"Không để vay thì dễ, chi thì thoải mái nhưng trả nợ lại trông chờ vào ngân sách"

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, sáng 18/11, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.

Các đại biểu ghi nhận Dự thảo Luật thể hiện nỗ lực rất lớn của cơ quan soạn thảo trong việc minh bạch hóa quy trình vay, sử dụng, trả nợ công. Đồng thời, làm rõ thẩm quyền của các cơ quan trong đàm phán, ký kết và quản lý các khoản vay ưu đãi nước ngoài (ODA).

Việc Dự thảo luật đã giao Bộ Tài chính thẩm quyền quyết định việc sửa đổi, bổ sung, gia hạn thỏa thuận vay ODA, vay ưu đãi không làm tăng nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của Chính phủ, tạo sự linh hoạt trong quá trình thực thi và cắt giảm thủ tục hành chính.

Tuy nhiên, để dự án luật sửa đổi lần này phát huy vai trò và đảm bảo hiệu quả trong thực thi, nhiều đại biểu nhấn mạnh cần siết chặt các điều kiện vay và tăng cường trách nhiệm của cơ quan đề xuất dự án.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, đoàn ĐBQH TP.HCM đề nghị bổ sung yêu cầu đánh giá đủ năng lực quản trị dự án của các cơ quan đề xuất vay, đặc biệt là UBND cấp tỉnh và doanh nghiệp nhà nước.

"Thực tiễn cho thấy nhiều địa phương đề xuất dự án vay ODA nhưng không đủ năng lực quản lý, dẫn tới chậm giải ngân, đội vốn, kéo dài thời gian thực hiện. Việc quy định rõ nội dung này ngay tại Điều 29 sẽ giúp sàng lọc dự án, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay và hạn chế rủi ro về nợ công", đại biểu nhấn mạnh.

Ở góc độ khác, đại biểu Phạm Trọng Nhân, đoàn ĐBQH TP.HCM phân tích, Dự thảo luật hiện cho phép các đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và một phần chi đầu tư được vay lại vốn ODA, vốn vay ưu đãi. Đồng thời, dự thảo cũng bổ sung cơ chế cho phép những đơn vị chưa đáp ứng đầy đủ điều kiện vẫn có thể được cấp phát từ ngân sách trong một số trường hợp.

Theo ông Nhân, xét ở góc độ huy động nguồn lực, đây là bước mở tích cực. Tuy nhiên, nếu nhìn từ góc độ rủi ro tài khóa, quy định này đồng nghĩa với việc nới lỏng điều kiện vay vốn, trong khi năng lực quản trị tài chính và khả năng tạo dòng tiền để trả nợ của nhiều đơn vị sự nghiệp hiện vẫn còn rất hạn chế.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân cũng cho rằng cơ chế giám sát hiệu quả sử dụng vốn vay lại ở nhiều nơi vẫn còn yếu. "Nếu không gắn chặt với khuôn khổ đánh giá rủi ro, điều này có thể dẫn đến tình trạng vay thì dễ, chi thì thoải mái nhưng trả nợ lại trông chờ vào ngân sách", đại biểu cảnh báo.

Làm rõ các vấn đề đại biểu đã đề cập về nguyên tắc cấp phát và cho vay lại, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo luật kế thừa các nguyên tắc của Luật Quản lý nợ công 2017, đồng thời mở thêm cơ chế cấp phát đối với đơn vị sự nghiệp công lập và địa phương. Việc này được thiết kế trên cơ sở các Nghị quyết 57 và 71 của Quốc hội về phát triển giáo dục – đào tạo, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong đó đơn vị sự nghiệp công lập là chủ thể quan trọng thực thi.

Theo Bộ trưởng, đối với một số địa phương và một số đơn vị sự nghiệp công lập hiện nay không cân đối, không tự chủ được ngân sách, trong quá trình xem xét đặt vấn đề về cho vay lại các nguồn vốn ODA, Chính phủ sẽ tính toán để có mức độ hỗ trợ phù hợp. Đối với các trường hợp đã tự chủ được thì vẫn triển khai như bình thường để nâng cao trách nhiệm của các đơn vị sử dụng các nguồn vốn ODA./.