếu có thể, để đánh giá toàn diện về quyền lợi, nghĩa vụ và rủi ro có thể xảy ra trước khi quyết định tham gia giao dịch./.
