Thích
Bộ Xây dựng cho biết, từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án "Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 – 2030" (Quyết định 438/QĐ-TTg), nhiều địa phương đã chủ động rà soát quy hoạch, tích hợp các yếu tố rủi ro khí hậu, xây dựng bản đồ phân vùng thiên tai, triển khai các dự án hạ tầng liên quan và nâng cao nhận thức cộng đồng. Tuy nhiên, những kết quả này mới dừng lại ở mức thực hiện theo Đề án, chưa được quy định cụ thể bằng pháp luật để tạo cơ sở bắt buộc cho chính quyền, tổ chức và các cá nhân liên quan.
Hiện cũng chưa có quy định thống nhất về nội hàm "phát triển đô thị ứng phó biến đổi khí hậu", bao gồm hai trụ cột: Thích ứng và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong đô thị. Vì vậy, Bộ Xây dựng đề xuất bổ sung các yêu cầu, hướng dẫn kỹ thuật cũng như cơ chế giám sát việc thực hiện.
Lồng ghép đánh giá rủi ro khí hậu vào quy hoạch và phát triển đô thị
Theo dự thảo, đối với các đô thị mới và khu vực mở rộng đô thị, UBND cấp tỉnh phải chỉ đạo lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch đô thị dựa trên đánh giá tác động, mức độ tổn thương và rủi ro khí hậu, phù hợp với kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Với các đô thị chịu rủi ro cao, phải lập riêng bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai.
Phương án quy hoạch cần dựa trên đặc điểm địa hình, hệ sinh thái từng đô thị, bảo đảm khai thác hợp lý tài nguyên, tăng không gian xanh, mặt nước và đề xuất giải pháp tổ chức không gian, hạ tầng kỹ thuật để tăng khả năng chống chịu trước thiên tai và các hiện tượng cực đoan.
Việc đầu tư xây dựng phải tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn quy hoạch; công trình phải thiết kế phù hợp với kịch bản khí hậu, không bố trí khu dân cư hoặc hạ tầng thiết yếu ở khu vực có rủi ro thiên tai cao. Công trình hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt tại khu vực chịu tác động mạnh, cần ưu tiên giải pháp dựa vào tự nhiên (NbS), tiết kiệm tài nguyên và có khả năng phục hồi sau thiên tai.
Ưu tiên nâng cấp hạ tầng, thoát nước và tăng cường không gian xanh
Đối với đô thị hiện hữu, UBND cấp tỉnh phải rà soát, điều chỉnh quy hoạch và ưu tiên đầu tư cải thiện hệ thống thoát nước, kiểm soát ngập lụt, củng cố đê, kè và hành lang thoát lũ theo đúng quy hoạch và quy định của pháp luật về xây dựng.
Khi cải tạo, chỉnh trang đô thị hoặc xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật tại đô thị phải bảo đảm yêu cầu, tiêu chuẩn tiêu, thoát nước, tăng không gian cây xanh, mặt nước và thấm nước tự nhiên, sử dụng vật liệu xây dựng tiết kiệm tài nguyên khoáng sản, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường, giảm phát thải và chống chịu biến đổi khí hậu, không xây dựng các công trình làm cản trở dòng chảy tự nhiên hoặc làm gia tăng rủi ro ngập lụt, sạt lở cho khu vực lân cận.
Bố trí, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư nhằm cải thiện, nâng cấp hệ thống thoát nước đô thị; ưu tiên bảo tồn, cải tạo và kết nối các không gian mặt nước tự nhiên và nhân tạo như ao, hồ, đầm, kênh, mương, rạch, vùng trũng và vùng ngập nước đô thị nhằm tăng cường khả năng điều tiết, trữ nước mưa, giảm ngập úng, góp phần điều hòa mực nước và nâng cao chất lượng môi trường sống đô thị.
Yêu cầu rõ ràng đối với dự án bất động sản
Đối với các dự án đầu tư khu đô thị, khu nhà ở, UBND cấp tỉnh phải có phương án quy hoạch thích ứng khí hậu trong suốt vòng đời công trình.
Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi hoặc báo cáo khả thi, báo cáo kinh tế - kỹ thuật của dự án phải có nội dung đánh giá rủi ro, các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu tại khu vực dự án; trong nội dung thẩm định của cơ quan có thẩm quyền theo pháp luật về xây dựng phải có ý kiến đánh giá về nội dung này.
Việc thiết kế, xây dựng công trình tại dự án phải tuân thủ quy hoạch và các yêu cầu để thích ứng với biến đổi khí hậu; phải có giải pháp dự phòng kỹ thuật trong trường hợp xảy ra sự kiện khí hậu cực đoan (như mưa lớn, ngập úng, bão, nắng nóng kéo dài...).
Bố trí, xây dựng và vận hành hệ thống giám sát, cảnh báo sớm và điều hành ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại đô thị.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và phát triển đô thị thông minh
Tại dự thảo, UBND cấp tỉnh cũng được yêu cầu ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý đô thị; triển khai các giải pháp đô thị thông minh để tăng năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai, giám sát việc thực hiện thích ứng khí hậu. Dữ liệu phải được thu thập, cập nhật, chia sẻ giữa các ngành nhằm phục vụ quản lý bền vững.
Tùy điều kiện tự nhiên và mức độ rủi ro khí hậu, các địa phương có thể ban hành quy định kỹ thuật, cơ chế phối hợp liên ngành để triển khai phù hợp với đặc thù từng khu vực.
Dự kiến, Nghị định sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026./.
