Dấu ấn phong kiến một thời
Là một quần thể cổ án ngữ trên núi Cảnh Long, tỉnh Khánh Hòa, lầu Bảo Đại (hay biệt thự Cầu Đá) là nơi nghỉ dưỡng của vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương trong thời gian ông nắm giữ Toàn quyền Đông Dương.
Khu biệt thự này được xây dựng vào năm 1923 bởi người Pháp, được dùng làm nhà ở cho các nhà Hải dương học.
Toàn cảnh vị trí khu vực biệt thự Cầu Đá (lầu Bảo Đại). Ảnh: Báo Thanh Niên
Khu này gồm có tất cả 5 biệt thự, được người Pháp đặt tên theo các loài cây, loài hoa trồng xung quanh mỗi biệt thự, như: Xương Rồng, Bông Sứ, Phượng Vĩ, Bông Giấy và Cây Bàng.
Sau khi vua Bảo Đại lên ngôi, người Pháp đã giao lại cho ông sử dụng 2 căn biệt thự là Xương Rồng và Bông Sứ để làm nơi ở của vua và hoàng hậu Nam Phương mỗi lần đến Nha Trang nghỉ dưỡng. Vì thế, người dân tại địa phương quen gọi là lầu Bảo Đại.
Màu sắc chủ đạo của cả khu biệt thự đều là màu trắng, thể hiện sự trang nhã, sang trọng và cao cấp.
Khu biệt thự mang kiến trúc Pháp cổ với màu trắng trang nhã. Ảnh: Internet
Được xây dựng trên khuôn viên rộng đến 12ha, các căn biệt thự tại đây được thiết kế mang phong cách kiến trúc của Pháp vô cùng độc đáo với các bãi tắm riêng, sân tennis và có hướng nhìn ra biển.
Mỗi căn biệt thự sẽ có nhiều gian phòng khác nhau, gồm phòng khách, phòng làm việc, nhà tắm, phòng bếp, phòng ngủ...
Với lịch sử tồn tại đến hơn 100 năm, khu biệt thự này mang theo giá trị lịch sử lâu đời có liên quan đến vua Bảo Đại và chính quyền Ngô Đình Diệm.
3 biệt thự gồm Cây Bàng, Phượng Vĩ và Bông Giấy vẫn được Sở Hải dương học nghề cá Đông Dương sử dụng cho đến năm 1975. Sau thời gian này, các căn biệt thự được sử dụng thành khu nghỉ mát cho các du khách.
Đã từng được đưa vào khai thác du lịch
Theo báo Thanh Niên, từ năm 2002, biệt thự Cầu Đá do Tổng Công ty Khánh Việt quản lý và sử dụng. Công ty này sau đó có liên doanh với Tập đoàn Hà Đô (Hà Nội) thành lập Công ty CP đầu tư Khánh Hà để thực hiện dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại.
Dựa trên Giấy chứng nhận đầu tư do UBND tỉnh Khánh Hòa cấp năm 2013, CTCP Đầu tư Khánh Hà đã được sử dụng trên 8,9ha đất và 4,7ha mặt nước tại khu vực đồi Cảnh Long để xây mới 45 biệt thự cùng khách sạn 5 sao với 108 phòng. Dự án được triển khai với mục tiêu biến nơi đây thành khu biệt thự, khách sạn 5 sao, khách sạn cho thuê, cho thuê dài hạn hoặc bán.
Khu biệt thự từng được đề xuất trưng dụng tạm làm nhà ở công vụ nhưng đã được hủy bỏ. Ảnh: Internet
5 biệt thự cổ trên cũng thuộc sở hữu của Dự án Bảo Đại resort Nha Trang và doanh nghiệp sẽ cải tạo để cho thuê, phục vụ kinh doanh du lịch.
Dù vậy, trong suốt 10 năm qua, dự án này vẫn bất động. Một số công trình đã được xây thô rồi dừng thi công. Quá trình triển khai tại các dự án cũng xảy ra vi phạm, bị xử phạt và đình chỉ thi công từ năm 2017.
Năm 2023, UBND tỉnh Khánh Hòa đã có quyết định thu hồi 5 căn biệt thự tại Dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại và được doanh nghiệp đồng ý.
Mặc dù vậy, cho đến hiện tại căn biệt thự này vẫn trong tình trạng "cửa đóng then cài" do nằm trong khuôn viên dự án của doanh nghiệp. Tình trạng bỏ không lãng phí của khu biệt thự khiến không ít người tiếc nuối.
Suýt trở thành nhà công vụ
Trong diễn biến mới nhất trên báo Tuổi Trẻ liên quan đến khu biệt thự cổ này, mới đây Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa đã tiến hành thu hồi văn bản có liên quan đến việc trưng dụng căn biệt thự tại lầu Bảo Đại để làm nhà ở công vụ sau khi sáp nhập đơn vị hành chính.
Cụ thể, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di di tích tỉnh Khánh Hòa Lê Xuân Lợi xác nhận trung tâm đã tiến hành thu hồi văn bản đề nghị trưng dụng tạm thời 2 phòng trong biệt thự Vọng Nguyệt ở di tích lầu Bảo Đại để bố trí cho các cán bộ ở tạm.
Sở hữu vị trí đắc địa nhưng hiện nay khu biệt thự cổ vẫn trong tình trạng bỏ hoang gây lãng phí. Ảnh: Báo Tuổi Trẻ
Lý giải về nguyên nhân xuất hiện đề xuất trưng dụng tạm thời 2 phòng tại đây để làm nơi ở tạm, ông Lê Xuân Lợi cho biết "Hôm trước khi khảo sát các di tích trong tỉnh thấy chỗ đó phải có người ở. Đó là di tích đã xuống cấp quá trầm trọng, nếu không có ai ở thì làm sao coi ngó được, mối mọt chui vô trong gỗ ăn hết".
Trước đó, Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa đã có văn bản gửi CTCP Đầu tư Khánh Hà (Tập đoàn Hà Đô) - chủ đầu tư Dự án khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại, đề nghị hỗ trợ sắp xếp chỗ ở cho cán bộ, công chức, viên chức, lãnh đạo đơn vị sau khi sáp nhập đơn vị hành chính.
Năm 2005, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã có quyết định công nhận Danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang.
Trong đó, toàn bộ khu di tích cấp tỉnh tại biệt thự Cầu Đá đều nằm trong ranh giới thuộc di tích Danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang.
