T’ Măng nghĩa là nơi ở hoặc vùng, Deeng có nghĩa là bằng phẳng và rộng lớn. T’ Măng Deeng được hiểu là nơi bằng phẳng, rộng lớn. Đây là một khu vực nằm ở độ cao trên dưới 1.200m so với mực nước biển, có khí hậu ôn đới quanh năm mát mẻ, nhiệt độ trung bình từ 16 - 20 độ C , độ ẩm trung bình từ 82 - 84%... Khác hẳn với các vùng khác ở Tây Nguyên đầy nắng và gió, Măng Đen mang trong mình không khí lạnh buốt vào mùa đông, se se lạnh vào mùa hạ. Chính những điều kiện tự nhiên đặc trưng như vậy, Măng Đen nổi tiếng với nhiều loại nông sản đặc trưng vùng ôn đới như cải thảo, cần tây, cà chua bi, hành baro, cải kale, bắp cải tím…
Làm nông nghiệp sạch: Không đơn giản!
Tìm đến trang trại Măng Đen Xanh, một trong những trang trại hữu cơ nằm trên cao nguyên Măng Đen, dễ dàng thấy được hàng chục nông dân đang hì hục với những công việc đồng áng. Anh Lô Văn Nội (39 tuổi), quản lý trang trại cho biết, Măng Đen Xanh rộng khoảng 4ha, trồng đa dạng các loại nông sản như khoai tây, cà chua, bí, bầu, ớt, bắp cải tím, cải kale, khoai môn… Những loại nông sản này sẽ được trồng luân phiên nhau và phù hợp với từng giai đoạn khác nhau trong năm.
Theo anh Nội, thời tiết tại Măng Đen khắc nghiệt cũng là khó khăn đối với nông nghiệp hữu cơ: “Trời lạnh thì lạnh buốt, trời nắng thì nắng cháy da. Ví dụ vừa trồng một loạt rau xuống nhưng chẳng may gặp một đợt sương muối là lứa rau đó không thu hoạch được nữa”. Để khắc phục những yếu tố trên, nhiều trang trại ở Măng Đen đầu tư hệ thống nhà màng, nhà lưới để sản xuất. Nhờ hệ thống màng, lưới bao quanh nên hạn chế côn trùng xâm nhập phá hoại hoa màu. Về mùa mưa do có lưới che nên khi mưa xuống lưới sẽ cản trở tốc độ rơi của mưa, lá rau ít bị rách, nổ lá. Đặc biệt, sẽ cản được những đợt sương muối thất thường tại đây.
Hiện tại, ở trang trại Măng Đen Xanh có gần 20 nông dân làm việc. Hàng ngày, mỗi người sẽ được phân chia một công việc khác nhau như bỏ phân, làm đất, làm giàn, nhổ cỏ, bắt sâu, thu hoạch… Những công việc tưởng chừng như đơn giản nhưng khi chứng kiến tận mắt mới thấy được sự vất vả, khó nhọc. Đơn cử như khi bón phân cho rau thì phải thật cẩn thận, nông dân phải dùng tay bốc từng nắm phân rồi cho vào gốc cây, không được để phân dính lên lá rau vì nếu phân dính lên lá sẽ làm cháy lá. Đối với việc bắt sâu thì phải vạch từng chiếc lá, tìm thật kỹ những con sâu có màu hòa cùng màu lá để bắt. Hay phải ngồi hàng giờ ở những luống rau, cặm cụi cắt bỏ những lá rau bị héo, úng... dù trời vừa nắng, vừa có sương bay. Anh Nội chia sẻ: “Những nông dân ở trang trại đều là lao động có tay nghề, được đào tạo qua lớp về nông nghiệp hữu cơ nên các kỹ thuật về trồng rau, củ, quả rắm rất rõ”.
Những kỹ thuật về nông nghiệp hữu cơ có thể thấy ở Măng Đen Xanh như trồng luân canh, xen canh giữa các loại cây trồng như trồng xen giữa cần tây và ớt, xen giữa bắp cải tím và bí. Xen canh giúp tận dụng tối đa diện tích đất canh tác, dinh dưỡng và ánh sáng, cùng với đó là có ý nghĩa trong việc phòng các loài côn trùng gây hại trên rau màu. Luân canh cây trồng giúp cho dinh dưỡng trong đất được điều hòa và cải thiện cấu trúc đất. Các tác động như cày, xới giúp đất được thông thoáng, hệ vi sinh vật phát triển. Ngoài ra luân canh giúp làm mất sức nảy mầm của cỏ dại, thay đổi môi trường sống làm cỏ dại khó thích nghi được và chết dần.
Làm nông nghiệp sạch có những cái “nhiều”, như nhiều công chăm sóc hơn, nhiều ngày thu hoạch hơn, nhiều chi phí đầu tư hơn và giá thành cũng nhiều hơn so với nông nghiệp thông thường. “Nông nghiệp hữu cơ thì không được sử dụng các chất hóa học, nông dân phải đi bắt từng con sâu, nhổ từng ngọn cỏ… những việc chủ yếu sử dụng bằng tay chứ không có sự hỗ trợ từ máy móc”, anh Nội chia sẻ.
Tại Măng Đen Xanh, phân bón có nguồn gốc từ phân bò, phân gà kết hợp với dịch trùn quế cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng, góp phần giúp cây sinh trưởng, phát triển và chống lại bệnh hại. Trong quá trình sản xuất, nông nghiệp hữu cơ không sử dụng các loại chất hóa học, kích thích tăng trưởng nên so với nông nghiệp thông thường thì nông sản sẽ có thời gian thu hoạch lâu hơn, năng suất thấp hơn. “Trên 1 sào cà chua, nếu trồng theo phương pháp hữu cơ thì chỉ thu về được khoảng 4 - 5 tấn (nếu năng suất đạt), nhưng nếu trồng theo phương pháp thông thường, sử dụng các loại chất hóa học thì năng suất sẽ gấp 2 - 3 lần so với nông nghiệp hữu cơ”.
Mùa này ở Măng Đen, nắng chỉ vừa hó hé qua những tầng mây thì một lúc sau, bất chợt một đợt sương muối đã bay bay trong gió. Mặc cho những khắc nghiệt từ thời tiết cùng với khó khăn trong quá trình sản xuất, những nông dân trên cao nguyên Măng Đen vẫn ngày ngày miệt mài lao động để làm ra những loại nông sản sạch, an toàn với người tiêu dùng. Tuy nhiên, thử thách không chỉ đến trong quá trình sản xuất mà còn đến ở khâu tìm đầu ra, tiêu thụ sản phẩm.
Liên kết để cùng phát triển
Dù sản xuất ra những sản phẩm sạch nhưng nông dân luôn gặp khó trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm. Khi không bán được sản phẩm thì dẫn đến sẽ không có chi phí để đầu tư tái sản xuất. Cùng với đó là những loại nông sản bẩn tràn lan trên thị trường, mẫu mã đẹp hơn, giá thành thấp hơn. Bên cạnh đó người tiêu dùng vẫn còn thói quen ham rẻ, đẹp làm cho nông sản sạch bị thất thế trong quá trình cạnh tranh. Thấu hiểu được nỗi trăn trở của nông dân, An Phú Farm - đơn vị chuyên cung cấp thực phẩm sạch đến tay người tiêu dùng tại thị trường Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, đã tìm đến những trang trại tại Măng Đen để hợp tác, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm sạch tại đây.
Ông Dương Hiển Tú, Giám đốc Công ty TNHH MTV Nông trại An Phú (An Phú Farm) cho biết: “Chúng tôi luôn tìm kiếm những nhà sản xuất sạch và đồng hành với họ, tư vấn về quy trình sản xuất để phù hợp với các tiêu chuẩn của sản xuất hữu cơ. Những sản phẩm sạch đấy sẽ được chúng tôi kết nối đến tay người tiêu dùng, giải quyết được đầu ra sản phẩm cho bà con nông dân”.
Nông sản hàng ngày được nông dân thu hoạch sẽ theo các chuyến xe đến các cửa hàng An Phú Farm ở các thị trường khu vực miền Trung như TP. Đà Nẵng, TP. Tam Kỳ (Quảng Nam), TP. Quảng Ngãi. Không những vậy, An Phú Farm còn thường xuyên đưa nhân viên đến các trang trại liên kết để tìm hiểu về quy trình trồng trọt, chăm sóc, thu hoạch các loại nông sản. Chính những nhân viên này sẽ là những cầu nối trực tiếp đến khách hàng, chia sẻ câu chuyện về những khó khăn của nông dân làm nông nghiệp sạch để khách hàng thấy được giá trị cũng những sản phẩm họ đang cầm trên tay. Hiện nay, tất cả các loại sản phẩm từ trang trại Măng Đen Xanh đều được An Phú Farm đảm bảo đầu ra. Tuy nhiên, nguồn cung từ trang trại vẫn không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ tại các cửa hàng.
Ngoài liên kết để tìm đầu ra cho sản phẩm, trang trại Măng Đen Xanh còn liên kết, hỗ trợ các trang trại khác phát triển. Cách Măng Đen Xanh khoảng 3km là trang trại Măng Đen Xanh 2, quy mô khoảng 10ha và chỉ mới hoạt động khoảng 3 năm trở lại. Anh Trần Văn Hoàng (25 tuổi), quản lý trang trại Măng Đen Xanh 2, cho biết: “Bên mình liên kết sản xuất với trang trại Măng Đen Xanh. Trang trại mình sẽ được hỗ trợ giống, kỹ thuật chăm sóc và hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm”. Theo đó, khi bắt đầu mùa vụ, trang trại do anh Hoàng quản lý sẽ nhận giống từ trang trại Măng Đen Xanh. Quá trình chăm sóc, phát triển của cây sẽ được người của Măng Đen Xanh hỗ trợ về kỹ thuật. Đến mùa thu hoạch thì báo số lượng thu được và thông qua trang trại Măng Đen Xanh sẽ cung cấp cho An Phú Farm, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm.
Nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ là một xu hướng tất yếu. Ngoài việc sản xuất theo phương pháp này sẽ bảo vệ được sức khỏe cho nông dân, người tiêu dùng thì nó cũng góp phần cải tạo, bảo vệ môi trường. Những trang trại nông nghiệp hữu cơ như Măng Đen Xanh, Măng Đen Xanh 2 và những đơn vị liên kết, đưa nông sản sạch đến tay người tiêu dùng như An Phú Farm đã và đang thực hiện sứ mệnh bảo đảm sức khỏe cho người người, nhà nhà trong từng bữa ăn./.
