Bugi (spark plug) là chi tiết cuối cùng trong hệ thống đánh lửa của động cơ xăng, nhiệm vụ đốt nhiên liệu và sinh ra năng lượng. Vị trí và nhiệm vụ khiến bugi phải chịu nhiều yếu tố khắc nghiệt ở khu vực buồng đốt như nhiệt độ và tất suất hoạt động rất cao, ngoài ra quá trình đốt cháy nhiên liệu có thể tạo các mảng bám làm cho khả năng đốt cháy nhiên liệu kém đi, dẫn đến suy giảm công suất và tốn nhiên liệu lãng phí. Vì vậy, bugi là một chi tiết cần được kiểm tra và thay thế định kỳ để đảm bảo hiệu quả đốt cháy của động cơ.
Một số hiện tượng bất thường có thể do bugi gây ra
- Động cơ rung giật khi đỗ xe tại chỗ (ngoại trừ lúc mới khởi động xe hay động cơ đang trong giai đoạn cold start).
- Khó khởi động vào buổi sáng, độ trễ chân ga cao hơn bình thường, động cơ mất công suất.
- Dù người điều khiển xe đang chạy ở một tốc độ cố định với chân ga cố định, không thay đổi vòng tua, nhưng tua máy không ổn định lên xuống bất thường.
- Chỉ cần một bugi bị lỗi, có thể làm hao nhiên liệu của xe nhiều hơn 30% so với thông thường.
- Nếu bugi quá mòn các triệu chứng trên trở nên nặng hơn, dễ nhận biết hơn, thậm chí dẫn đến hiện tượng "bỏ máy" (engine misfire).
Có những loại Bugi nào và tuổi thọ của bugi khoảng bao lâu
Nếu nói theo chất liệu, hiện có ba loại bugi (không nói đến loại bạc và niken vì ít phổ biến), trong đó đồng là loại cơ bản nhất với hiệu suất đánh lửa tốt nhất, nhưng thời gian hoạt động lại ngắn nhất do nhanh bị mòn. Sau này đa số hãng xe ô tô sử dụng phổ biến đó là loại platinum (bạch kim) và iridium. Đây là hai loại được sử dụng rộng rãi bởi có tuổi thọ kéo dài từ 140.000km (platinum) cho đến 190.000km (iridium).
Ngoài ra, còn có chia ra loại bugi nóng và bugi lạnh, nhưng thường sẽ dược sử dụng theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
Theo khuyến cáo của một số hãng sản xuất xe ô tô phổ biến như Honda, Mercedes, Toyota, BMW... thời hạn thay thế định kỳ cho mỗi một dòng xe là khác nhau, bởi mỗi một dòng xe hãng xe sử dụng loại bugi cho chiếc xe đó. Đối với loại iridium, trung bình là từ 60.000km - 100.000km.
Có một số dòng xe sử dụng bugi platinum có tuổi thọ thấp hơn iridium thì hãng đưa khuyến cáo thay ở mức khoảng 40.000km - 60.000km.
Có cần bận tâm sẽ chọn bugi nào cho xe và thay vào lúc nào không
Do mức độ phức tạp trong cấu tạo buồng đốt, mỗi chiếc xe, mỗi hãng có thông số kỹ thuật là không giống nhau. Bugi là chi tiết không chỉ cần đạt được khả năng đánh lửa mạnh, mà cần có yếu tố phải chính xác. Chính xác ngay cả ở việc gắn bugi vào có sâu - nông hơn một chút cũng làm ảnh hưởng đến hiệu quả đánh lửa. Chính vì vậy nên sử dụng đúng loại mà hãng sử dụng (có thể khác thương hiệu nhưng chung các thông số kỹ thuật).
Với điều kiện tham gia giao thông như ở Việt Nam là thời gian chờ, hay máy nổ không rất nhiều, các bạn có thể cân nhắc thay bugi sớm hơn thời gian mà hãng khuyến cáo.
Thay bugi đắt tiền sẽ ngon hơn
Bugi đắt tiền chủ yếu là do vật liệu cấu tạo và độ chính xác để đảm bảo hoạt động luôn chính xác và đánh lửa mạnh mẽ ở thời gian dài khiến cho một số loại bugi đắt tiền hơn. Nếu bạn chạy một chiếc xe nguyên bản, không cần quá quan tâm, chỉ cần quan tâm đến việc thay bugi định kỳ là đủ.
Một lần đánh lửa bugi bị hao hụt về cấu tạo nhưng nằm ở mức rất thấp, có thể tính dưới dạng phân tử, vì vật liệu cấu tạo như platinum hay iridium rất bền. Nhưng ngoài đầu lõi đánh lửa ra, còn nhiều bộ phận cấu tạo của bugi có thể bị giảm chất lượng bởi nhiệt độ, áp suất... ít nhiều cũng sẽ hao hụt so với ban đầu, nên thường khi chủ xe mới thay bugi đều cảm nhận thấy chiếc xe của mình khác đi, nhưng đó chưa chắc là vì loại bugi đắt tiền hơn. Bởi điện áp và mức độ đánh lửa của bugi đều phải phụ thuộc vào hệ thống điện của xe quyết định. Một chiếc bugi đắt tiền chủ yếu là để đảm bảo yếu tố sử dụng ổn định trong thời gian dài nhất có thể mà vẫn đạt hiệu quả đánh lửa. Việc đúng chủng loại vẫn là yếu tố quan trọng của bugi.
Có thể bảo trì bugi cũ để tiếp tục sử dụng
Khi còn sử dụng bugi thế hệ cũ như lõi đồng chẳng hạn, quá trình hoạt động làm hao mòn đầu cực tiếp điện trên đỉnh, khiến cho việc đánh lửa không còn chính xác. Lúc này kỹ thuật viên sẽ kiểm tra và điều chỉnh độ hở của bugi lại để đạt được hiệu quả chính xác trên chính chiếc bugi cũ.
Ngoài ra, trong quá trình hoạt động thời gian dài, nhiên liệu đầu vào có thể là nguyên nhân chính gây ra đóng muội, đóng cặn ở khu vực buồng đốt, bao gồm cả bugi, việc này cũng ảnh hưởng nhiều đến hiệu quả đánh lửa, vì vậy chúng cũng cần được vệ sinh.
Tuy nhiên các loại bugi chất lượng tốt ngày nay có giá thành khá hợp lý, mức độ phổ biến cũng cao hơn xưa, do đó thay thế mới hoàn toàn hệ thống bugi sẽ là giải pháp hợp lý nhất.
Đối với góc độ của một người thợ sửa xe, họ có thể đánh giá phần nào tình trạng động cơ thông qua màu sắc của bugi sau khi hoạt động một thời gian, từ đó có thể chuẩn đoán được các vấn đề liên quan đến nhiên liệu, áp suất buồng đốt hay hệ thống đánh lửa của xe. Tuy nhiên dưới góc độ người sử dụng, chỉ nên nhớ thay định kỳ, hoặc thay theo yêu cầu của kỹ thuật viên để đảm bảo. Bởi chi phí để thay bugi một lần cũng không quá cao, dao động từ khoảng 200.000-600.000 đồng một cái tuỳ từng đại lý xe ô tô khác nhau. Sau khoảng 50.000 km, số tiền này cũng không quá đáng kể, đổi lại sự yên tâm và động cơ luôn đạt được hiệu năng tốt nhất.
