Câu chuyện “xanh” trong lĩnh vực xây dựng được bắt đầu khá bất ngờ ở Bắc Ninh. Theo ông Cao Văn Hà, nó xuất phát từ một cuộc hội thảo về công trình xanh do Bộ Xây dựng tổ chức tại Bắc Ninh đầu năm 2016. Như có luồng gió mới, khi được các chuyên gia phổ biến kiến thức và kinh nghiệm về kiến trúc xanh, lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh bắt đầu “bén duyên”, bắt tay triển khai những công trình xanh đầu tiên ở địa phương.
ThS.KTS Cao Văn Hà - Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Bắc Ninh
“Sự bắt đầu vừa ngẫu nhiên vừa như tất yếu phải xảy ra. Cung Quy hoạch Kiến trúc Bắc Ninh tại phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh là công trình đầu tiên được thiết kế theo kiến trúc xanh. Rồi tiếp đó, công trình Nhà hát dân ca quan họ tỉnh Bắc Ninh và một số tòa nhà cao tầng trong tỉnh cũng được tổ chức thiết kế theo hướng xanh hóa công trình. Tôi loay hoay với câu hỏi: làm sao từ một hai công trình ban đầu, có thể nhân rộng ra như một xu thế, thậm chí tạo nên một thương hiệu cho một đô thị của tỉnh Bắc Ninh” – ông Hà kể.
Lãnh đạo Sở Xây dựng Bắc Ninh trong lễ khởi công xây Cung Quy hoạch Kiến trúc Bắc Ninh
Là người trực tiếp chỉ đạo, xây dựng công trình xanh ở Bắc Ninh, ông Cao Văn Hà cho rằng, muốn phát triển kiến trúc xanh cần 3 yếu tố: chiến lược phát triển bài bản, “nhạc trưởng” có tầm và chiến thuật nhân rộng hiệu quả.
Một là chiến lược phát triển rõ ràng. “Ở tỉnh Bắc Ninh, chúng tôi đặt chiến lược phát triển đô thị xanh trong chiến lược phát triển đô thị sinh thái. Điều đó được thể hiện rõ qua bộ khung quy hoạch, từ quy hoạch vùng tỉnh đến quy hoạch chung, từ quy hoạch phân khu đến quy hoạch chi tiết từng dự án… đều đề cao tiêu chí sinh thái”
Phối cảnh tổng thể phương án thiết kế Cung Quy hoạch – Kiến trúc Bắc Ninh theo chuẩn công trình xanh
“Các quy định cây xanh, mặt nước… được đẩy lên tỉ lệ tối đa trong các khu đô thị, khu nhà ở, từng công trình… Vấn đề môi trường, sử dụng vật liệu tiết kiệm năng lượng được tính đến từ khâu sản xuất vật liệu: xây dựng, quy hoạch vùng nguyên liệu sản xuất gạch và xóa bỏ các lò thủ công ngay từ năm 2010…, thu hút nhiều nhà máy sản xuất gạch không nung và thực hiện lộ trình sử dụng gạch không nung vào các công trình xanh là ví dụ sinh động về việc thực hiện kiến trúc xanh và thái độ quyết tâm của lãnh đạo Bắc Ninh hướng đến công trình xanh” – ông Hà chia sẻ.
Hai là công trình tiên phong và người “nhạc trưởng” tiên phong. Theo ông Cao Văn Hà, có chiến lược rồi, nhưng việc chọn điểm xuất phát vẫn luôn là việc không đơn giản, thậm chí là thách thức. Nhất là tìm người đi những bước đầu tiên đặt nền móng cho công trình xanh tiên phong.
“Ai là người đứng ra làm công trình đầu tiên khi lợi ích trước mắt là dành cho cộng đồng, không phải là riêng họ? Ai là người tìm tòi vật liệu, tìm hiểu xu hướng mới để áp dụng vào địa phương?… Người tiên phong không nhất thiết phải là người trong cơ quan nhà nước, có thể là doanh nghiệp, doanh nhân. Người đó phải tâm huyết và uy tín. Uy tín để cho mọi người làm theo. Tâm huyết là luôn mong muốn có được nhiều công trình xanh, dẫn dắt mọi người theo”.
Ông Hà nhấn mạnh: Muốn có nhiều chủ đầu tư làm theo phải có “nhạc trưởng” uy tín. Nhạc trưởng phải là kiến trúc sư trưởng của tỉnh, thành, chính là giám đốc các Sở Xây dựng, Sở Quy hoạch kiến trúc. “Một nhà đầu tư có tâm huyết đến mấy cũng chỉ làm được vài ba công trình xanh, còn kiến trúc sư trưởng của thành phố có chiến lược phát triển. Hành vi người đứng đầu sẽ trở thành sức mạnh lan tỏa to lớn trong cộng đồng.
Với các nhà đầu tư, khi muốn phát triển công trình xanh ở một địa phương nào đó, không nên chỉ chọn công trình xanh đầu tiên, tiếp cận nhà đầu tư đơn lẻ mà phải tìm đến nhà lãnh đạo có quyết sách, đặc biệt là người đứng đầu tỉnh, thành phố. Công trình đầu tiên phải có quy mô, tạo được điểm nhấn trong công chúng. Nếu là điểm nhấn về kiến trúc và văn hóa thì càng ý nghĩa.
Yếu tố thứ 3 quan trọng không kém làm nên thế kiềng vững chắc để phát triển kiến trúc xanh là chiến thuật nhân rộng. Theo ông Hà, một số đối tượng tư vấn thiết kế và tư vấn xây dựng công trình xanh ở nhiều địa phương còn yếu khả năng tư vấn, thuyết phục, tuyên truyền, nhất là khả năng truyền lửa đam mê kiến trúc xanh. “Chính bản thân tôi đã được truyền lửa, truyền cảm hứng “yêu màu xanh” từ các chuyên gia nước ngoài và Viện Quy hoạch kiến trúc Quốc gia, để từ đó có tham vọng xây dựng thật nhiều công trình xanh ở Bắc Ninh”.
Để nhân rộng công trình xanh ở các địa phương, gây dựng nên kiến trúc xanh bền vững trong cả nước, theo lãnh đạo Sở Xây dựng Bắc Ninh, không thể thiếu 3 “nhà”: nhà nước, nhà đầu tư, nhà tư vấn. “Nếu thiếu họ, công trình xanh ở mỗi địa phương sẽ thất bại, bất kể chiến dịch truyền thông ở nước ta mạnh mẽ và tốn kém cỡ nào”.
