Mô hình kinh tế trọng cung đối với việc phát triển nền kinh tế Việt Nam nhanh, bền vững

Kinh tế trọng cung nhấn mạnh tầm quan trọng của phía cung trong phát triển kinh tế và tăng trưởng dựa vào cơ chế thị trường, coi đây là cơ chế phân bổ hiệu quả giữa các nguồn lực xã hội đảm bảo phát triển nền kinh tế bền vững. Mô hình kinh tế trọng cung áp dụng hiệu quả ở nhiều quốc gia phát triển. Đối với Việt Nam, cần triển khai đồng bộ các giải pháp để thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh và bền vững, trong đó, việc hoàn thiện chính sách pháp luật về tài chính đóng vai trò quan trọng.

***

Vào giữa những năm 1970, thuật ngữ "kinh tế trọng cung" bắt đầu xuất hiện đối lập với các chính sách kinh tế trọng cầu của Keynes.

Kinh tế trọng cung nhấn mạnh tầm quan trọng của phía cung trong phát triển kinh tế và tăng trưởng dựa vào cơ chế thị trường, coi đây là cơ chế phân bổ hiệu quả giữa các nguồn lực xã hội nhằm thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng nhanh, góp phần giải quyết việc làm cho người lao động, đảm bảo an sinh xã hội.

Mô hình kinh tế trọng cung xoay quanh việc khuyến khích nhà sản xuất mở rộng quy mô, thúc đẩy sản xuất phát triển, tăng năng suất lao động, tăng tính thị trường của nền kinh tế, giảm can thiệp của nhà nước đối với thị trường, tháo gỡ rào cản đầu tư, thực hiện cải cách chương trình an sinh xã hội, khuyến khích đầu tư cung cấp hàng hóa công cộng nhằm làm cho nền kinh tế tăng trưởng nhanh.

Mô hình kinh tế trọng cung áp dụng hiệu quả ở các quốc gia Anh, Mỹ, Pháp, Hàn Quốc từ những năm 1970 - 2009.

Sau đại dịch Covid-19, nền kinh tế toàn cầu có nhiều rủi ro về suy thoái, nguồn lực giảm đặt ra yêu cầu về một nền kinh tế tăng trưởng nhanh và bền vững. Với mô hình kinh tế trọng cung hiện đại (Modern Supply Side Economis - MSSE), Mỹ đã tích cực thực hiện mô hình kinh tế trọng cung như đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng đường bộ, đường sắt, viễn thông, cảng biển, CNTT, năng lượng sạch, đầu tư khoa học công nghệ, tăng cường đầu tư nâng cao nguồn nhân lực, giáo dục.

Năm 2022, GDP của Mỹ đạt 25.440 tỷ USD. Việc quản lý điều hành nền kinh tế trọng cung hiện đại đã mang đến kết quả tăng trưởng GDP năm 2023 của Mỹ tương đối ổn định; quý I, II: 2,1%; quý III, IV: 5,2%, hơn mức dự báo là 5%.

Tại Trung Quốc, cuối năm 2015, nước này tập trung cải cách cơ cấu phía cung, tập trung sản xuất, tăng năng suất lao động, cải tiến công nghệ.

Năm 2016, Trung Quốc đóng cửa các nhà máy thép và các mỏ than lạc hậu, giảm hàng tồn kho, ban hành chính sách ưu đãi thuế, phát triển doanh nghiệp, áp dụng công nghệ cao trong lĩnh vực năng lượng, vận tải, sản xuất công nghiệp. Trung Quốc tập trung vào sản xuất áp dụng công nghệ cao và AI, đầu tư cơ sở hạ tầng hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Một số sản phẩm mới như xe điện, tua bin gió, thiết bị hàng không vũ trụ, chất bán dẫn, công nghệ xây dựng công trình đường trên cao, công trình kiến trúc cao tầng, đường sắt cao tốc… cùng với các chính sách mới đề cập ở trên đã và đang đưa Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới với GDP 2022 đạt 17.960 tỷ USD.

Trong thời đại công nghệ 4.0 và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, thúc đẩy 3 đột phá lớn của nền kinh tế (hoàn thiện thể chế - xây dựng cơ sở hạ tầng - phát triển nguồn nhân lực). Cùng với những đột phá đó, cần phải tập trung phát triển công nghiệp công nghệ cao, làm chủ công nghệ mới, áp dụng CNTT, áp dụng AI (trí tuệ nhân tạo) có hiệu quả vào hoạt động thực tiễn, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Về giải pháp tài chính, cần hoàn thiện chính sách pháp luật để đảm bảo nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững:

Thứ nhất, quản lý điều hành chính sách tài khóa hợp lý, hiệu quả: Cần hoàn thiện đồng bộ chính sách thuế (thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập cá nhân, thuế tài sản…) gắn cơ cấu nguồn thu ngân sách với phương châm tăng tính chủ đạo ngân sách trung ương, tăng tính chủ động của ngân sách địa phương.

Đặc biệt chú trọng ưu đãi thuế đối với các dự án áp dụng công nghệ cao, dự án đổi mới sáng tạo, năng lượng tái tạo, năng lượng sạch; hỗ trợ phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp áp dụng công nghệ cao trong phát triển.

Ưu tiên nguồn lực để phát triển cơ sở hạ tầng, chú trọng hạ tầng giao thông đường bộ, đường sắt cao tốc, sân bay, cảng biển hiện đại, cửa khẩu gắn với hải quan thông minh, logistics; phát triển công nghiệp công nghệ cao, chuyển đổi số, nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển giáo dục, đào tạo y tế, quan tâm an sinh xã hội.

Thứ hai, xây dựng, quản lý thị trường tài chính minh bạch, đúng đắn, bền vững: Tập trung phát triển thị trường tài chính một cách mạnh mẽ để trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Đồng thời thúc đẩy thị trường vốn liên thông quốc tế nhằm huy động nguồn vốn lãi suất thấp, thời gian vay dài, điều kiện ưu đãi từ các ngân hàng, quỹ tài chính quốc tế cho các dự án trong nước, thúc đẩy nền kinh tế phát triển.

Thứ ba, tập trung cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước (DNNN), đồng thời phát triển doanh nghiệp tư nhân theo hướng hiệu quả, tăng năng lực cho nền kinh tế. Sửa đổi Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp và các bộ luật có liên quan, tạo môi trường thu hút đầu tư thuận lợi và cạnh tranh bình đẳng, minh bạch giữa các doanh nghiệp, không phân biệt đối xử.

Tăng cường đầu tư có hiệu quả vốn vào DNNN và các ngân hàng thương mại nhà nước nhằm đổi mới công nghệ, tăng năng suất lao động, tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Tích cực cổ phần hóa, bán vốn nhà nước tại DNNN nhằm thu hút tư nhân vào đầu tư quản trị các DNNN sản xuất kinh doanh hiệu quả hơn.

Tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi để thu hút đầu tư, giúp doanh nghiệp cổ phần, doanh nghiệp tư nhân phát triển, tiếp cận khoa học công nghệ, thu hút nhân lực trình độ cao, và nguồn vốn để sản xuất kinh doanh hiệu quả. Khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu sạch, năng lượng sạch, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, khai thác tài nguyên tiết kiệm, áp dụng công nghệ cao để tạo ra sản phẩm chất lượng cao, nâng cao giá trị, thúc đẩy xuất khẩu.

Thứ tư, nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực: Trong đó tập trung vào nhân lực trẻ, tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút nhân tài nhằm đáp ứng nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Thứ năm, hoàn thiện chính sách, đặc biệt là chính sách tài chính để phát triển cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng năng lượng sạch, hạ tầng giao thông hiện đại, chống biến đổi khí hậu, hạ tầng công nghệ thông tin…

Thúc đẩy sáng tạo, áp dụng khoa học công nghệ hiện đại, tăng năng suất lao động, khuyến khích doanh nghiệp phát triển, nâng cao năng lực và phát triển nguồn nhân lực.

Khi chúng ta có một nền kinh tế mạnh, phát triển bền vững, hệ thống doanh nghiệp có năng lực tốt, sức cạnh tranh cao thì sản phẩm của chúng ta sẽ có đầy đủ điều kiện để tham gia cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Xuất nhập khẩu trở thành động lực phát triển kinh tế./.