Mới đây, một doanh nghiệp tại Thái Lan vừa "vung tay" gần 90 triệu USD để sở hữu dự án điện mặt trời ở Tân Châu - Tây Ninh và Phong Điền II, Thừa Thiên Huế. Bước đi này là một phần của kế hoạch mở rộng ở Đông Nam Á trong lĩnh vực năng lượng tái tạo (NLTT), lĩnh vực mà họ cho rằng có rủi ro thấp nhưng lại có tiềm năng tăng trưởng cao.
Đây là một trong rất nhiều thương vụ M&A mà các doanh nghiệp nước ngoài âm thầm rót vốn mua lại hàng loạt dự án NLTT của các công ty Việt Nam chỉ trong vòng vài năm trở lại.
Hiện tượng này đã nói lên điều gì?
Có nhiều cách nhìn nhận và biện minh mà hầu hết đều cho rằng, do năng lực (tài chính + quản trị điều hành) của doanh nghiệp nội địa còn yếu và thiếu để vận hành dự án mang tính dài hơi như thế. Hoặc tích cực hơn có thể giải thích, đó là chuyện hết sức bình thường ở sân chơi hội nhập ngày càng sâu rộng với độ mở của nền kinh tế Việt Nam tiếp tục giãn nở. Có thể sự “thay máu” biết đâu sẽ kích hoạt các dự án vốn ngủ đông, mang lại hiệu quả cả về kinh tế lẫn sắc màu cho chính sách kêu gọi đầu tư của nước ta!
Công bằng mà nói, tất cả các thương vụ thâu tóm dự án NLTT từ nhà đầu tư ngoại đều không bị tuýt còi do họ quá cao cơ - tường tận luật pháp Việt Nam hay do người của ta non tay?
Đang chạy song song với cá mập M&A thì không ít các luồng thông tin về hình ảnh rất đẹp tuyệt mỹ của 1 số Nhà máy điện mặt trời thật hoành tráng - hiện đại, tương phản là sự dở dang của 1 số doanh nghiệp đang hụt hơi. Đa sắc diện đó khiến cho không ít người ngoài sự phấn khởi còn phân vân hoài nghi khi nói về điện mặt trời. Hoặc có tâm lý lo xa về rác thải pin sẽ được xử lý như thế nào khi kết thúc vòng đời của dự án sau 25 - 30 năm sử dụng.
Dồn dập xuất hiện trên vài kênh thông tin và thậm chí ở nghị trường Quốc hội, một số ý kiến bày tỏ quan ngại cho tương lai pin điện mặt trời sẽ trở thành sàn nướng đặc sản “bò một nắng” Tây Nguyên. Không khó để có thể thấy được những cách hiểu chưa đúng và đủ về năng lượng tái tạo khi hàng loạt các thông tin đang bị bóp méo và hình ảnh chưa xác thực về pin điện mặt trời xuất hiện, vô tình đã xô đổ những nỗ lực chung của nhà đầu tư chính hiệu trong lĩnh vực đang tạo thiện cảm của cộng đồng.
Tạm gác lại những dư luận trái chiều, giờ là lúc mọi người hãy bình tâm trong trạng thái “bình thường mới” để đánh giá khách quan nhất về giá trị đích thực của điện mặt trời mang lại cho cuộc sống nhân loại.
Dù muốn dù không cũng phải thừa nhận sự ra đời của NLTT là bước tiến vượt bậc của công nghệ và khoa học - kỹ thuật, là sự tiên phong của số ít doanh nghiệp nội địa khai thác kho báu nắng. Điện từ nguồn tài nguyên này sẽ là giải pháp tốt nhất để không còn phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, giảm khí thải nhà kính, đồng thời đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Từ đà giảm dần và tiến đến triệt tiêu nạn phá rừng xây thủy điện, xóa bỏ nạn đào tung vỉa than đá chỉ dành “đốt” cho nhiệt điện. Trong khi đó, nguồn nắng Trời ban hoàn toàn 0 đồng, thân thiện với môi trường và là “áo giáp” đối với cuộc sống của con người.
Vẽ đúng chân dung nhà đầu tư
Cần nhìn thẳng để nói, cụm từ “bán lúa non” đang lép vế trước nguy cơ “bán ngay từ khi nảy mầm” đối với các dự án NLTT. Hiện tượng này xảy ra bởi những nhà đầu tư ăn theo, làm mang tính chất bỡn cợt có phần dị dị!
Tương phản với những nhân danh núp bóng nhà đầu tư NLTT là Tập đoàn kinh tế với bản ngã rất ấn tượng trên nhiều lĩnh vực: Xuất khẩu thủy sản, bất động sản, cung ứng lao động ra nước ngoài, sản xuất thức ăn thủy sản, “người” dẫn dắt du lịch tỉnh An Giang xông trận… doanh nghiệp này tự chủ 100% vốn để xây dựng Nhà máy điện mặt trời hiện đại nhất và đẹp nhất. Kinh đô ánh sáng xuất hiện uy nghi trên vùng bán sơn địa Núi Cấm càng khắc họa rõ nét chân dung nhà đầu tư điện sạch ấp ôm khát vọng đưa NLTT trở thành cỗ máy in tiền.
“Đã là nhà đầu tư thì chẳng ai quẳng cả kho tiền vào cõi hư vô mà phải có sự toan tính cẩn trọng, trách nhiệm với chính nguồn vốn họ bỏ ra và vi diệu hơn là 'nghĩa đồng bào - tình cảm quê hương ruột thịt'. Do vậy, không thể đánh đồng ngữ nghĩa chân dung nhà đầu tư với chân tướng nhà chạy dự án”, đại diện một Tập đoàn rất có uy tín về điện mặt trời đã phản biện.
Ở Việt Nam, điện mặt trời chỉ mới phát triển theo sau các nước trên thế giới vài thập niên. Chính vì có nhà đầu tư chân chính đã ngoạn mục về đích xây dựng thành công Nhà máy Áp xanh trên dãy Thất Sơn uy linh kết hợp với mô hình du lịch khám phá - dã ngoại. Họ đã định nghĩa chuẩn nhất về hữu ích của năng lượng sạch không đơn điệu trong cách khai thác.
Nếu như kho tài nguyên nắng được ví như “Giọt ngọc” Trời ban, thì nhà đầu tư thực thụ là nhân tố cực kỳ quan trọng để mài giũa viên ngọc bích thô trở nên sáng giá.
Người ta nói điện mặt trời còn khiếm khuyết, như viên ngọc còn thô ráp, chưa kịp trau chuốt mà họ còn gọi là tương lai! Với cách nhìn phiến diện, không khéo sẽ tạo nên vết xước vết mờ cho viên ngọc quý mà lẽ ra phải trân trọng và cần được nâng niu.
