Sự việc bắt nguồn từ cuộc kiểm tra đột xuất vào ngày 1/4 do Phòng Cảnh sát Kinh tế Công an TP. Đà Nẵng chủ trì, phối hợp cùng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Hòa Vang, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 2 thực hiện.
Coi thường quy định pháp luật
Qua quá trình kiểm tra, cơ quan chức năng xác định trang trại của Doanh nghiệp tư nhân Đồng Nghệ đang hoạt động trên diện tích khoảng 3ha, được phân chia thành ba khu vực riêng biệt gồm khu nuôi heo nái, heo giống và heo thịt. Tổng đàn thiết kế khoảng 600 con, tuy nhiên tại thời điểm kiểm tra thực tế, số lượng heo đang được nuôi là 175 con.
Không chỉ tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước, không khí và đất canh tác xung quanh, hoạt động chăn nuôi không có giấy phép còn ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng dân cư sinh sống gần khu vực trang trại.
Dù đã vận hành trong thời gian dài, trang trại này lại không hề được cấp phép môi trường theo quy định tại Luật Bảo vệ môi trường 2020. Cụ thể là vi phạm Điều 39, quy định về "Giấy phép môi trường" đối với các dự án, cơ sở có hoạt động gây phát sinh chất thải. Hành vi này bị xem là vi phạm hành chính nghiêm trọng, vì môi trường xung quanh luôn chịu rủi ro từ khí thải, nước thải và chất thải chăn nuôi không qua xử lý đúng quy chuẩn.
Chiếu theo Nghị định số 45/2022/NĐ-CP ngày 7/7/2022 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, doanh nghiệp Đồng Nghệ bị phạt 65 triệu đồng, mức phạt tương ứng với hành vi tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ mà không có giấy phép môi trường trong trường hợp cơ sở có quy mô vừa. Ngoài ra, quyết định của UBND TP. Đà Nẵng còn đi kèm với hình phạt bổ sung: đình chỉ hoạt động của nguồn phát sinh chất thải, tức toàn bộ hoạt động chăn nuôi heo trong thời gian 4,5 tháng.
Trong văn bản xử phạt cũng nêu rõ: nếu quá thời hạn quy định, doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ nộp phạt và không chủ động dừng hoạt động theo lệnh đình chỉ, các cơ quan chức năng sẽ tiến hành biện pháp cưỡng chế thi hành theo quy định tại Điều 86 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, sửa đổi bổ sung năm 2020.
Môi trường không thể bị xem nhẹ trong mọi hoạt động sản xuất
Sự việc tại trang trại Đồng Nghệ không chỉ là hành vi vi phạm hành chính đơn lẻ, mà còn phản ánh thực trạng đáng lo ngại trong công tác quản lý môi trường tại các cơ sở chăn nuôi tư nhân quy mô vừa và nhỏ hiện nay. Nhiều cơ sở vì mải chạy theo lợi nhuận đã phớt lờ yêu cầu pháp lý cơ bản nhất là xin cấp giấy phép môi trường để vận hành các hoạt động tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm cao.
Dù đã vận hành trong thời gian dài, trang trại này lại không hề được cấp phép môi trường theo quy định tại Luật Bảo vệ môi trường 2020.
Trong khi đó, theo quy định tại Khoản 1, Điều 35 Luật Bảo vệ môi trường 2020: "Tổ chức, cá nhân thực hiện dự án đầu tư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có phát sinh chất thải phải có giấy phép môi trường". Việc buộc doanh nghiệp chăn nuôi phải lập hồ sơ đánh giá tác động môi trường, cam kết quản lý chất thải, hoặc vận hành hệ thống xử lý đạt chuẩn không phải là sự làm khó, mà là cơ sở pháp lý nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững, hài hòa giữa kinh tế và môi trường.
Không chỉ tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước, không khí và đất canh tác xung quanh, hoạt động chăn nuôi không có giấy phép còn ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng dân cư sinh sống gần khu vực trang trại. Trong nhiều vụ việc trước đây, hậu quả để lại sau một thời gian hoạt động không kiểm soát là mùi hôi thối, nước thải đen kịt chảy ra sông suối, và đất nông nghiệp bị nhiễm bẩn đến mức không thể canh tác được.
Việc vận hành trang trại chăn nuôi heo khi chưa được cấp phép là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý theo quy định tại Nghị định 45/2022/NĐ-CP, bao gồm phạt tiền, đình chỉ hoạt động và cưỡng chế thi hành nếu không chấp hành.
Vì vậy, quyết định xử phạt của UBND TP. Đà Nẵng không chỉ là một biện pháp răn đe cụ thể, mà còn mang thông điệp rõ ràng: Mọi hành vi sản xuất gây tác động đến môi trường đều phải tuân thủ nghiêm pháp luật. Không có giấy phép môi trường tức là không có quyền phát thải và cũng không có quyền đặt lợi ích kinh tế lên trên sức khỏe cộng đồng.
Từ vụ việc nhỏ cần nhìn ra bài học lớn
Việc trang trại chăn nuôi heo của Doanh nghiệp tư nhân Đồng Nghệ bị xử phạt và đình chỉ hoạt động vì không có giấy phép môi trường là lời cảnh báo trực tiếp đến các hộ chăn nuôi heo. Đây không còn là chuyện riêng của một cơ sở, mà là hồi chuông cảnh tỉnh về ý thức tuân thủ pháp luật trong hoạt động chăn nuôi - lĩnh vực vốn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, các cơ sở chăn nuôi có phát sinh chất thải đều phải có giấy phép môi trường trước khi đi vào hoạt động. Không có giấy phép đồng nghĩa với việc không được phép thải ra môi trường các chất ô nhiễm như nước thải, khí thải và chất thải rắn. Đây là quy định bắt buộc, áp dụng cho cả hộ chăn nuôi quy mô nhỏ lẫn trang trại quy mô vừa và lớn.
Việc trang trại chăn nuôi heo của Doanh nghiệp tư nhân Đồng Nghệ bị xử phạt và buộc tạm ngừng hoạt động do không có giấy phép môi trường là hồi chuông cảnh tỉnh đối với các hộ chăn nuôi heo khác đang gây ô nhiễm môi trường.
Chăn nuôi heo là ngành phát sinh lượng chất thải rất lớn, trong đó nước thải chứa hàm lượng ô nhiễm hữu cơ cao, mùi hôi từ khí thải như NH₃, H₂S và chất thải rắn chứa mầm bệnh. Nếu không xử lý đạt chuẩn, các chất này sẽ gây ô nhiễm đất, nước, không khí, ảnh hưởng đến môi trường sống của người dân xung quanh và làm phát sinh xung đột môi trường trong cộng đồng.
Từ vụ việc này, các hộ chăn nuôi heo cần hiểu rõ: có giấy phép môi trường mới được phép phát thải. Việc vận hành trang trại khi chưa được cấp phép là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý theo quy định tại Nghị định 45/2022/NĐ-CP, bao gồm phạt tiền, đình chỉ hoạt động và cưỡng chế thi hành nếu không chấp hành.
Tuân thủ quy định về môi trường không chỉ là nghĩa vụ pháp lý, mà còn là trách nhiệm đạo đức với chính gia đình, hàng xóm và địa phương nơi mình sinh sống. Chăn nuôi đúng luật, xử lý chất thải đúng cách chính là cách để phát triển bền vững, giảm thiểu rủi ro và giữ gìn môi trường chung lâu dài./.
